عفونت پس از زایمان به عفونت هایی اشاره دارد که در طی ۴ الی ۶ هفته پس از زایمان ایجاد شده و به شدت با فرآیند زایمان ارتباط دارند. اگر چه با توجه به پیشرفت هایی که در بهداشت و شیوه های بالینی ایجاد شده، بروز عفونت بعد از زایمان به حداقل رسیده است اما باید دانست که شانس ابتلا به این عفونت اساسا به این دلیل ایجاد می شود که در بدن شما زخم های باز داخلی و خارجی وجود دارد که ممکن است آلوده شده و مشکلاتی را ایجاد کنند.
مهم است که در نظر داشته باشید گاهی اوقات سایر قسمت های بدن به غیر از سیستم تولید مثل ممکن است بعد از زایمان آلوده شوند. سیستم ادراری، کلیه یا مثانه، به ویژه در زنانی که در طول زایمان از کاتتر استفاده می کنند در معرض خطر ابتلا به عغونت های پس از زایمان قرار دارند. عفونت پس از زایمان در حدود ۸ درصد از کل موارد زایمان مشاهده می شود.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد یکی از مشکلات مربوط به بارداری یعنی نشانه ها، انواع و روش های درمان عفونت بعد از زایمان صحبت می کنیم.
علائم عفونت بعد از زایمان
علائم و نشانه های عفونت بعد از زایمان ممکن است غیر اختصاصی بوده و به شکل زیر ظاهر شوند:
- تب بالا
- ضعف
- تحریک پذیری
- سردرد
یا به صورت اختصاصی به اشکال زیر خود را نشان دهند:
نشانه های عفونت مجاری ادراری که با اکثر عفونت های لگنی (به ویژه در زنان بعد از زایمان) مشاهده می شوند عبارتند از:
- کدر شدن رنگ ادرار
- مشکل در دفع ادرار به علت احساس سوزش شدید و درد لگن
- افزایش در فوریت و تعداد دفعات نیاز به دفع ادرار (دفع مقدار بسیار کمی از ادرار)
نشانه های عفونت ناشی از جراحی نیز عبارتند از:
- افزایش تورم
- درد
- احساس گرما، قرمزی یا سوزش پوست اطراف محل جراحی
علائمی که به علت عفونت مجاری شیر که به عنوان ماستیت نیز شناخته می شود و در مادران شیرده بسیار شایع است، رخ می دهند عبارتند از:
- درد در یک یا هر دو پستان
- تورم
- ادم
- برجسته شدن رگ ها
- قرمزی
- افزایش دمای پوست
اگر عفونت در اندام های داخلی باشد، نشانه های آن می تواند شامل موارد زیر باشند:
- ترشح خون یا چرک و یا ترکیب از هر دو
این ترشح ممکن است خفیف باشد و باعث ایجاد تحریک یا خارش پوست اطراف شود.
انواع مختلف عفونت پس از زایمان
برای جلوگیری از عوارض کشنده، شناسایی نوع و منبع عفونت در اسرع وقت بسیار مهم است. عفونت هایی که شامل حفره رحم می شوند خطر ابتلا به آندومتریوز را افزایش می دهند. این عارضه ممکن است حاملگی های آینده را مختل کند. اگر عوامل ایجاد کننده عفونت به جریان خون دسترسی داشته باشند خطر سپسیس افزایش پیدا می کند. عفونت در سیستم ادراری می تواند خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهد، باعث ناراحتی شدید و تاخیر در بهبودی شود. انواع و علل عفونت بعد از زایمان عبارتند از:
عفونت های رحمی
عفونت های رحم معمولا بعد از سقط جنین ایجاد می شوند؛ با این حال، در زایمان طبیعی غیر عادی نیز رخ می دهند. در زمان سقط، باقی ماندن بخش هایی از بافت جنین در بدن مادر ممکن است منجر به عفونت رحمی شود. نشانه هایی که اغلب در مورد این عفونت گزارش می شوند عبارتند از:
- ترشحات بد بو
- تب بالا
- تند شدن ضربان قلب
- درد شکمی
- تورم زیر شکم
- سوء هاضمه
آندومتریت (یا عفونت رحم) در شرایط زیر شایع است:
- داشتن سابقه زایمان طبیعی طولانی مدت
- استفاده از ابزارهای غیر بهداشتی در فرایند زایمان (مثل زایمان در خانه)
- داشتن سابقه پارگی غشاء
- زایمان واژینال با کمک ابزارهای خاص
به محض مشاهده علائم این عفونت مشورت کردن با پزشک متخصص باید اولین مرحله عمل باشد. آنتی بیوتیک های داخل وریدی برای حل عفونت و تخلیه بافت های باقی مانده در رحم مادر مراحل بعدی درمان هستند.
ماستیت
ماستیت یکی دیگر از عفونت های بعد از زایمان است که در مادرانی که برای اولین بار زایمان می کنند، نسبتا شایع است. با این حال، این آمار یک قانون جهانی نیست و ممکن است در مادرانی که قبلا هم زایمان داشته اند نیز مشاهده شود. علت دردهای ماستیت، مسدود شدن کانال هایی است که مانع از جریان داشتن شیر و شروع روند شیردهی می شود. با جمع شدن شیر در پستان، التهاب و پس از آن عفونت رخ می دهد. عوامل خطر ابتلا به این عفونت عبارتند از:
- ناتوانی در تغذیه کودک با شیر مادر
- پارگی نوک سینه ها و ورود میکروب های روی پوست به پستان
ماساژ پستان یا استفاده از کمپرس آب گرم برای کاهش درد، تورم و التهاب ناشی از ماستیت بسیار توصیه می شود. این توصیه های به ویژه در زنانی که برای اولین بار زایمان دارند بسیار مفید است.
عفونت ناشی از سزارین
عفونت بخیه به جا مانده از جراحی سزارین به عنوان یک وضعیت اضطراری در نظر گرفته می شود. زیرا این عفونت ممکن است عواقب کشنده ای برای بدن مادر داشته باشد. اگر دچار درد شدید در محل جراحی با یا بدون ترشح خون و چرک شدید، سریعا به پزشک مراجعه کنید. پزشک بعد از بررسی محل زخم ممکن است توصیه کند که نوع آنتی بیوتیک مصرفی خود را تغییر دهید.
عفونت کلیه
عفونت کلیوی یا عفونت در هر قسمت دیگر از دستگاه ادراری اغلب با نشانه های زیر همراه است:
- لرز
- تب
- فوریت ادراری
- افزایش تعداد دفعات دفع ادرار
- احساس سوز
- درد کشاله ران
- درد عضلانی
- سایر علائم ادراری
هنگامی که پزشک این عفونت را شناسایی می کند، معمولا مصرف یک دوره آنتی بیوتیک را برای تشخیص و مدیریت زودرس توصیه می کند. در عین حال باید مصرف آب خود را برای درمان عفونت های کلیوی افزایش دهید.
در صورت وجود عفونت بعد از زایمان نکات زیر را رعایت کنید
اگر عفونت پس از زایمان دارید، اولین گام برای جلوگیری از عوارض کشنده و تهدید کننده، مراجعه به پزشک متخصص است. همیشه به یاد داشته باشید که عفونت های درمان نشده، می توانند عوارض جدی داشته باشند و درمان آن ها در مراحل بعدی دشوار باشد.
- آنتی بیوتیک ها را به صورت کامل و تحت نظر پزشک خود استفاده کنید و تمام وقت با او در ارتباط باشید.
- همیشه توصیه می شود که قبل تجویز دارو توسط پزشک، اگر کودک خود را با شیر مادر تغذیه می کنید این موضوع را به پزشک اطلاع دهید. زیرا در این شرایط ممکن است نوع آنتی بیوتیک تجویزی برایتان تغییر کند.
- مصرف آب خود را برای حفظ وضعیت هیدراتاسیون بدن افزایش دهید.
- حتی اگر علائم شما پس از مصرف آنتی بیوتیک حل شد، مطمئن شوید که دوره درمان را کامل کرده باشد و در پایان دوره درمان توسط پزشک ارزیابی شوید تا تأیید شود که عفونت از بین رفته است.