سندرم پیریفورمیس باعث ایجاد درد در باسن و ران می شود. این اتفاق زمانی می افتد که عصب سیاتیک توسط عضله پیریفورمیس تحریک می شود. این تحریک می تواند درد، بی حسی، احساس سوزن شدن و احساس تیر کشیدن در باسن و ران و گاهی در ران و پاها ایجاد کند. این سندرم می تواند یک بیماری مزمن، ناشی از آسیب های که یک باره وارد می شود و یا یک منبع تکراری درد باشد.
مطالب این مقاله مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر است:
- سندرم پیریفورمیس چیست؟
- علل
- تشخیص
- کشش و تمرینات مفید برای درمان این درد
- جلوگیری از سندرم پیریفورمیس
سندرم پیریفورمیس چیست؟
عضله پیریفورمیس یک عضله گلابی شکل است که در باسن که از پایه ستون فقرات تا بالای ران گسترش می یابد، قرار دارد. انسداد این عضله می تواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد.
عصب سیاتیک بزرگترین عصب در بدن است. این عصب از ستون فقرات تا پایین پاها گسترش یافته است. وقتی عصب سیاتیک تحت فشار است تیر کشیدن، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در هر نقطه از پایه ران یا پا کاملا طبیعی است.
شایعترین نشانه های سندرم پیریفورمیس عبارتند از:
- حساسیت یا درد در باسن که معمولا تنها در یک طرف آن احساس می شود
- درد که از پشت ساق پا شروع شده و به همسترینگ و گاهی ران می کشد
- درد عصبی که از ساق پا به سمت پایین حرکت می کند
- بیمار احساس سوزن سوزن شدن، بی حسی، تیر کشیدن، و یا احساسات الکتریسیته می کند که از باسن به سمت پایین پا منتشر می شود.
برخی از افراد مبتلا به این سندرم فکر می کنند که مشکلی در همسترینگ شان پیش آمده است. اما نشانه اصلی سندرم پیریفورمیس، حساسیت به لمس در پشت زانو نیست، بلکه بیمار نقاط حساس به لمس را روی باسن یا ران احساس می کند.
این سندرم می تواند به طور ناگهانی رخ دهد. اما معمولا پس از جراحت ایجاد می شود. گاهی نیز به تدریج در طول چند ماه ظاهر می شود.
علل ابتلا به این سندرم چیست؟
تنش و انسداد در عضلات پیریفورمیس می تواند موجب اسپاسم عضلات شود. مانند علل تنش عضلانی در سایر نقاط بدن، علل تنش در این عضله نیز متفاوت است.
علل ممکن است عبارتند از:
- یک آسیب، مانند زمین خوردن، وارد آمدن ضربه به منطقه، یا تصادف با خودرو
- استفاده بیش از حد، از جمله حرکات تکراری یا مداوم، ورزش بیش از حد، و یا کشش زیاد
- سبک زندگی بی تحرک، به ویژه نشستن های طولانی مدت
- شروع یک باره ورزش پس از بی تحرکی زیاد
- ضعیف شدن عضلات باسن
- تنش عضلانی و اضافه وزن به علت حاملگی
تشخیص سندرم پیریفورمیس
تشخیص این سندرم تا حدودی بحث بر انگیز است. پزشکان استدلال می کنند که این بحث برانگیزی عمدتا به علت فقدان آزمون های معتبر علمی برای تشخیص آن است.
بسیاری از پزشکان تنها بر اساس علائم، سندروم پیریفورمیس را تشخیص می دهند. فقط دو آزمایش در دسترس است که می توانند شواهد قابل توجهی برای تشخیص این سندرم ارائه دهند. این آزمون ها عبارتند از:
رزونانس مغناطیسی عصب: این آزمایش فرمی از تست تصویری برداری رزونانس مغناطیسی (MRI) است که به دنبال التهاب در اعصاب می باشد.
تست FAIR: تست خم شدن، بلند شدن و چرخش داخلی لگن برای مشاهده کشیدگی عضله پیریفورمیس و فشرده شدن عصب سیاتیک می باشد. این تست تأخیر در سیگنال های عصبی سیاتیک را به دلیل فشرده شدن آن در زیر عضله پیریفورمیس اندازه گیری می کند.
کشش ها و تمرینات
تمرینات کششی و ورزش های خاصی وجود دارند که می توانند عضله پیریفورمیس را تقویت کنند. انجام این تمرین ها و کشش ها ممکن است به کاهش شدت اسپاسم عضلانی و کاهش گرفتگی عضلات کمک کند.
افرادی که مبتلا به سندرم پیریفورمیس هستند با انجام یک یا چند مورد از تمرینات زیر می توانند تا حدودی از این گرفتگی رهایی یابند:
تمرین اول:
- به پشت دراز بکشید و پاها را باز کنید.
- پایی که درد دارد را به سمت قفسه سینه بیاورید و زانو و مچ پا را با دو دست نگه دارید.
- زانو را به سمت مچ پا طرف دیگر بدن بکشید تا کشش رخ دهد.
تمرین دوم:
- به پشت دراز بکشید و پاها را صاف بکشید.
- پا دردناک را بلند کنید و کف آن را روی قسمت داخلی زانو مخالف بگذارید.
- با استفاده از دست، حوله یا کش ورزشی، پا را به سمت بدن بکشید.
تمرین سوم:
- به پشت دراز بکشید و پای آسیب دیده را از زانو خم کنید.
- زانو را به سمت شانه بکشید تا کشش رخ دهد.
- هر کشش باید ۳۰ ثانیه نگه داشته شود و سه تا پنج بار تکرار شود.
اگر در هنگام انجام این تمرینات درد دارید بهتر است آن ها را انجام ندهید.
گزینه های درمان
علاوه بر کشش ملایم، اغلب می توان این سندرم را با خود مراقبتی و کنترل برخی از علائم درمان کرد.
استفاده همزمان از کمپرس آب گرم و آب سرد می تواند جریان خون را به منطقه افزایش دهند و بهبود را تسریع بخشد. برای برخی از افراد گرما بهتر از سرما عمل می کند. بنابراین بهتر است که از روشی که برای کاهش درد موثر است، استفاده شود.
برای استفاده از کمپرس گرما و سرما به صورت متناوب، باید ۲۰ دقیقه از کمپرس آب گرم استفاده کنید سپس ۲۰ دقیقه صبر کنید. بعد از ۲۰ دقیقه مجددا با کمپرس آب سرد شروع کنید.
سایر گزینه های درمانی عبارتند از:
فعالیت بدنی: بیشتر قدم زدن می تواند تنش عضلانی را در سراسر بدن کاهش دهد و مانع از افزایش اسپاسم شود.
تمرین: فعالیت های تقویتی که از عضله پیریفورمیس، عضلات لگن، و باسن پشتیبانی می کنند نیز مفید است. تمرینات ارتوپدی که مفصل ها را مقاومت می کنند، بسیار مفید هستند.
کنترل درد با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): این داروها نباید برای زمانی که می خواهید فعالیت جسمی سخت کمتر دردناک باشد، استفاده شود.
اجتناب از فعالیت هایی که درد را بدتر می کنند: استراحت به خصوص در روزهای بعد از آسیب دیدگی می تواند بسیار موثر باشد.
ماساژ ناحیه دردناک و همچنین عضلات اطراف آن: تنش در یک عضله گاهی اوقات باعث ایجاد تنش در دیگر عضلات می شود. بنابراین ماساژ کل ران و ناحیه باسن ممکن است مفید باشد. برای برخی از افراد مبتلا به سندرم پیریفورمیس ماساژ ناحیه همزمان با کمپرس گرما یا سرما مفید است.
سایر درمان ها
اگر درد شدید بود، در طول چند روز بدتر شد، یا بعد از یک هفته مراقبت بهتر نشد، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. درمان هایی وجود دارد که ممکن است به این بیماری کمک کنند.
گزینه های درمان بالینی عبارتند از:
- تزریق بوتاکس که می تواند اسپاسم عضله و درد را کاهش دهد.
- مصرف دارو یا آرام بخش عضلانی. باید در مورد خطرات و مزایای داروهای ضد درد با پزشک صحبت کنید. زیرا این داروها می توانند اعتیاد آور باشند.
- تزریق کورتیکواستروئید یا بی حسی
- درمان های جایگزین، مانند طب سوزنی و کایروپراکتیک
- درمان فیزیولوژیکی برای افزایش قدرت این عضله، و جلوگیری از ضعف و اختلال در عضلات اطراف آن.
- جراحی به عنوان آخرین گزینه درمان استفاده می شود. یکی از گزینه های جراحی این است که تاندون متصل به عضله پیریفورمیس را از جایی که به لگن متصل می شود کاهش دهند ( رشته های تاندون را ببرند تا اتصال کمتر شود). گزینه دیگر این است که برای کاهش فشار بر عصب سیاتیک عضله پیریفورمیس را ببرند.
پیشگیری از سندرم پیریفورمیس
حرکات کشش های مشابه آن چه که در بالا اشاره کردیم کمک می کند که خطر ابتلا به درد عضله پیریفورمیس کاهش یابد. برای افرادی که در طول روز حرکات تکراری دارند و این حرکات موجب ایجاد این درد می شود، انجام تکنیک ها و ورزش های مناسب می تواند ضمن جلوگیری از حرکات تکراری از آسیب های بدخیم نیز پیشگیری کند.
ضمن این که استفاده از کفش مناسب نیز در زمان انجام فعالیت بدنی مهم است.
استراتژی های دیگر برای پیشگیری عبارتند از:
- گرم کردن بدن قبل از ورزش
- اجتناب از ورزش هایی که موجب درد می شود
- درمان سریع هرگونه آسیب
- اجتناب از ورزش کردن با استفاده از عضلات آسیب دیده