سوزش سر دل یک شکل از سوء هاضمه است که باعث احساس سوزش دردناک در قفسه سینه یا قسمت فوقانی شکم می شود. این بیماری رابطه نزدیکی با رفلکس اسید که در آن اسید معده برگشت می کند، دارد. علائم شدید و منظم سوزش سردل ممکن است نشانه این باشد که شما به مدت کوتاهی به بیماری ریفلاکس اسید معده به مری یا GERD مبتلا شده اید.
تفاوت بین سوزش سر دل، ریفلاکس اسید و GERD دقیقا چیست؟ ریفلاکس اسید، جریان غیر طبیعی بازگشت اسید به مری است که موجب سوزش سر دل می شود. طبق گفته بیشتر متخصصان گوارش، برخی از درجات رفلاکس اسید ممکن است طبیعی باشد. زیرا همه افراد ممکن است در برخی از شرایط حرکت اسید معده به مری را تجربه کنند. با این حال، در افراد سالم معمولا این درد بسیار خفیف است. تفاوت GERD و ریفلاکس اسید نیز این است که ریفلاکس اسید گاه به گاه ایجاد می شود و بر خلاف GERD، به عنوان یک بیماری شناخته نمی شود.
GERD بیماری پیشرفته تر و خطرناک تری از رفلکس اسید یا سوزش سر دل است. زیرا با گذشت زمان می تواند باعث آسیب دائمی به بافت مری شود و گاهی حتی به سرطان مری تبدیل می شود. حدود ۱۵ درصد از بیماران مبتلا به GERD تحت تاثیر سرطان مری قرار می گیرند. نشانه هایی از این موضوع که سوزش سر بخشی از GERD است عبارتند از:
- مشکل در بلع یا خوردن غذا و مایعات (در کودکان بسیار رایج است)
- سرفه مزمن که ممکن است گاهی دردناک باشد
- احساس خفگی و یا مشکل تنفسی
- درد شدید قفسه سینه
اغلب این علائم شدید سوزش سردل یا GERD در شب اتفاق می افتند و حداقل به صورت ماهانه یا حتی روزانه رخ می دهند.
با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با نشانه ها، علل و روش های درمان سوزش سر دل یا همان سوزش معده آشنا شوید.
علائم سوزش سر دل
شایع ترین علائم سوزش سر دل عبارتند از:
- احساس سوزش ناخوشایند در سینه، معمولا فقط در پشت سینه (در نزدیکی قلب) پس از خوردن غذا ایجاد می شود
- ایجاد مزه ترش در دهان
- مشکل در خوابیدن به علت درد شکم
- خشکی دهان
- التهاب، حساسیت و خونریزی لثه
- فرسایش دندان
- درد و تورم در گلو
- بوی بد دهان ناشی از برگشت مواد غذایی و اسید به دهان
- نفخ، آروغ زدن یا دفع گاز بعد از غذا
- خارج شدن صدا از معده
- تهوع و گاهی اوقات کاهش اشتها
تحقیقات همچنین نشان می دهند که افراد مبتلا به سوزش سر دل مزمن یا GERD در معرض خطر بیشتری برای عوارض جدی، از جمله موارد زیر هستند:
- محدودیت (تنگ شدن) مری
- مری بارت
- زخم شدید بافت مری
- آسم
- سرفه مزمن
- احساس خفگی
- سرطان مری
در حالی که سوزش سر دل بسیار شایع است (حدود ۲۰ نفر از هر ۱۰۰ نفر که در کشورهای غربی زندگی می کنند معمولا دارای علائم سوزش سر دل و یا ریفلاکس اسید هستند) اما این بیماری عموما به طور مستقیم به مشکلات جدی نمی انجامد. با این حال، یکی از دلایل اساسی که باید برای درمان آن پیگیری های لازم انجام شود، اختلال در سیستم گوارش، به ویژه در روده است.
علل و عوامل خطر سوزش سر دل
سوزش سر دل و ریفلاکس اسید معمولا ناشی از مشکلات سیستم گوارشی، از جمله معده، اسفنکتر و مری است. اگر چه دلایل دقیق این بیماری به طور کامل شناخته نشده است، اما دردی که در بیماری سوزش سر دل رخ می دهد هنگامی احساس می شود که محتویات معده همراه با گاز و اسید معده به داخل مری پمپ شده و باعث تخریب مخاط و پوشش مری می شود.
علیرغم آنچه که اکثر مردم تصور می کنند، دلیل ابتلا به بیماری ریفلاکس اسید یا هر نوع بیماری گوارشی دیگر مانند سندرم روده تحریک پذیر یا بیماری التهابی روده، به این معنی نیست که تولید اسید در معده زیاد است. در حقیقت، اغلب دلیل دیگری برای این بیماری ها وجود دارد. بسیاری از افراد مبتلا به سوء هاضمه، اسید معده شان کم است، اما غذاهایی مصرف می کنند که منجر به اسیدی شدن معده می شوند. برای مقابله با این موضوع، باید به طور طبیعی سطح pH معده را متعادل نگه دارید. یعنی محیط معده نه باید بیش از حد قلیایی و نه بیش از حد اسیدی باشد.
دلایل سوزش سر دل
چیزهای مختلفی موجب سوزش سر دل در افراد مختلف می شود. بنابراین برای تعیین علت بیماری خود باید از آزمون و خطا استفاده کنید. طبق نظر کارشناسان حساسیت های غذایی و عادت های خاص اغلب باعث سوزش سر دل یا ریفلاکس اسید در تعداد زیادی از بیماران می شود. غذاها و عوامل دیگر که بیشترین تاثیر را در ایجاد علائم سوزش سر دل دارند عبارتند از:
- رژیم غذایی نامناسب. افرادی که غذاهای زیر ار می خورند بیشترین شانس را برای ابتلا به انواع سوء هاضمه، از جمله سوزش سر دل دارند:
- غذاهای فرآوری شده
- غذاهای پرچرب
- کافئین
- الکل
- شکلات
- شکر
- دانه های تصفیه شده
- کمبود مواد مغذی، از جمله کمبود منیزیم و یا پتاسیم
- خوردن وعده های غذایی حجیم به جای وعده های کم حجم به خصوص مصرف شام نزدیک به زمان خواب
- آلرژی غذایی یا حساسیت
- بی تحرکی
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- داشتن استرس زیاد
- مصرف برخی از داروهای تحریک کننده مانند:
- آنتی بیوتیک ها
- ایبوپروفن
- شل کننده های عضلانی
- برخی از داروهای فشار خون
- آسپرین
- ورزش بیش از حد. ورزش و استراحت بیش از حد هر دو می توانند با ایجاد فشار اضافی روی حفره شکمی باعث ریفلاکس اسید شوند.
- بارداری
- سن. سوزش سر دل و GERD یکی از شایع ترین اختلالات دستگاه گوارش فوقانی در افراد مسن به علت تغییرات طبیعی تولید اسید و بزاق و همچنین تخلیه معده می باشد. همچنین یافته ها نشان می دهد که التهاب مری و مری بارت در بیماران بالای ۶۰ سال، در مقایسه با افراد جوان، با سوزش مکرر سر دل یا GERD افزایش می یابد.
- سابقه فتق هیاتال. فتق هیاتال زمانی رخ می دهد که قسمت فوقانی معده که در بالای دیافراگم قرار می گیرد دچار بیرون زدگی می شود.
- در مورد GERD، تحققیات نشان می دهد که زمانی که سوزش سر پیشرفت کرده و علائم بسیار شدید می شود علت اصلی آن میزان بالای التهاب است. مطالعات نشان داده اند که التهاب با پیشرفت GERD مرتبط است. زیرا التهابی که توسط سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود سبب آسیب بافتی شده و باعث تغییر در دفع اسید و اختلال در مری می شود. گاهی اوقات رفلاکس اسید یا GERD می تواند منجر به تغییر در غشای مخاطی مری شود. به این بیماری مری بارت گفته می شود.
درمان های متعارف برای سوزش سر دل
بسیاری از پزشکان مصرف داروهای ضد اسید را برای ریفلاکس های گاه به گاه توصیه می کنند. اما با استفاده مکرر این داروها، فقط عملا در سایر بخش های سیستم گوارشی مشکلاتی را ایجاد کرده یا حتی عفونت را دامن می زنیم. عوارض جانبی استفاده از آنتی اسیدها اغلب عبارتند از:
- یبوست
- اسهال
- تغییر در سطح منیزیم
- به ندرت سایر بیماری های جدی که بر کلیه ها و سیستم ایمنی تاثیر می گذارند.
همان طور که گفتیم حساسیت غذایی، مصرف آسپرین و مصرف برخی از داروهای کنترل فشار خون نیز می توانند منجر به سوزش سر دل شوند. بنابراین با کنترل این عوامل می توان سوزش معده را درمان کرد. مهم تر از همه این است که به یاد داشته باشید که استفاده از هر نوع دارویی برای مقابله با هر گونه نشانه ای که به دلیل هضم ضعیف ایجاد می شود، مشکل را از ریشه حل نمی کند. با مصرف این داروها فقط مشکل سوزش سر دل را موقتا درمان می کنید. مگر اینکه تغییرات پایدار در شیوه زندگی و رژیم غذایی ایجاد کنید.
۴ درمان طبیعی برای علائم سوزش سر دل
بهبود رژیم غذایی و اجتناب از خوردن برخی از غذاها
تحقیقات نشان می دهد که برخی از غذاها می توانند سوزش سر دل را بدتر کنند. این غذاها عبارتند از:
- غذاهای فرآوری شده که حاوی نمک، شکر، روغن های تصفیه شده و مواد افزودنی مصنوعی هستند
- نوشیدنی های الکلی و کافئین دار
- نوشابه های گازدار، نوشیدنی های شیرین و یا نوشیدنی های انرژی زا
- شکر و شیرین کننده های مصنوعی
- غذاهای سرخ شده و روغن های گیاهی، از جمله روغن کانولا
- غذاهای ادویه دار
- غذاهای اسیدی مانند مرکبات، سیر، پیاز و گوجه فرنگی
به جای این مواد سعی کنید از مواد غذایی زیر بیشتر استفاده کنید:
- سبزیجات ارگانیک (به خصوص سبزیجات برگ دار، کنگر فرنگی، مارچوبه و خیار)
- مرغ
- گوشت گاو تغذیه شده با علف
- غذاهای پروبیوتیک مانند ماست
- چربی های سالم مانند روغن نارگیل یا روغن زیتون
- جعفری
- زنجبیل
- رازیانه
برای متعادل کردن pH در معده و آنزیم های گوارشی، از مکمل هایی پپسین و سرکه سیب درست قبل خوردن غذا استفاده کنید. یک قاشق سوپ خوری سرکه را با کمی آب رقیق کرده و قبل از غذا مصرف کنید. همچنین باید سعی کنید که غذای خود را به بخش های کوچکتر تقسیم کرده و در طول روز استفاده کنید تا فشار کمتری بر اندام های گوارشی تان وارد شود. چند ساعت قبل از خواب هم از مصرف غذا خودداری کنید.
ورزش و وزن متناسب
چاقی و سبک زندگی بی تحرک موجب ریفلاکس گوارشی شبانه و یا سوزش سر دل می شود. چاقی و عدم تحرک دو نمونه از مهم ترین مکانیسم هایی هستند که با عوارض شدید مری مرتبط می باشند. ورزش منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز) می تواند در مدیریت وزن به شما کرده و باعث کاهش التهاب، کمک به مقابله با استرس و بهبود کیفیت خواب شود. با این حال، ورزش بیش از حد می تواند عوارضی بر روی سیستم های غدد درون ریز، سیستم ایمنی و عصبی داشته باشد.
اجتناب از مصرف سیگار، الکل یا نوشیدنی های کافئین دار
سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر اصلی ریفلاکس اسید و بیماری های مختلف است. مصرف بیش از حد الکل و سیگار کشیدن تولید اسید را افزایش می دهند و به جز افزایش التهاب بر روی هضم غذا نیز به طرق مختلف تأثیر می گذارند. همچنین باید از مصرف بیش از حد کافئین، که می تواند باعث تداخل در هضم شود نیز خودداری کنید.
تغییر در موقعیت خواب
بسیاری از علائم دردناک سوزش سر دل که در شب اتفاق می افتند با تغییر در حالت خوابیدن رفع می شوند. این تغییر می تواند از بازگشت اسید جلوگیری کند. بنابراین سعی کنید هنگام خواب سر خود را ۱۰ الی ۱۵ سانتی متر از بدن بالاتر نگه دارید. از طرفی خواب کافی می تواند فواید زیر را برای بدن داشته باشد:
- تنظیم هورمون ها و آنزیم های مرتبط با هضم
- متعادل کردن هورمون ها
- کاهش استرس