سوفل قلبی به معنی صدایی است که در اثر تلاطم خون، در طی چرخه ضربان قلب ایجاد می شود. به این عارضه سوفل قلب نیز گفته می شود. صدای ایجاد شده در این روند، با گوشی پزشکی قابل شنیدن است. ضربان قلب نرمال باعث می شود دو صدا مانند “lubb-dupp” شنیده شود. این صدای بسته شدن دریچه های قلب شما هستند. اما زمانی که سوفل قلب وجود دارد، صدایی بیش از آنچه که طبیعی است از قلب خارج می شود
سوفل قلبی می تواند در هنگام تولد (مادرزادی) وجود داشته باشد و یا به صورت اکتسابی در مراحل مختلف زندگی رخ دهد. سوفل قلب یک بیماری نیست. اما ایجاد سوفل های متعدد ممکن است نشان دهنده وجود بیماری های قلبی باشد.
اغلب موارد سوفل قلبی، بی ضرر است و نیازی به درمان ندارند. اما معمولا برای برخی از بیماران توصیه می شود که پیگیری های لازم تا آخر عمر انجام دهند تا مطمئن شوند که سوفل، بیماری قلبی جدی و اساسی ایجاد نمی کند.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد نشانه ها، علل، عوامل خطر، روش های تشخیص، روش های درمان و پیشگیری از سوفل قلبی صحبت می کنیم.
علائم سوفل قلبی
اگر سوفل قلب بی ضرر باشد معمولا علائمی ایجاد نمی کند. با وجود سوفل غیر طبیعی قلب، نیز دو حالت وجود دارد. یا بیمار هیچ نشانه ای ندارد و صدای غیر طبیعی ایجاد شده فقط توسط گوشی پزشکی شنیده می شود یا ممکن است علائم و نشانه های مشکلات قلبی توسط بیمار نیز احساس شود. در این صورت شایع ترین علائم عبارتند از:
- آبی شدن پوست به ویژه پوست نوک انگشتان و لب
- تورم یا افزایش وزن ناگهانی
- تنگی نفس
- سرفه مزمن
- بزرگی کبد
- بزرگ شدن ویدهای گردن
- کاهش اشتها و عدم رشد طبیعی (در نوزادان)
- تعریق شدید با وجود عدم فعالیت بدنی یا با انجام فعالیت بدنی کم
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
- غش
اکثر موارد سوفل بی ضرر است. اما اگر خودتان یا فرزندتان به این بیماری مبتلا هستید و از میزان خطر آن اطلاعی ندارید، می توانید برای تعیین خطرناک بودن یا بی خطر بودن آن، به پزشک مراجعه کنید.
علت سوفل قلبی
دو نوع سوفل قلب وجود دارد. سوفل بی ضرر و سوفل غیر طبیعی. افراد مبتلا به سوفل بی ضرر، قلب طبیعی دارند. این نوع سوفل بیشتر در بین کودکان و نوزادان شایع است. اما سوفل غیر طبیعی جدی تر است. در کودکان، سوفل غیر طبیعی معمولا توسط بیماری های قلبی مادرزادی ایجاد می شود. در بزرگسالان، سوفل غیر طبیعی اغلب به دلیل وجود مشکلاتی در دریچه های قلب رخ می دهد.
سوفل قلب بی ضرر
یک سوفل بی ضرر زمانی رخ می دهد که خون زودتر از حالت طبیعی اش در قلب جریان می یابد. شرایطی که ممکن است جریان خون قلب را سریع کنند و در نتیجه سوفل قلب رخ دهد عبارتند از:
- فعالیت بدنی یا ورزش
- بارداری
- تب
- نداشتن سلول های خونی سالم به اندازه کافی برای حمل اکسیژن کافی به بافت های بدن (کم خونی)
- مقدار بیش از حد هورمون تیروئید در بدن (پرکاری تیروئید)
- قرار گرفتن در بازه ای از زندگی که در آن مراحل رشد سریع تر است مانند نوجوانی
سوفل قلب بی ضرر ممکن است در طول زمان ناپدید شود یا ممکن است تمام عمر بدون ایجاد مشکلی در بدن وجود داشته باشد.
سوفل قلب غیر طبیعی
شایع ترین علت سوفل غیر طبیعی در کودکان و نوزادان، ابتلا به مشکلات ساختاری قلب (نقص قلب مادرزادی) می باشد.
نقایص شایع مادرزادی که باعث سوفل قلبی می شوند عبارتند از:
وجود سوراخ در قلب و یا شنت قلبی
این اختلال به عنوان نقص سپتوم شناخته شده و در آن قلب سوراخ است. میزان جدی بودن آن بستگی به اندازه و محل سوراخ دارد. شنت قلبی زمانی رخ می دهد که جریان خون غیر طبیعی بین حفره های قلب و یا عروق خونی وجود داشته که ممکن است به سوفل قلبی منجر شود.
اختلالات دریچه قلب
اختلالات مادرزادی دریچه قلب، در هنگام تولد وجود دارند. اما گاهی اوقات می تواند تا زمانی که کودک بزرگ شود تشخیص داده نشود. به عنوان مثال داشتن دریچه ای که خون کافی در آن جریان ندارد (تنگی مجرا) و یا دریچه هایی که به درستی بسته نمی شوند و نشت دارند (برگشت خون) مانند پرولاپس دریچه میترال می توانند منجر به سوفل شوند.
از علل دیگر ایجاد سوفل غیر طبیعی قلب می توان به عفونت ها و بیماری هایی که به ساختار قلب در کودکان و بزرگسالان آسیب می زنند اشاره کرد. این بیماری ها عبارتند از:
کلسیفیکاسیون دریچه
این بیماری منجر به سخت یا ضخیم شدن سوپاپ های قلب شده و با بالا رفتن سن به تنگی میترال یا تنگی دریچه آئورت منجر می شود. سوپاپ های تنگ، جریان خون را در قلب سخت کرده در نتیجه صدای غیر طبیعی در هنگام ضربان از قلب شنیده می شود.
اندوکاردیت
این عفونت در لایه داخلی و دریچه های قلب ایجاد شده و زمانی رخ می دهد که باکتری یا دیگر میکروب ها از بخش دیگری از بدن مانند دهان خود را به جریان خون رسانده و سپس به قلب گسترش می یابند. اندوکاردیت در صورت عدم درمان می تواند به آسیب یا نابودی دریچه های قلب منجر شود. این بیماری معمولا در افرادی که اختلالات دریچه قلب دارند رخ می دهد.
تب روماتیسمی
اگرچه در حال حاضر تب روماتیسمی نادر است اما این بیماری جدی هنگامی رخ می دهد که عفونت استرپتوکوکی گلو به درست درمان نشود. این بیماری می تواند موجب ایجاد آسیب دائمی به دریچه های قلب و ایجاد اختلال در جریان طبیعی خون شود.
عوامل خطر ابتلا به سوفل قلبی
عوامل خطری که شانس سوفل قلبی را افزایش می دهند عبارتند از:
سابقه خانوادگی نقص قلبی: اگر بستگان خونی شما به یکی از نقایص قلبی مبتلا باشند، احتمالا شما یا فرزندتان نیز ممکن است به نقص قلبی و سوفل قلبی مبتلا شوید.
بیماری های خاص: برخی از بیماری ها از جمله موارد زیر نیز می توانند موجب ایجاد سوفل قلبی در مراحل بعدی زندگی شوند:
- فشارخون کنترل نشده بالا
- پرکاری تیروئید
- عفونت پوشش داخلی قلب (اندوکاردیت)
- فشار خون بالا در ریه ها (افزایش فشار خون ریوی)
- سندرم کارسینوئید
- سندرم hypereosinophilic
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک
- آرتریت روماتوئید
- ضعیف شدن عضلات قلب
- سابقه تب روماتیسمی
عواملی که خطر ابتلا جنین را به سوفل قلبی افزایش می دهد عبارتند از:
بیماری های دوران بارداری: داشتن برخی از بیماری ها مانند دیابت کنترل نشده یا عفونت سرخجه، خطر نقص قلبی و سوفل قلبی را در جنین افزایش می دهد.
دارو: مصرف برخی از داروها، الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری ی تواند برای جنین مضر باشد و منجر به نقص قلبی شود.
آزمایش و روش های تشخیص سوفل قلبی
برای تشخیص این اختلال از آزمایشات زیر استفاده می شود:
- رادیوگرافی قفسه سینه
- نوار قلب (ECG)
- اکوکاردیوگرام
- کاتتریزاسیون قلبی
روش های درمان
سوفل قلبی به طور کلی نیاز به درمان ندارد زیرا در این بیماری قلب طبیعی است. اگر سوفل نتیجه بیماری، مانند تب و یا پرکاری تیروئید باشد، زمانی که بیماری درمان می شود، سوفل نیز از بین می روند.
اگر سوفل غیرطبیعی باشد نیز درمان ممکن است ضروری نباشد. در این مدت باید تحت نظر پزشک باشید. اگر درمان ضروری باشد، روش درمان بستگی به این دارد که چه مشکلی در قلب سبب سوفل شده است. روش های درمان این اختلال شامل دارو یا جراحی است.
داروها
داروهایی که پزشک تجویز می کند بستگی به مشکل قلبی خاص شما دارد. برخی از داروهایی که ممکن است پزشک برای این بیماری تجویز کند عبارتند از:
داروهایی که از لخته شدن خون (ضد انعقاد) جلوگیری می کنند. پزشک گاهی داروهای ضد انعقادی مانند آسپرین، وارفارین (کومادین، یانوتون) یا کلوپیدوگرل (Plavix) را تجویز می کند. ضد انعقادها مانع از تشکیل لخته خون در قلب می شوند. لخته شدن خون باعث حمله قلبی یا سکته مغزی می شود.
قرص های آب (دیورتیک ها). این داروها مایع اضافی را از بدن دفع می کنند. مصرف این داروها می تواند به درمان سایر بیماری هایی که موجب سکته قلبی می شوند، نظیر فشار خون بالا، کمک کند.
مهارکننده های آنزیم تبدیل آنژیوتانسین (ACE). مهار کننده های ACE فشار خون را کاهش می دهند. فشار خون بالا می تواند شرایط زمینه ای را که موجب ناراحتی قلبی می شود، بدتر کند.
استاتین ها. استاتین ها به کاهش کلسترول کمک می کنند. به نظر می رسد که کلسترول بالا برخی از مشکلات دریچه ای قلب را بدتر می کند.
مسدود کننده های بتا. این داروها ضربان قلب و فشار خون را کاهش می دهند. آنها برای درمان برخی از انواع مشکلات دریچه های قلب مورد استفاده قرار می گیرند.
عمل جراحی
بسیاری از بیماری های دریچه های قلب تنها با داروها قابل درمان نیستند. با توجه به وضعیت قلب، ممکن است یکی از گزینه های زیر را برای درمان آسیب دیدگی یا نشتی دریچه های قلب پیشنهاد شود:
ترمیم دریچه
برای ترمیم دریچه، پزشک ممکن است یکی از روش های زیر را توصیه کند:
بالون والووپلاستی. این روش محدودیت و تنگی دریچه های قلب را درمان می کند. در طول بالون والووپلاستی، یک کاتتر کوچک حاوی یک بالون قابل باز شدن وارد دریچه می شود و با کمک باز شدن بالون، دریچه نیز باز می شود.
انالوپلاستی. در این روش، جراح با ایمپلنت یک حلقه مصنوعی بافتی اطراف دریچه می بافد. این بافت اجازه می دهد که لت های دریچه به هم متصل شوند و از باز شدن غیر طبیعی آن ها جلوگیری شود.
ترمیم ساختاری. در این روش، جراح به منظور ترمیم حمایت کننده از ساختار، طناب هایی که از دریچه های تحت فشار حمایت می کنند را وارد دریچه می کنند.
ترمیم لت های دریچه. در این جراحی، مشکلاتی که در لت های دریچه است درمان می شود.
جایگزینی دریچه
در بسیاری از موارد، دریچه قلب باید جایگزین شود. روش های انجام این عمل عبارتند از:
عمل جراحی قلب باز. این درمان اصلی ترین جراحی برای درمان تنگ شدن شدید دریچه است. جراح دریچه تنگ را برمی دارد و آن را با یک دریچه مکانیکی یا بافتی جایگزین می کند.
دریچه های مکانیکی ساخته شده از فلز، دوام دارند، اما خطر لخته شدن خون را افزایش می دهند. اگر دریچه مکانیکی کار گذاشته شود، باید از داروهای ضد انعقادی مانند وارفارین (کومادین، یانتوون) استفاده شود تا از لخته شدن خون جلوگیری شود. اما دریچه های بافتی از بدن گاو و یا اهدا کننده گرفته می شود.
تعویض دریچه آئورت (TAVR). این روش یک رویکرد کمتر تهاجمی است. TAVR شامل جایگزینی دریچه آئورت با دریچه پروتزی از طریق ایجاد یک برش کوچک در کنار شریان پا یا قفسه سینه می باشد. TAVR معمولا برای افرادی که دارای استئوپوریت شدید دریچه آئورت هستند و در معرض خطر عوارض ناشی از جراحی قرار دارند، استفاده می شود.