چشم نیز مانند سایر بخش های بدن به خون غنی از اکسیژن نیاز دارد تا بتواند عملکرد طبیعی داشته باشد. این عضو شامل اعصاب و بافت هایی است که برای دیدن تصاویر، سیگنال هایی به مغز می فرستد. یکی از این بافت های حیاتی شبکیه است که در پشت چشم قرار دارد. شبکیه نقش مهمی در ارسال سیگنال های بصری به مغز ایفا می کند. این بخش شامل عروق کوچک و بزرگ است که خون را از قلب به سمت چشم و برعکس حرکت می دهند. این خون برای حس بینایی ضروری است و هر گونه انسداد در رگ های خونی شبکیه می تواند بینایی را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به کوری شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت شما را با سکته چشم که بی ارتباط به موضوع مطرح شده در بالا نیست آشنا می کنیم.
سکته چشم به معنی انسداد عروق شبکیه می باشد که توسط یک لخته و یا باریک شدن رگ های خونی شبکیه ایجاد می شود. در این حالت جریان خون شبکیه قطع شده و اگر درمان نشوند، می تواند به آسیب دائمی به شبکیه و کاهش بینایی منجر گردد.
محتویات این مقاله عبارتند از:
- سکته چشم چیست؟
- علائم آن کدامند؟
- برای تشخیص این نوع سکته از چه روشی استفاده می شود؟
- روش های درمان چیست؟
- چگونه از سکته چشم جلوگیری کنیم؟
سکته چشم چیست؟
در طول سکته چشمی، رگ شبکیه یا شریان منتهی به این بخش، کار خود را متوقف می کند. این توقف می تواند توسط دو عامل زیر ایجاد شود:
- ایجاد لخته خون در رگ
- تنگی رگ خونی
این عارضه بسیار شبیه به سکته مغزی است. در سکته مغزی جریان خون ارسالی به مغز قطع می شود. در سکته چشمی هم، جریان خونی که به چشم و به خصوص شبکیه منتهی می شود، قطع می شود. خون و مایع ممکن است به شبکیه وارد شده و ایجاد تورم نیز کند. با وجود این عارضه، شبکیه و قدرت بینایی فرد به سرعت آسیب می بیند.
چندین نوع مختلف از سکته چشمی وجود دارد که بسته به رگ خونی که تحت تاثیر است به دسته بندی زیر تقسیم می شوند:
- انسداد ورید مرکزی شبکیه (CRVO): در این حالت رگ های اصلی شبکیه مسدود شده اند.
- انسداد شریان مرکزی شبکیه (CRAO): در این حالت عروق مرکزی شبکیه مسدود شده اند.
- انسداد شاخه ای ورید شبکیه (BRVO): در این حالت رگه های کوچک شبکیه مسدود شده اند.
- انسداد شاخه ای عروق شبکیه (BRAO): در این حالت شریان های کوچک شبکیه مسدود شده اند.
آیا من در معرض خطر ناشی از سکته چشمی هستم؟
برخی افراد ممکن است نسبت به دیگران بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نوع سکته باشند. عوامل خطر در این بیماری نیز شبیه به عوامل خطر سکته مغزی است.
کسانی که سابقه شخصی یا خانوادگی شرایط زیر را دارند ممکن است ریسک بالاتری نیز داشته باشند:
- تصلب شرایین، و یا ایجاد پلاک در شریان ها
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی
- درد قفسه سینه
- بیماری عروق کرونر قلب
- دیابت یا سابقه خانوادگی دیابت
- گلوکوم
متخصصان آکادمی چشم پزشکی آمریکا می گویند که افرادی که در دهه ۶ زندگی خود به سر می برند، بالاترین خطر را برای ابتلا به سکته چشم دارند. این موضوع به ویژه در مردان شایع تر است.
علائم سکته چشم چیست؟
سکته چشم، معمولا بدون درد است. تغییر ناگهانی در دید و یا از دست دادن بینایی در یک چشم اغلب اولین علامت از انسداد در عروق چشم است. کاهش بینایی می تواند تمام چشم را در بر گیرد یا می تواند بخشی از آن را درگیر کند. برخی از افراد تنها مقداری از دید محیطی خود را از دست می دهند، و برخی نیز نقاط کور دارند. تاری دید و دیدن تصاویر به صورت تحریف شده نیز از دیگر علائم این بیماری است.
ضمن این که باید بدانید که در روند سکته مغزی ممکن است به دلیل قطع جریان خون، تاری دید و مشکلات ناگهانی در بینایی ایجاد کند. به همین دلیل، هر گونه تغییر ناگهانی در قدرت بینایی نیاز به بررسی بیشتر پزشک دارد. اگر سکته به موقع درمان نشود می تواند به اندام های دیگر آسیب زده و حتی منجر به از کار افتادگی این اندام ها شود.
روش های تشخیص
در هر صورت تغییر ناگهانی در قدرت بینایی باید توسط پزشک بررسی شود. برای تشخیص سکته چشم، پزشکان ممکن است از آزمایشات مختلف برای دیدن شبکیه چشم استفاده کنند. این آزمایشات عبارتند از:
- گشاد کردن چشم با قطره برای دیدن آسان تر شبکیه چشم
- استفاده از یک رنگ و یک دوربین برای گرفتن عکس از شبکیه چشم. به این آزمایش آنژیوگرافی فلورسئین گفته می شود. این رنگ از طریق بازو تزریق شده و به دکتر اجازه می دهد تا رگ ها و شریان شبکیه را واضح تر ببیند.
- چک کردن فشار داخل چشم با استفاده از هوا
- بررسی شکاف لامپ، که با استفاده از قطره های چشمی، یک نور خاص، و یک میکروسکوپ برای بررسی داخل چشم انجام می شود.
- تست بینایی مانند مطالعه نمودار چشم و چک کردن دید محیطی
این آزمایشات بدون درد هستند و باید توسط چشم پزشک انجام شوند.
روش های درمان
درمان سکته چشم باید در اسرع وقت انجام شود تا آسیب های احتمالی بر روی شبکیه به حداقل میزان خود برسد. گزینه های درمانی این بیماری عبارتند از:
- داروهایی حل کننده لخته خون
- استفاده از روشی که موجب می شود لخته خون از شبکیه چشم دور شود.
- گسترش عروق در شبکیه چشم با استفاده از یک گاز استنشاقی
افرادی که بیماری های قلبی دارند یا رگ های خونی بدنشان دچار اختلال است، باید پیگیری های منظمی نیز داشته باشند تا بتوانند علاوه بر درمان، از رخ دادن مجدد این عارضه جلوگیری کنند.
روش های جلوگیری از سکته چشم
بررسی و پیگیری منظم درمان بیماری ها قلبی یک بخش کلیدی برای جلوگیری از سکته چشم است. برای این منظور باید عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی مانند موارد زیر کنترل شود:
- فشار خون
- کلسترول خون
- سابقه خانوادگی
- رژیم غذایی
- سبک زندگی
عوامل خطر بیماری های قلبی نقش مهمی در خطر ابتلا به سکته چشم بازی می کنند. یک مقاله که در مجله Eye منتشر شده است ثابت کرده است که ۶۴ درصد از افراد مبتلا به بیماری های قلبی که عامل خطر را داشته اند، به این عارضه مبتلا شده اند. بزرگترین عامل برای این افراد کلسترول بالا بود.
به طور کلی، برای داشتن عروق خونی سالم و کمک به جلوگیری از سکته چشم، باید موارد زیر را رعایت کنید:
- ورزش منظم؛ توصیه می شود که ۲٫۵ ساعت در هفته ورزش با شدت متوسط یا شدید داشته باشید.
- رعایت رژیم غذایی سالم برای قلب؛ این رژیم باید حاوی میوه های تازه، سبزیجات، غلات کامل و چربی غیر اشباع باشد.
- مراجعه به یک متخصص تغذیه؛ این توصیه برای افرادی که به چاقی مبتلا هستند بیشتر کاربرد دارد.
- اجتناب از مصرف سیگار و دخانیات
- مراجعه به پزشک متخصص برای مدیریت بیماری های دیگر مانند دیابت
روند بهبودی
روند بهبودی برای افرادی که مبتلا به عارضه سکته چشم می شوند متفاوت است. این روند به عوامل زیر بستگی دارد:
- شدت سکته
- موفقیت درمان
- شریان یا رگ هایی که تحت تاثیر قرار گرفته اند.
در مقاله ای که در بالا ذکر شد، محققان نشان دادند که ۸۰ درصد از افرادی که سکته چشم داشته اند، بین ۲ تا ۴ درجه بینایی خود را از دست داده اند. این در حالی است که ممکن است برخی از بیماران قدرت بینایی خود را به مرور زمان باز یابند.
در مطالعه ای که در مجله Ophthalmology بر روی بیماران آمریکایی انجام شد مشخص شده است که بسته به نوع سکته، درصد زیادی از بیماران می توانند در دراز مدت بینایی خود را باز یابند. نویسندگان این مقاله می گویند که شناسایی نوع سکته چشم از عوامل مهم در تعیین تاثیر دراز مدت این نوع عارضه بر روی قدرت بینایی است.
همان طور که ملاحظه می کنید، توصیه ها مهم برای سلامت قلب و عروق، نه تنها برای سیستم قلبی بلکه برای تمام بخش های بدن ضروری است.