شوک هیپوولومیک ؛ علل، نشانه ها، عوارض، تشخیص و درمان

شوک هیپوولومیک که به عنوان شوک هموراژیک نیز شناخته می شود یک وضعیت کشنده است و هنگامی رخ می دهد که بدن بیش از ۲۰ درصد (یک پنجم) خون یا مایعات خود را از دست می دهد. این از دست دادن شدید مایعات باعث می شود که قلب نتواند مقدار کافی خون را در بدن به جریان بیاندازد. شوک هیپوولمیک می تواند به نارسایی در اندام ها منجر شود. در صورتی که این وضعیت رخ دهد بیمار نیاز به مراقبت های اورژانسی اضطراری دارد.

شوک هیپوولمیک شایع ترین نوع شوک است که کودکان بسیار کوچک و افراد مسن بیشترین حساسیت را به آن دارند.

با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با علل، نشانه ها، عوارض، تشخیص و درمان شوک هیپوولومیک آشنا شوید.

چه چیزی باعث شوک هیپوولومیک می شود؟

شوک هیپوولمیک، ناشی از کاهش ناگهانی خون یا مایعات در بدن شما است. کاهش شدید و ناگهانی خون می تواند به دلایل زیر رخ دهد:

  • خونریزی جدی از زخم و بریدگی ها
  • خونریزی ناشی از آسیب های وارده به بدن بر اثر ضربه ناگهانی به علت وقوع حوادث
  • خونریزی داخلی از ارگان های شکمی یا حاملگی خارج از رحم
  • خونریزی از دستگاه گوارش
  • خونریزی واژینال شدید

علاوه بر از دست دادن واقعی خون، از دست دادن مایعات بدن نیز می تواند باعث کاهش حجم خون شود. کاهش حجم خون می تواند در موارد زیر رخ دهد:

  • اسهال بیش از حد یا طولانی مدت
  • سوختگی های شدید
  • استفراغ طولانی مدت و بیش از حد
  • تعرق مفرط

خون اکسیژن و سایر مواد ضروری را به اندام و بافت های بدن ما حمل می کند. هنگامی که خونریزی شدید اتفاق می افتد، خون به اندازه کافی در بدن وجود ندارد تا قلب بتواند پمپ موثری داشته باشد. هنگامی که بدن نتواند این مواد را سریعتر از آن چه که از دست می رود جایگزین کند، اندام های بدن شروع به تعطیل شدن کرده و نشانه های شوک را بروز می دهند. در این شرایط فشار خون به شدت افت می کند تا جایی که حتی می تواند کشنده باشد.

علائم شوک هیپوولومیک چیست؟

علائم شوک هیپوولومیک، بسته به شدت کاهش میزان مایعات یا شدت خونریزی متفاوت است. با این حال، تمام علائم شوک کشنده هستند و نیاز به درمان های اورژانسی دارند. شناسایی علائم خونریزی داخلی ممکن است کمی دشوار باشد. بنابراین این خونریزی تا زمانی که علائم شوک ظاهر می شوند شناسایی نمی شوند. اما خونریزی خارجی قابل مشاهده است. نشانه های شوک هموراژیک ممکن است بلافاصله بعد از خونریزی ظاهر نشود. سالمندان ممکن است این علائم را تا زمانی که شوک به طور قابل توجهی پیشرفت کند، تجربه نکنند.

برخی از نشانه ها نیز اضطراری تر از نشانه های دیگر هستند.

علائم خفیف

علائم خفیف می توانند شامل موارد زیر باشند:

  • سردرد
  • خستگی
  • حالت تهوع
  • تعریق خفیف
  • سرگیجه

علائم شدید

علائم شدیدی که باید به طور جدی مورد توجه قرار گرفته و توسط مراقبت های اورژانسی پزشکی  مورد ارزیابی قرار گیرند عبارتند از:

  • سردی و مرطوب شدن پوست
  • رنگ پریدگی پوست
  • تنفس کم عمق و سریع
  • ضربان قلب سریع
  • خروجی کم ادرار یا عدم وجود ادرار
  • گیجی
  • ضعف
  • ضربان ضعیف
  • آبی شدن ناخن ها و لب ها
  • احساس سرگردانی
  • از دست دادن هوشیاری

علائم خونریزی خارجی قابل مشاهده هستند. مهمترین نشانه آن هم خونریزی شدید از محل آسیب دیدگی است.

علائم و نشانه های خونریزی داخلی عبارتند از:

  • درد شکم
  • وجود خون در مدفوع
  • سیاه و قیری شدن مدفوع (melena)
  • وجود خون در ادرار
  • استفراغ خونی
  • درد قفسه سینه
  • تورم شکم

در حالی که بعضی از علائم مانند درد شکم و تعریق می تواند به چیزی های کم اهمیت تری مانند وجود یک ویروس در معده اشاره کند، اما هنگامی که گروهی از این علائم با هم ترکیب می شوند، باید برای یافتن علت حتما به پزشک مراجعه کنید. این قانون به ویژه برای علائم جدی تر، مهم تر است. هرچه بیشتر صبر کنید، آسیب های بیشتری به بافت ها و اندام های شما وارد می شود.

اگر علائم خونریزی یا شوک هموراژیک دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

مراقبت های اضطراری و کمک های اولیه

شوک هیپوولومیک درمان نشده منجر به مرگ خواهد شد. این شرایط یک موقعیت اورژانس پزشکی است. بنابراین به محض مشاهده علائم آن باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. تا زمانی که اورژانس برسد می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

  • فرد را بخوابانید و پاهای او را حدود ۱۲ اینچ بالاتر نگه دارید.
  • در صورت وارد آمدن آسیب به سر، گردن یا کمر، از حرکت دادن مسدوم به شدت خودداری کنید.
  • برای جلوگیری از هیپوترمی، فرد را گرم نگهدارید.
  • مایعات را از طریق دهان به مسدوم ندهید.
  • سر کسی که بر اثر ضربه مغری دچار شوک شده است را تکان دهید و شیشه، چاقو، چوب، یا هر جسم دیگری که در زخم فرو رفته است را به هیچ وجه بیرون نکشید.
  • در صورتی که در ناحیه آسیب دیده هیچ جسمی خارجی وجود نداشته باشد ولی بیمار خونریزی شدید دارد، با یک پارچه کراواتی مانند پیراهن، حوله یا پتو اطراف محل آسیب را به منظور کاهش میزان خونریزی ببندید.
  • بر روی منطقه خونریزی فشار ثابتی وارد کنید تا خونریزی کمتر شود.

چه عوارضی با شوک هیپوولومیک همراه است؟

عدم وجود خون و مایعات در بدن شما می تواند به عوارض زیر منجر شود:

  • آسیب به اندام هایی مانند کلیه یا مغز
  • گانگرن دستها و پاها
  • حمله قلبی

اثرات شوک هیپوولمیک به سرعت کاهش میزان خون یا مایعات و میزان خون یا مایعاتی که بیمار از دست می دهد بستگی دارد. میزان آسیب ها نیز می تواند شانس بیمار را برای زنده ماندن تعیین کند. بیماری های مزمن زیر نیز احتمال عوارض ناشی از شوک هیپوولومیک را افزایش می دهند:

  • دیابت
  • سکته مغزی و قبلی
  • بیماری های قلبی
  • بیماری های ریوی
  • بیماری های کلیوی
  • مصرف رقیق کننده های خون مانند کوآمیدین یا آسپیرین
علل، نشانه ها، عوارض، تشخیص و درمان شوک هیپوولومیک
علل، نشانه ها، عوارض، تشخیص و درمان شوک هیپوولومیک

شوک هیپوولومیک چگونه تشخیص داده می شود؟

اغلب هیچ هشداری قبل از وقوع شوک وجود ندارد. در عوض، علائم فقط زمانی که شرایط لازم وجود دارد تکرار و تجربه می شود. معاینه فیزیکی می تواند علائم شوک مانند فشار خون پایین و ضربان سریع قلب را نشان دهد. فردی که شوک را تجربه می کند، ممکن است نتواند به سوالاتی که پزشک از او می پرسد پاسخ دهد.

خونریزی خارجی شدید بلافاصله قابل تشخیص است، اما خونریزی داخلی گاهی اوقات تا زمانی که نشانه های شوک از بین نرود نشان داده نمی شود.

علاوه بر علائم فیزیکی، پزشک ممکن است از انواع روش ها برای تایید اینکه شما در معرض شوک هیپوولومیک هستید یا خیر استفاده کند. این تست ها عبارتند از:

  • آزمایش خون برای بررسی عدم تعادل الکترولیت ها، کارکرد کلیه و عملکرد کبد
  • سی تی اسکن یا سونوگرافی برای ارزیابی اندام های بدن
  • اکوکاردیوگرام، سونوگرافی قلب
  • الکتروکاردیوگرام برای ارزیابی ریتم قلب
  • آندوسکوپی برای بررسی مری و سایر اندام های دستگاه گوارش
  • کتتریزاسیون قلب برای بررسی پمپاژ قلب
  • کاتتر ادرار برای اندازه گیری مقدار ادرار در مثانه

پزشک ممکن است بر اساس علائم آزمایش های دیگری را نیز انجام دهد.

شوک هیپوولومیک چگونه درمان می شود؟

هنگامی که در بیمارستان، فرد مشکوک به شوک هیپوولومیک می شود، به وسیله یک خط وریدی، مایعات یا فرآورده های خونی به او تزریق می شود تا خون از دست رفته جبران شده و گردش خون بهبود پیدا کند. درمان متضمن کنترل از دست دادن سیالات و خون و جایگزینی آنچه که از دست رفته است می باشد. به این ترتیب عوارض شوک هیپوولومیک ثابت می شود. این طرح درمان شامل کاهش عوارض ناشی از شوک نیز می باشد.

درمان های معمول برای این شوک عبارتند از:

  • انتقال پلاسما خون
  • تزریق پلاکت
  • انتقال سلول های قرمز خون
  • کریستالوئید داخل وریدی

پزشکان همچنین ممکن است داروهایی را تجویز کنند که باعث افزایش قدرت پمپاژ قلب شده و به این ترتیب گردش خون بهبود یافته و بافت های بدن خون مورد نیاز خود را دریافت می کنند. این داروها عبارتند از:

  • دوپامین
  • دبلامین
  • اپینفرین
  • نوراپی نفرین

آنتی بیوتیک ها نیز برای جلوگیری از عفونت های باکتریایی و شوک سپتیک تجویز می شود. مانیتورینگ قلبی نیز تأثیر درمان را تعیین می کند.

شوک هیپوولومیک در افراد مسن تر

شوک هیپوولومیک برای همه خطرناک است، اما در افراد مسن می تواند خطرناک تر باشد. سالمندانی که به این شوک مبتلا می شوند، میزان مرگ و میر بیشتری نسبت به همتایان جوان خود دارند. تحمل آنها برای شوک کمتر است و برای جلوگیری از عوارض، انجام اقدامات پزشکی حیاتی است. تشخیص این شوک در سالمندان می تواند کمی پیچیده تر شود، زیرا افراد سالخورده ممکن است علائم شوک را دیرتر از افراد جوان نشان دهند.

[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]

پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:

سردرد کم آبی بدن از نشانه ها تا روش های درمان آن

علائم هشدار دهنده کم آبی بدن در کودکان نوپا

[/quote]

چشم انداز بلند مدت بیماران

عوارض عادی ناشی از شوک هیپوولومیک عبارتند از:

  • آسیب کلیوی
  • آسیب به ارگان های دیگر
  • مرگ

بعضی افراد ممکن است به علت کاهش گردش خون در اندام ها، به گانگرن مبتلا شوند. این عفونت ممکن است به قطع عضو اندام آسیب دیده منتهی شود. بازیابی پس از شوک نیز بستگی به عواملی مانند وضعیت بیمار و میزان شوک دارد.

کسانی که به شوک های خفیف تر مبتلا می شوند می توانند زمان بهبودی بیشتری را تجربه کنند. اگر آسیب وارده به ارگان های شدید باشد، انجام مداخلات مداوم پزشکی مورد نیاز، می تواند آینده بیمار را تغییر دهد. در موارد شدید، آسیب ارگان ممکن است غیرقابل برگشت باشد.

به طور کلی، چشم انداز بیماران مبتلا بستگی به مقدار خون از دست رفته و نوع آسیب وارده به بدن دارد. در بیماران سالم که خونریزی شدید نداشته اند، چشم انداز بیماری بهتر است.

منابع:

Hypovolemic Shock