عدم تحمل هیستامین ؛ آیا این اختلال باعث آلرژی، سردرد و نفخ می شود؟

آیا برای از بین بردن علائم آلرژی مانند بسیاری از افراد به دنبال داروهای طبیعی هستید؟ تا همین اواخر بیشتر متخصصان تنها آبریزش بینی، خارش پوست و سردرد پس از مصرف مواد غذایی آلرژی زا را به عنوان علائم حساسیت می دانستند. این در حالی است که تعداد کمی از متخصصان هستند که می دانند اختلالی به نام عدم تحمل هیستامین نیز وجود دارد.

البته با توجه به افزایش تعداد بیماران، در مورد این موضوع که عدم تحمل هیستامین به زودی به یکی از موضوعات داغ در این حرفه تبدیل شود، تردید وجود دارد. در حال حاضر، نظر کارشناسان نشان می دهد که حداقل ۱ درصد از افراد در سراسر جهان از عدم تحمل هیستامین رنج می برند، که اکثر آنها (۸۰ درصد) را زنان میانسال تشکیل می دهند.

با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با علائم و علل عدم تحمل هیستامین بیشتر آشنا شوید.

عدم تحمل هیستامین چیست؟

بر اساس گزارش مجله آلمانی Deutsches Ärzteblatt International، عدم تحمل هیستامین به “عدم تعادل در هیستامین انباشته شده و ظرفیت تخریب هیستامین” اشاره دارد و اساسا، بیماران حساسیت به هیستامین را متوجه نشده و این موضوع باعث می شود که تجمع این ماده در بدنشان روز به روز بیشتر شود. چندین عامل باعث افزایش هیستامین در بدن می شود و بیشتر به مولکول های بدن آسیب می رساند. در این بیماری هیستامین تجمع یافته در بدن به طور طبیعی دفع نمی شود.

گرچه بسیاری از افراد هیستامین را تنها با پاسخ های آلرژیک مرتبط می دانند، اما در شرایط عادی هیستامین مولکول ضروری است که سه کارکرد مهم را انجام می دهد. هیستامین در درجه اول:

  • یک انتقال دهنده عصبی است که مانند پیام رسان شیمیایی،  از یک عصب به عصب دیگر در سیستم عصبی منتقل می شود.
  • جزء اسید معده می باشد که به تجزیه مواد غذایی کمک می کند.
  • یک مکانیسم در واکنش های التهابی است که رگ های خونی را گشاد می کند تا سلول های سفید قادر باشند خودشان را به سرعت به مهاجمین رسانده و آن ها را خنثی کنند.

این نقش ها برای زندگی حیاتی هستند. با این حال، هنگامی که سطح هیستامین بیش از حد بالا می رود، نتیجه نهایی اختلالات جدی در کیفیت زندگی و حتی مرگ است.

نقش آنزیم ها در عدم تحمل هیستامین

دو آنزیم اصلی در بدن وجود دارد که باعث کاهش هیستامین می شود. یکی N-methyltransferase یا (HMT) است که با هیستامین در سیستم عصبی مرکزی (CNS) مقابله می کند. دیگری دیامین اکسیداز (DAO) است که مسئول تجزیه هیستامین مصرف شده در مواد غذایی است.

ناتوانی DAO برای کاهش هیستامین، مهمترین عامل مسئول ایجاد تعداد زیادی از موارد عدم تحمل هیستامین است. ناتوانی DAO در از بین بردن بیش فعالی هیستامین موجب افزایش فشارهای هیستامین و علائم ناخوشایند می شود.

DAO ممکن است به دلایل مختلف زیر که مربوط به عوامل داخلی و خارجی هستند تحت تاثیر قرار بگیرد:

  • DAO می تواند به علت بیماری های دستگاه گوارش کاهش یابد.
  • بعضی از داروهای بدون نسخه و تجویز شده، به مسدود کردن DAO و جلوگیری از تولید این آنزیم کمک می کنند.
  • بسیاری از غذاهای به طور معمول دارای سطوح بالایی از هیستامین هستند و به اختلال عملکرد فعلی این آنزیم کمک می کنند.
  • برخی از غذاها توانایی جلوگیری از عملکرد DAO را دارند.

غذاهای دیگری نیز وجود دارند که باعث بیشتر شدن مشکل می شوند. زیرا آنها توانایی انتشار هیستامین در بدن را دارند. هر چقدر تولید هیستامین ادامه پیدا کند و غذاهای غنی از هیستامین بیشتر مصرف شود، DAO بیشتر مسدود می شود و واکنش های بدن بیمار بدتر خواهد شد.

علائم عدم تحمل هیستامین

هنگامی که بدن با میزان غیر طبیعی هیستامین که فراتر از توانایی اش برای دفع است مواجه می شود، طیف گسترده ای از علائم رخ می دهد. بسیاری از این علائم ذکر شده در زیر، شبیه به علائم آلرژی هستند. بنابراین هنگام ظهور چنین واکنشی، باید بیمار از نظر عدم تحمل هیستامین نیز کنترل شود.

  • گرفتگی و درد شکم
  • چرخه غیر طبیعی قاعدگی
  • اضطراب
  • مشکلات تنفسی
  • ورم ملتحمه (چشم صورتی)
  • مشکل در خوابیدن و تحریک پذیری بیش از حد
  • اختلالات گوارشی
  • سرگیجه
  • خستگی
  • گرگرفتگی
  • سر درد یا میگرن
  • رفلکس اسید
  • فشار خون بالا
  • افت فشار خون (فشار خون پایین)
  • خارش
  • تهوع و استفراغ
  • گرفتگی بینی
  • مشکلات سینوسی
  • عطسه
  • تاکی کاردی (ضربان قلب سریع)
  • اختلال در تنظیم دما
  • تورم بافتی یا التهاب
  • کهیر

واضح است که طیف وسیعی از علائم می تواند در شرایط مشابه با عدم تحمل هیستامین نیز رخ دهند. در بسیاری از موارد، این مشکل تشخیص داده نمی شوند.

چه عواملی باعث عدم تحمل هیستامین می شود؟

تعدادی از عوامل ظاهرا غیر مرتبط می توانند منجر به عدم تحمل هیستامین شوند. این عوامل شامل مسدود شدن DAO، اختلالات گوارشی، رشد بیش از حد باکتری و حتی نور فرابنفش (UV) است.

مسدود شدن DAO

همانگونه که قبلا نیز مطرح شد، انسداد DAO باعث کم شدن مقدار آنزیم های لازم برای مقابله با مقدار هیستامین که در بدن تولید می شود یا از طریق غذا مصرف می شود، خواهد شد. بسیاری از غذاها هیستامین زیادی دارند و اگر در بدن کسی مقدار DAO کمتر باشد، علائم عدم تحمل هیستامین رخ می دهد.

اختلالات دستگاه گوارش

بیماری های مختلف دستگاه گوارش نیز می توانند باعث عدم تحمل هیستامین شوند. این اختلالات عبارتند از:

  • حساسیت به گلوتن
  • سندرم روده تحریک پذیر
  • بیماری کرون
  • کولیت اولسراتیو
  • بیماری التهابی روده (IBS)
  • رشد باکتری های روده کوچک (SIBO)

رشد بیش از حد باکتری

یک نظریه در حال توسعه وجود دارد که معتقد است عدم تحمل هیستامین به وسیله رشد بیش از اندازه باکتری هایی که هیستامین را از غذاهای هضم نشده تولید می کنند، ایجاد می شود. به دلیل تولید بیش از حد هیستامین، که توسط DAO قابل تجزیه نیست، بیشتر افراد مبتلا به آلرژی، علائم عدم تحمل هیستامین را تجربه می کنند.

نور فرابنفش

تحقیقات دیگر نشان می دهد که نور UV ممکن است باعث انتشار هیستامین شود. یک مطالعه نشان داد که این واکنش خاص ممکن است با برخی از ترکیبات فنوتیازین که در داروهای تجویزی مربوط به درمان های روانپزشکی که برای بیماری های مختلف روانی از اضطراب و افسردگی گرفته تا اسکیزوفرنی استفاده می شود وجود دارد؛ افزایش یابد. با این حال، داروهای بدون نسخه و تجویزی متعدد وجود دارند که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر DAO تأثیر می گذارند. بنابراین اگر مصرف کننده داروهای زیر هستید ممکن است به عدم تحمل هیستامین مبتلا باشید:

  • داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) مانند آسپرین و ایبوپروفن
  • تعدیل کننده های سیستم ایمنی بدن
  • داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد سایکوز مانند پروزاک، سرترالین، افکسور، سیمبالتا
  • آنتی هیستامین ها مانند بنادریل، آلگرا، زیرتک
  • آنتی آریتمیک مانند نورواسک، پروپرانولول، متوپرولول
  • مسدود کننده های هیستامین H2 مانند پپسید، زانتاک، تاگامت

اگر دچار عدم تحمل هیستامین هستید کارهای زیر را انجام دهید

هنگامی که عدم تحمل هیستامین به علل اکتسابی مانند استفاده از داروهای خاصی ایجاد شده باشد، تشخیص و حل مشکل نسبتا آسان است. با این حال، تشخیص علل ناشناخته و مدیریت واکنش های پس از آن ممکن است خیلی ساده نباشد. برخی از بیماران باید آزمایش سطح DAO را انجام دهند. اما این آزمایش به سادگی در دسترس همه نیست.

در اینجا چهار راهبردی وجود دارد که در صورت مشکوک بودن به عدم تحمل هیستامین می توانید از آن ها استفاده کنید:

رژیم غذایی حذف

یکی از اولین گام ها برای بسیاری از بیماران، رژیم حذف است. تمام مواد غذایی حاوی هیستامین زیاد را از رژیم غذایی خود برای مدت یک تا سه ماه حذف کنید تا ببینند علائمتان بهبود می یابند یا نه. سپس این غذاها را به تدریج به رژیمتان اضافه کرده و بر روی واکنش های بدنتان نظارت کنید.

مکمل DAO

یکی دیگر از گزینه های بسیاری مفید برای بیماران، افزایش سطح DAO بدن با مصرف مکمل روزانه این آنزیم است. با این حال، معمولا این مکمل ها گران هستند و بسیاری از آنها نمی تواند کیفیت زندگی را بدون حذف مواد غذایی حاوی هیستامین زیاد بهبود ببخشند.

رژیم کم پروتئین

از آنجایی که هیستامین از اسیدهای آمینه ساخته شده است و اسیدهای آمینه از پروتئین ها تولید می شوند، این موضوع نشان می دهد که غذاهایی حاوی پروتئین زیاد (که طول می کشد تا هضم شوند) در نهایت بر میزان هیستامین بدن تأثیر می گذارند. علاوه بر این، سطح هیستامین در روده می تواند تغذیه باکتری ها را ادامه دهد.

رژیم کم هیستامین

نه تنها باید از غذاهای غنی از پروتئین اجتناب شود، بلکه مواد غذایی زیر نیز باید از رژیم غذاییتان حذف شوند. زیرا ممکن است باعث عدم تحمل هیستامین شوند:

  • الکل و سایر نوشیدنی های تخمیر شده
  • همه مرکبات مانند لیمو، پرتقال و گریپ فروت
  • هر غذایی که حاوی رنگ مصنوعی یا نگهدارنده است
  • توت تازه، یخ زده یا کنسرو شده
  • شکلات و کاکائو
  • میوه خشک شده
  • محصولات لبنی تخمیر شده، از جمله پنیر، ماست و دوغ
  • غذاهای تخمیری مانند ترشی
  • گوشت فرآوری شده، دودی یا تخمیری
  • قارچ
  • غذای های دریایی تهیه شده با صدف تازه، یخ زده، کنسرو شده یا دودی
  • اسفناج
  • ادویه جاتی از جمله پودر کاری، کاین، چیلی، گیاهان دارویی، دارچین و جوز
  • چای
  • گوجه فرنگی تازه، کنسرو شده، پوره شده یا سس گوجه
  • سرکه و محصولات تهیه شده با آن مانند سس کچاپ و خردل
  • مخمر

مواد غذایی حاوی هیستامین کم

برای بسیاری از بیماران، تنها جایگزین مواد غذایی زیر با مواد غذایی غنی از هیستامین که می توانند فعالیت DAO را متوقف کرده و سنتز هیستامین را آغاز کنند، راه مناسبی برای درمان عدم تحمل هیستامین است. اگر این راه را انتخاب کرده اید بهتر است از غذاهای زیر استفاده کنید:

  • ماهی تازه
  • گوشت و مرغ
  • تخم مرغ (اگرچه سفیده آن می تواند آزادسازی هیستامین را در برخی افراد تحریک کند)
  • برنج بدون گلوتن و کینو
  • میوه های تازه مانند سیب، طالبی، انگور، کیوی، انبه، گلابی و هندوانه
  • سبزیجات تازه، به استثنای آووکادو، بادمجان، اسفناج و گوجه فرنگی
  • کره بادام زمینی خالص
  • جایگزین های لبنی مانند شیر بادام، شیر نارگیل، شیر کنف و شیر برنج
  • روغن زیتون و روغن نارگیل
  • گیاهان برگ دار
  • چای گیاهی