صاف شدن سر نوزاد (پلاژیوسفالی موضعی)

نوزاد برای این که بتواند در طول سال اول زندگی خود به رشد شگفت انگیز مغزش ادامه دهد با سر نرم متولد می شود. در نتیجه، سر آن ها به راحتی می تواند شکل بگیرد. عبور از مجرای زایمان در هنگام زایمان می تواند باعث شود سر نوزاد تازه متولد شده تیز و یا بیش از حد دراز به نظر برسد. بنابراین این امر برای جمجمه یک کودک، که از چند استخوان تشکیل شده است که در نهایت با هم ترکیب می شوند، طبیعی است و در طول چند روز یا چند هفته پس از تولد کمی عجیب شکل بگیرد. اما اگر یک کودک نقطه مسطح پایداری را، یا در یک طرف سر یا پشت سر داشته باشد، می تواند منجر به صاف شدن سر نوزاد شده، که پلاژیوسفالی موضعی یا سندرم سر صاف نیز نامیده می شود. صاف شدن سر نوزاد معمولا هنگامی که یک نوزاد در همان وضعیت همیشگی می خوابد و یا مشکلاتر در عضلات گردن دارد، اتفاق می افتد. این مشکل به رشد مغز صدمه نمی زند و یا هیچ مشکل ظاهری پایداری را به وجود نمی آورد. و خوشبختانه، به عمل جراحی نیاز ندارد. شیوه های ساده مانند تغییر موقعیت خواب نوزاد، نگه داشتن نوزاد در همان وضعیت، و فراهم آوردن موقعیت های خوابیدن بر روی شکم می تواند کمک کند.

علل صاف شدن سر نوزاد

شایع ترین علت صاف شدن سر نوزاد (پلاژیوسفالی موضعی) خواب کودک است. از آن جا که نوزادان برای ساعت های بسیاری به پشت می خوابند، سر گاهی اوقات در یک نقطه مسطح می شود. قرار دادن نوزادان در وسیله هایی که در آن نوزاد اغلب در طول روز دراز می کشند (صندلی ماشین نوزاد، کریر، کالسکه، تاب و صندلی های فنری) نیز به این مشکل می افزاید. نوزادان نارس بیشتر احتمال دارد سرشان مسطح شود. جمجمه این نوزادان از جمجمه نوزادان بالغ نرم تر هستند. آن ها هم چنین زمان زیادی را بر روی پشت خود بدون اینکه حرکت کرده باشند، گذرانده اند و یا به دلیل نیازهای پزشکی و شکنندگی شدید بعد از تولد، که معمولا نیازمند بستری شدن در بخش مراقبت ویژه نوزادان (NICU) می باشد، تحرکی نداشته اند. سر نوزاد حتی ممکن است قبل از تولد به این سندروم مبتلا شود. در این شرایط یا جمجمه نوزاد توسط لگن مادر یا دوقلو خود تحت فشار است.

در واقع، بسیاری از نوزادان چند قلو، با سرهایی که در برخی از نقاط مسطح می باشند به دنیا می آیند. بودن در رحم تنگ مادر می تواند هم چنین باعث تورتیکولی شود، که می تواند به سر مسطح منجر شود. نوزادان با تورتیکولی در چرخاندن سر خود به دلیل تنگ و باریک شدن عضلات در یک طرف گردن، با مشکل مواجه اند. از آن رو چرخاندن سر مشکل است. آنها تمایل دارند سر خود را در همان وضعیت دراز کشیده نگه دارند. این امر می تواند باعث صاف شدن سر نوزاد شود. به همین ترتیب، بسیاری از نوزادان دچار سندرم سر صاف تورتیکولی می شوند. از آن جا که چرخاندن سر، انرژی زیادی را از نوزادان می گیرد، نوزادان با صافی شدید در یک طرف تمایل به ماندن در آن سمت را دارند، به طوری که گردن به دلیل عدم استفاده سفت می شود.

صاف شدن سر نوزاد (پلاژیوسفالی موضعی)
صاف شدن سر نوزاد (پلاژیوسفالی موضعی)

علائم و نشانه ها صاف شدن سر نوزاد

دیدن سندرم سر مسطح معمولا برای پدر و مادر آسان می باشد. به طور معمول، پشت سر کودک، که به نام استخوان پس سر نیز معروف است، در یک طرف مسطح و صاف شده است. معمولا در آن قسمت از سر نوزاد موی کمتری وجود دارد. اگر یک فرد به سر نوزاد نگاه کند، گوش در سمت مسطح ممکن است مقداری جلوتر باشد. در موارد شدید، ممکن است سر در طرف مقابل مسطح برآمدگی پیدا کند، و پیشانی ممکن است ناهموار شود. اگر تورتیکولی علت این موضوع است، گردن، فک و صورت نیز ممکن است ناهموار باشند.

تشخیص صاف شدن سر نوزاد

پزشکان معمولا به سادگی با نگاه به سر نوزاد سندرم سر صاف را  تشخیص می دهند. برای بررسی تورتیکولی، دکتر ممکن است چگونگی حرکت سر و گردن نوزاد را نگاه کند. تست های آزمایشگاهی، اشعه ایکس، و توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) معمولا مورد نیاز نیست. دکتر ممکن است یک کودک را چند بار ببیند تا نحوه تغییرات شکل سر را بررسی کند. اگر جابجایی سر نوزاد در هنگام خواب کمک می کند تا جمجمه در طول زمان بهبود یابد، مشکل احتمالا به خاطر سندرم سر صاف می باشد. اگر این اتفاق نیفتد، علت می تواند بیماری های دیگر مانند کرانیوسینوستوز باشد. کرانیوسینوستوز زمانی اتفاق می افتد که استخوان های جمجمه نوزاد قبل از زمانی که باید با هم جوش می خورند (به طور معمول، حدود سن ۴). این ترکیب رشد مغز را محدود می کند و باعث تغییر شکل جمجمه می شود. کودکان مبتلا به کرانیوسینوستوز نیاز به درمان برای رفع مشکل دارند. اگر دکتر مشکوک به کرانیوسینوستوز یا دیگربیماری است، نوزاد به یک جراح مغز و اعصاب کودکان یا یک جراح پلاستیک سر و صورت ارجاع داده خواهد شد که ممکن است تست های دیگر، مانند اشعه X یا سی تی اسکن را تجویز کنند.

درمان صاف شدن سر نوزاد

اگر کودک شما مبتلا به سندرم سر صاف ناشی از وضعیت خوابیدن است  کارهای زیادی وجود دارد که می توانید آن ها را در خانه برای کمک به درمان نوزاد انجام دهید:

  • وضعیت سر نوزاد را در حالی که نوزاد به پشت خوابیده است (از چپ به راست و راست به چپ) تغییر دهید. اگر چه نوزاد شما احتمالا در طول شب جا به جا می شود، اما ایده خوبی است تا کودک را طوری قرار دهید تا قسمت گرد سر او بر روی تشک باشد و قسمت صاف سر او رو به بالا قرار بگیرد. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) استفاده از هر بالش نرم یا دیگر وسایلی که نوزاد را در یک موقعیت نگه دارد را توصیه نمی کند.
  • موقعیت جایگزین در گهواره. دقت کنید که چگونه نوزاد خود را در گهواره می خوابانید. اکثر والدین راست دست نوزادان کوچک خود را با بازوی چپ بغل می کنند و نوزاد را طوری در گهواره قرار می دهند که سر نوزاد به سمت چپ باشد. در این موقعیت، نوزاد برای نگاه کردن به داخل اتاق باید به سمت راست بچرخد. در واقع، تورتیکولی به سمت راست همراه با صافی در سمت راست از سر ، بسیار شایعتر از سمت چپ می باشد. هر طرف از سر نوزاد شما که صاف می باشد، شما بایستی نوزاد را در گهواره به گونه ای قرار دهید که تشویق شود سرش را به سمت دیگر بچرخاند.
  • نوزاد خود را بیشتر بغل کنید. مقدار زمانی را که نوزاد به پشت می خوابد و یا در وضعیتی است که سر او بر روی یک سطح نرم قرار دارد (مانند در صندلی ماشین، کالسکه، تاب، صندلی فنری و محفظه بازی )، را کاهش دهید. برای مثال، اگر کودک شما در صندلی ماشین در طول سفر به خواب رفته است، هنگامی که به خانه می رسید به جای این که هم چنان نوزاد را در حالی که خواب است در صندلی نگه دارید، او را از صندلی بیرون بیاورید. بلندش کنید و نوزاد را بغل کنید، تا فشار از روی سر او برداشته شود.
  • به شکم خوابیدن را با نوزاد تمرین کنید. هنگامی که کودک شما در طول روز بیدار است زمانی را فراهم کنید تا او به شکم دراز بکشد. تمرین به شکم خوابیدن نه تنها شکل طبیعی پشت و سر را بهبود می بخشد بلکه به روش های دیگری هم به نوزاد کمک می کند. نگاه کردن به اطراف از یک وضعیت جدید یادگیری کودک و کشف دنیای اطرافش را افزایش می دهد. علاوه بر این، این عمل به نوزاد کمک می کند تا عضلات گردن خود را تقویت کند و یاد بگیرد که بر روی بازوهای خود فشار بیاورد، که به تکامل عضلات مورد نیاز برای چهار دست و پا رفتن و نشستن کمک می کند.
  • از آن جا که اکثر نوزادان مبتلا به پلاژیوسفالی درجاتی از تورتیکولی را نیز دارند، درمان جسمی و یک برنامه ورزش خانگی معمولا بخشی از درمان توصیه شده خواهد بود. یک فیزیوتراپیست می تواند به شما تمریناتی آموزش دهد که با کودک خود انجام دهید شامل تکنیک های کششی که تدریجی و پیشرونده هستند. اکثر حرکت ها شامل کشش گردن فرزند خود به طرف مقابل شیب می باشد. در این زمان، عضلات گردن کشیده تر خواهند شد و گردن خود را به خارج راست می کند. اگر چه آن ها بسیار ساده هستند، تمرینات باید به درستی انجام شود.
  • برای نوزادان با سندرم سر صاف شدید که جابجایی برای ۲ تا ۳ ماه هیچ کمکی نکرده، ممکن است پزشک یک کلاه یا هد بند سفارشی تجویز کند. در حالی که کلاه ممکن است برای همه کودکان کار نکند، بعضی از کودکان با تورتیکولی شدید می توانند از آن ها بهره مند شوند. کلاه اگر در سنین بین ۴ تا ۱۲ ماهگی استفاده شود، یعنی زمانی که یک کودک سریع ترین رشد را دارد و استخوان ها بیشترین قابلیت شکل پذیری را دارند، بهتر عمل می کند. آن ها با استفاده از فشار ملایم اما ثابت بر روی جمجمه در حال رشد کودک در تلاش برای تغییر مسیر رشد کار می کنند. هرگز قبل از ویزیت نوزاد توسط پزشک از دستگاه هایی شبیه به این  استفاده و یا خریداری نکنید. تنها درصد کمی از نوزادان کلاه استفاده می کنند. تصمیم به استفاده از کلاه درمانی بر اساس بررسی مورد به مورد، صورت می پذیرد (به عنوان مثال، اگر بیماری آنقدر شدید است که صورت کودک در حال بدشکل شدن است).
صاف شدن سر نوزاد (پلاژیوسفالی موضعی)
صاف شدن سر نوزاد (پلاژیوسفالی موضعی)

چشم انداز برای نوزادان مبتلا به سندرم سر صاف بسیار عالی است. همان طور که نوزادان رشد می کنند، تغییر وضعیت زیادی را در طول خواب  آموزش می بینند. این اجازه می دهد سر در طول شب در وضعیت های مختلف قرار بگیرد. پس از این که نوزادان قادر به غلت زدن شدند، آکادمی اطفال آمریکا هنوز هم توصیه می کند که والدین آن ها را به پشت بخوابانند. به عنوان یک قاعده کلی، هنگامی که یک نوزاد می تواند بدون کمک بنشیند، قسمت صاف سر دیگر بدتر نخواهد شد. سپس، در طول ماه ها و سال ها، همان طور که جمجمه رشد می کند، حتی در موارد شدید صافی سر بهبود خواهد یافت. سر ممکن است هرگز کاملا متقارن نشود، اما به دلایل مختلف عدم تقارن کمتر آشکار می شود. برای مثال، در اواخر دوران کودکی چهره در مقایسه با جمجمه بیشتر نمایان می باشد، مو ضخیم تر می گردد، و کودکان همیشه در حال تغییرند. تجربه و تحقیقات بالینی نشان داده است که هنگام رسیدن به سن مدرسه، سر صاف دیگر یک مشکل اجتماعی و یا زیبایی نمی باشد. مهم است به یاد داشته باشید که داشتن یک سر صاف بر روی رشد مغز کودک تاثیر نمی گذارد و یا باعث تأخیر رشد یا آسیب مغزی نمی شود.