انواع عفونت ویروسی

ویروس ها ذرات کوچکی از مواد ژنتیکی (DNA یا RNA) هستند که توسط یک لایه پروتئینی احاطه شده اند. برخی از ویروس ها پوششی از چربی دارند. آنها به تنهایی قادر به تولید مثل نیستند. ویروس ها برای زنده ماندن به ارگانیسم هایی که آلوده شده اند وابسته اند. ویروس ها از شهرت خیلی خوبی برخوردار نیستند. اما برخی از آنها عملکردهای مهمی برای انسان، گیاهان، حیوانات و محیط زیست دارند. به عنوان مثال برخی از ویروس ها، از بدن میزبان در برابر سایر عفونت ها محافظت می کنند. در این مقاله می خواهیم بیشتر در مورد انواع عفونت ویروسی صحبت کنیم.

اکثر افراد وقتی کلمه “ویروس” را می شنوند، به یاد ویروس های ایجاد کننده بیماری (بیماری زا) مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، آبله مرغان، ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) و موارد دیگر می افتند. این در حالی است که این ذرات کوچک می توانند مناطق بسیاری از جمله سیستم تولید مثل، سیستم تنفسی و دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهند. آنها همچنین می توانند روی کبد، مغز و پوست نیز تأثیر بگذارند. تحقیقات نشان داده اند که ویروس ها در ایجاد بسیاری از سرطان ها نیز دخیل هستند.

عفونت ویروسی چیست؟

عفونت ویروسی به معنی تکثیر ویروس های مضر در بدن است. ویروس ها نمی توانند بدون کمک میزبان خود تولید مثل کنند. این ذرات با وارد کردن ماده ژنتیکی خود به سلول ها و تسخیر کردن سیستم داخلی آنها، خودشان را تکثیر کرده و میزبان را آلوده می کنند. ویروس یک عفونت فعال ویروسی به کمک سلول های بدن یک کپی از خود ساخته و سلول میزبان را ترک می کند (آن را می کشد). به این ترتیب می تواند ذره ویروس تازه شکل گرفته را آزاد کند.

در برخی از موارد ذرات ویروسی قبل از کشتن سلول میزبان، برای مدت زمان کوتاهی از سلول میزبان خارج می شوند. در هر صورت، ذرات جدید می توانند سلول های دیگر را آلوده کنند. علائم ایجاد شده در بیماری های ویروسی، معمولا نتیجه آسیب سلولی، تخریب بافت ها و پاسخ سیستم ایمنی بدن است.

برخی از ویروس ها مانند ویروس هایی که باعث ایجاد آبله مرغان و تبخال می شوند، ممکن است بعد از ایجاد عفونت اولیه غیرفعال یا پنهان شوند. به همین دلیل است که برخی از افراد به صورت دوره ای دچار تبخال می شوند. ویروس تبخال در حالت خفته در سلول های بدن باقی می ماند و به محض ایجاد محرک هایی مانند استرس، نور خورشید یا چیز دیگری ممکن است دوباره فعال شده و منجر به بروز علائم جدید شود. در این شرایط ویروس خفته کپی های بیشتری از خود ایجاد می کند و با آزاد شدن ذرات جدید، سلول های میزبان بیشتری از بین می روند.

عفونت های ویروسی تا چه مدت مسری هستند؟

ویژگی مسری بودن به توانایی انتقال ویروس از یک شخص (یا میزبان) به شخص دیگر اطلاق می شود. مدت زمان مسری بودن عفونت های ویروسی بستگی به نوع ویروسی دارد که میزبان را آلوده کرده است. دوره کومون به فاصله زمانی بین قرار گرفتن میزبان در معرض ویروس (یا سایر عوامل بیماری زا) و ظهور علائم اشاره دارد. دوره مسری بودن ویروس لزوماً برابر با دوره کومون نیست.

مقایسه باکتری با ویروس

ویروس ها و باکتری ها دو نوع متفاوت از ذرات بیماری زا هستند. ویروس ها بسیار کوچکتر از باکتری ها هستند و بدون کمک یک میزبان نمی توانند تولید مثل کنند. اما باکتری ها به تنهایی قادر به تولید مثل هستند. علائم بیماری های ویروسی و باکتریایی گاهی با هم شباهت هایی دارند. پزشک می تواند علت اصلی بیماری را براساس علائم بیمار و سایر عوامل تعیین کند. تست های آزمایشگاهی ممکن است به روشن شدن اینکه آیا بیماری ناشی از ویروس است یا باکتری، کمک می کند.

انتقال ویروس

ویروس ها به روش های مختلفی قابل انتقال هستند. برخی از ویروس ها می توانند از طریق لمس کردن، ذرات بزاق یا حتی هوا پخش شوند. برخی نیز می توانند از طریق تماس جنسی یا با به اشتراک گذاشتن سوزن های آلوده منتقل شوند. حشراتی مانند کنه و پشه نیز می توانند به عنوان حامل عمل کنند و ویروس را از یک میزبان آلوده به میزبان سالم منتقل کنند. غذای آلوده و آب نیز از دیگر منابع احتمالی ایجاد کننده عفونت ویروسی هستند.

انواع عفونت ویروسی

عفونت های ویروسی تنفسی

عفونت ویروسی تنفسی روی ریه ها، بینی و گلو تأثیر می گذارد. ویروس های ایجاد کننده این عفونت معمولاً با استنشاق قطرات حاوی ذرات ویروس منتقل می شوند. برخی از این ویروس ها عبارتند از:

  • راینوویروس که بیشتر اوقات باعث ایجاد سرماخوردگی می شود، اما بیش از ۲۰۰ ویروس مختلف وجود دارد که می توانند باعث ایجاد علائم این بیماری شوند. سرفه، عطسه، سردرد خفیف و گلو درد علائم سرماخوردگی هستند و معمولا تا ۲ هفته ادامه دارند.
  • آنفلوانزای فصلی بیماری است که هر ساله حدود ۵ تا ۲۰ درصد از جمعیت آمریکا را مبتلا می کند. سالانه بیش از ۲۰۰۰۰۰ نفر به دلیل عوارض آنفولانزا در آمریکا بستری می شوند. علائم آنفولانزا شدیدتر از علائم سرماخوردگی است و اغلب شامل درد بدن و خستگی شدید می شود. آنفولانزا بیشتر از سرماخوردگی به صورت ناگهانی اتفاق می افتد.
  • ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) عفونتی است که می تواند هم روی سیستم تنفسی فوقانی (مانند سرماخوردگی) و هم روی سیستم تنفسی تحتانی (مانند ذات الریه و برونشیولیت) تاثیر بگذارد. شدت این بیماری در نوزادان، کودکان و افراد مسن بسیار بیشتر از افراد سالم است.

شستن مکرر دست، پوشاندن بینی و دهان هنگام سرفه یا عطسه و جلوگیری از تماس با افراد آلوده، همگی می توانند شیوع عفونت های تنفسی را کاهش دهد. ضدعفونی کردن سطوح سخت و لمس نکردن چشم، بینی و دهان نیز می تواند به کاهش شانس انتقال کمک کند.

عفونت های ویروسی پوستی

عفونت های ویروسی پوست می توانند از خفیف تا شدید متغییر باشد و اغلب بثورات پوستی ایجاد می کنند. برخی از عفونت های ویروسی پوست عبارتند از:

  • Molluscum contagiosum باعث ایجاد برجستگی های کوچک گوشتی می شود و بیشتر روی بدن کودکان ۱ تا ۱۰ ساله تاثیر می گذارد. این برجستگی ها معمولاً در عرض ۶ تا ۱۲ ماه بدون انجام درمان خاصی از بین می روند.
  • ویروس هرپس سیمپلکس ۱ (HSV-1) ویروسی شایع است که باعث ایجاد تبخال می شود. این ویروس با بوسیدن یا مصرف غذا یا نوشیدنی مشترک با فرد آلوده و از طریق بزاق منتقل می شود. بعضی اوقات، HSV-1 باعث تبخال تناسلی نیز می شود. تخمین زده می شود که ۸۵ درصد از مردم در ایالات متحده تا سن ۶۰ سالگی، حداقل یک بار به HSV-1 آلوده می شوند.
  • ویروس واریسلا زوستر (VZV) باعث خارش، تاول، خستگی و تب بالا می شود و از همان خانواده آبله مرغان است. تزریق واکسن آبله مرغان تا ۹۸٪ در جلوگیری از ایجاد این عفونت مؤثر است. افرادی که مبتلا به آبله مرغان بوده اند (یا در موارد بسیار نادر، افرادی که واکسن آبله مرغان را زده اند) در معرض خطر ابتلا به زونا هستند. زونا نیز بیماری ناشی از همین ویروس است. زونا ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما بیشتر اوقات در افراد ۶۰ ساله یا بالاتر مشاهده می شود.

بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به عفونت های ویروسی پوست، جلوگیری از تماس پوست به پوست (به خصوص مناطقی که بثور یا زخم دارند) با یک فرد آلوده است. برخی از عفونت های ویروسی مانند ویروس واریسلا زوستر از طریق مسیرهای تنفسی منتقل می شوند. استفاده از دوش های عمومی، استخرها و حوله آلوده نیز می توانند ویروس های خاصی را منتقل کند.

عفونت های ویروسی ناشی از غذا

ویروس ها یکی از شایع ترین دلایل مسمومیت غذایی هستند. علائم این عفونت ها بسته به ویروس ایجاد کننده بیماری متفاوت است.

  • هپاتیت A ویروسی است که برای مدت چند هفته تا چند ماه بر روی کبد تأثیر می گذارد. زردی پوست، حالت تهوع، اسهال و استفراغ از علائم این عفونت ویروسی هستند. حداکثر ۱۵٪ از افراد آلوده در ۶ ماه پس از ابتلا به عفونت، مجددا بیماری را تجربه می کنند.
  • نورو ویروس نیز مسئول شیوع بیماری های شدید دستگاه گوارش است. هر ساله حدود ۲۰ میلیون نفر در ایالات متحده بر اثر ابتلا به این ویروس های مسری مریض می شوند.
  • روتاویروس باعث اسهال شدید و آبکی می شود و می تواند منجر به کم آبی بدن شود. هر کسی می تواند به روتاویروس مبتلا شود اما این بیماری بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال رخ می دهد.

روتاویروس ها و نورو ویروس ها مسئول ایجاد بسیاری از موارد (اما نه همه) بیماری گاستروانتریت ویروسی هستند. تهوع، استفراغ، اسهال و درد شکم از علائم این بیماری هستند.

بیماری های ویروسی ناشی از غذا از طریق مسیر مدفوع به دهان منتقل می شوند. این بدان معنی است که فرد با خوردن ذرات ویروس که از طریق مدفوع فرد آلوده روی غذا ریخته است، ویروس را دریافت می کند. فرد مبتلا به این ویروس اگر بعد از استفاده از دستشویی دست خود را نشوید، می تواند با تهیه غذا یا لمس کردن سطوح سخت ویروس را به دیگران منتقل کند. آب آلوده نیز یکی دیگر از منابع بالقوه ایجاد کننده این عفونت است.

انواع عفونت ویروسی
انواع عفونت ویروسی

عفونت های ویروسی جنسی

عفونت های جنسی بر اثر تماس فرد سالم با مایعات بدن فرد آلوده منتقل می شوند. برخی از عفونت های مقاربتی نیز می توانند از طریق خون منتقل شوند.

  • ویروس HPV شایع ترین عفونت جنسی در ایالات متحده است. انواع مختلفی از HPV وجود دارد. برخی باعث ایجاد زگیل تناسلی می شوند و برخی دیگر خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می دهند. واکسیناسیون می تواند در برابر HPVهای ایجاد کننده سرطان از بدن محافظت کند.
  • هپاتیت B ویروسی است که باعث ایجاد التهاب در کبد می شود. این ویروس از طریق خون آلوده و مایعات بدن منتقل می شود. برخی از افراد مبتلا به ویروس علائمی ندارند. در حالی که برخی از بیماران احساس می کنند آنفولانزا گرفته اند. واکسن هپاتیت B بیش از ۹۰٪ در جلوگیری از ایجاد این عفونت مؤثر است.
  • تبخال تناسلی یک عفونت شایع جنسی است که توسط ویروس تبخال ۲ (HSV-2) ایجاد می شود. ویروس هرپس سیمپلکس ۱ (HSV-1)، ویروسی که مسئول تبخال دهان است نیز می تواند باعث ایجاد تبخال تناسلی شود. هیچ درمانی برای تبخال دستگاه تناسلی وجود ندارد اما داروهای ضد ویروسی می توانند هم تعداد و هم طول دوره شیوع را کاهش دهند.
  • ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) ویروسی است که بر نوع خاصی از سلول های T در سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد. پیشرفت عفونت توانایی بدن در مقابله با بیماری و عفونت را کاهش می دهد و منجر به سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) می شود. HIV بر اثر تماس با خون یا مایعات بدن فرد آلوده منتقل می شود.

با امتناع از رابطه جنسی محافظت نشده، خطر ابتلا به ویروس های مقاربتی کم می شود. استفاده از کاندوم، خطر ابتلا به عفونت مقاربتی را از بین نمی برد اما شانس ایجادش را کاهش می دهد.

معرفی داروهای ضد ویروسی و سایر درمان ها

بسیاری از عفونت های ویروسی به تنهایی و بدون استفاده از درمان خاصی برطرف می شوند. اما به طور کلی درمان عفونت های ویروسی بر تسکین علائم تمرکز دارد، نه مبارزه با ویروس. به عنوان مثال، داروی سرماخوردگی به کاهش درد و احتقان ناشی از این بیماری کمک می کند و به طور مستقیم بر روی ویروس سرماخوردگی تاثیر نمی گذارد.

برخی از داروها به طور مستقیم روی ویروس ها عمل می کنند. به این داروها، داروهای ضد ویروسی گفته می شود. آنها با مهار تولید ذرات ویروس، کار خود را انجام می دهند. برخی از این داروها در روند تولید DNA ویروسی دخالت می کنند. برخی دیگر از ورود ویروس ها به سلول های میزبان جلوگیری می کنند.

البته داروهای مختلف دیگری نیز در بازار وجود دارد که مکانیسم عملشان متفاوت است. به طور کلی، داروهای ضد ویروسی برای درمان در مراحل اولیه عفونت یا برای جلوگیری از شیوع مکرر بیماری مؤثر هستند. انواع مختلفی از داروهای ضد ویروسی وجود دارد که برای درمان عفونت های زیر کاربرد دارند:

  • آبله مرغان
  • زونا
  • تبخال (HSV-1)
  • تبخال تناسلی (HSV-2)
  • HIV
  • هپاتیت B
  • هپاتیت C
  • آنفلوانزا

منابع:

Viral Infection Types, Treatment, and Prevention