آسم بیماری مزمنی است که در آن ریه ها ملتهب می شوند. راه های هوایی در این بیماری متورم شده و باعث می شود ورود و خروج هوا به ریه ها محدود شود. در نتیجه نفس کشیدن برای فرد مبتلا سخت می شود. آسم کلمه ای یونانی به معنی “نفس نفس زدن” است. افراد مبتلا به این بیماری در زمان تنفس، خس خس می کنند. زیرا به اندازه کافی هوا به داخل ریه هایشان وارد نمی شود.
به طور معمول، هنگامی که عامل تحریک کننده را تنفس می کنید، و یا عاملی مانند ورزش باعث می شود نیاز به هوا بیشتر داشته باشید، راه های هوایی شل شده و هوای بیشتری وارد بدنتان می شود. اما مبتلایان به آسم، عضلات راه های هوایی شان در این شرایط سفت شده و متورم می شود.
آسم شایع ترین بیماری مزمن دوران کودکی است. در حدود نیمی از موارد قبل از سن ۱۰ سالگی رخ می دهد و در اکثر موراد کودک مبتلا، آلرژی نیز دارد.
آسم می تواند آلرژیک یا غیر آلرژیک باشد. آسم آلرژیک، یک واکنش آلرژیک به محرک استنشاقی، مانند موی حیوانات خانگی، گرده، یا غبار است. سیستم ایمنی بدن در این شرایط قصد دارد به بدن کمک کند اما به جای کمک، باعث بدتر شدن التهاب می شود. این رایج ترین شکل آسم است.
نوع غیر آلرژیک این بیماری سیستم ایمنی بدن را شامل نمی شود. حملات می توان با استرس، اضطراب، هوای سرد، دود، و یا یک ویروس ایجاد شود. در برخی از افراد علائم تنها زمانی که ورزش می کنند، ایجاد می شود. به این بیماری آسم ناشی از ورزش می گویند.
علائم و نشانه های آسم
اغلب افراد مبتلا، هیچ نشانه ای قبل از شروع حمله ندارند. برخی از افراد تنگی نفس مزمن دارند که در طول حمله بدتر می شود. حملات می تواند از چند دقیقه تا چند روز طول بکشد. در صورتی که جریان ورودی هوا به شدت محدود شود، حملات به خطرناک می شوند.
علائم اولیه عبارتند از:
- تنگی نفس
- خس خس سینه، که معمولا به طور ناگهانی آغاز می شود. ممکن است در شب و یا در صبح زود بدتر شوند. این علامت در شرایطی مانند هوای سرد، حین ورزش، و ریفلاکس اسید معده بدتر می شود.
- تنگی قفسه سینه
- سرفه (خشک یا همراه با خلط)
در صورتی که هر کدام از علائم زیر را دارید سریعا به پزشک ماجعه کنید:
- مشکلات تنفسی شدید یا توقف تنفس
- آبی شدن رنگ لب و صورت
- اضطراب شدید
- نبض سریع
- تعرق مفرط
- کاهش سطح هوشیاری، مانند خواب آلودگی یا گیجی
علل ایجاد بیماری
آسم توسط عوامل مختلفی ایجاد می شود. اما ژن نقش مهمی در این بین دارد. در میان کسانی که به عوامل محیطی، مانند آلرژن (مواد که باعث ایجاد یک واکنش حساسیتی می شوند) حساس هستند، و یا در معرض عفونت قرار دارند، ممکن است احتمال ابتلا به آسم افزایش یابد.
عوامل خطر
عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به آسم را افزایش دهند:
- آلرژی
- سابقه خانوادگی آسم یا آلرژی
- کاهش عملکرد ریه در هنگام تولد
- قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- داشتن سابقه عفونت تنفسی فوقانی در زمان نوزادی
- زندگی در شهرستان های بزرگ
- جنسیت. در میان خردسالان، شیوع آسم در پسران ۲ برابر دختران است. اما بعد از بلوغ، ممکن است در دختران شایع تر باشد.
- چاقی
- ریفلاکس معده به مری (سوزش سر دل)
محرک ها
محرک آسم در کودکان دقیقا همان محرک هایی است که موجب ایجاد آلرژی می شود. این محرک ها عبارتند از:
- گرد و غبار، شوره حیوانات خانگی، کپک در محیط داخلی و فضای باز و گرده گیاهان
- آلاینده های هوا، مانند دود، عطر، دی اکسید گوگرد،ازن، بخاری های گازی و تمیز کننده های خانگی
- تغییرات آب و هوا، به ویژه رفتن به جایی با دمای سرد و مرطوب
- دود تنباکو
- آسپرین و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs). حدود ۵ درصد از بزرگسالان مبتلا به آسم، با این عامل حملاتشان آغاز می شود.
عوامل دیگر عبارتند از:
- فعالیت هایی مانند ورزش، خنده، گریه، یا فریاد که تنفس را تحت تاثیر قرار می دهند.
- استرس و اضطراب
پیشگیری
اگر چه نمی توان از آسم جلوگیری کرد اما می توان گام های زیر را به کاهش تعداد حملات برداشت.
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض آلرژن ها و محرک ها
- ورزش کردن. ورزش علاوه بر کاهش وزن، ریه های شما را نیز تقویت می کند.
- توجه کردن به نحوه تنفس
- درمان سریع حملات
درمان
اجتناب از حملات آسم، کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب به ریه ها اهداف اصلی درمان هستند. برای کنترل آسم، شما نیاز به جلوگیری از قرار گرفتن در معرض محرک های آلرژیک و داروها دارید. کنترل و دقت در نحوه تنفس و مصرف داروها تجویزی به شما کمک خواهد کرد که آسم را در دراز مدت کنترل کنید.
در یک حمله شدید، ممکن است نیاز به اکسیژن، داروهایی داخل وریدی (IV) و بستری شدن در بیمارستان باشد. اما به صورت کلی می توان درمان را شامل مراحل زیر دانست:
سبک زندگی
- اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید.
- اگر اضافه وزن دارید، لاغر شوید. اضافه وزن فشار در ریه ها را بیشتر کرده و باعث واکنش التهابی می شود.
داروها
داروها برای آسم به دو منظور مختلف استفاده می شوند. برخی از آن ها برای متوقف کردن فوری حمله و برخی برای کنترل التهاب و کاهش آسیب ریه در دراز مدت است.
داروهای تسکین سریع: این داروها گشاد کننده های برونش نامیده می شوند و هنگامی که فرد دچار حمله می شود، راه های هوایی را باز می کنند. این داروها شامل موارد زیر می باشند:
- آلبوترول
- متاپروترنول
- پریبوترول
- تربوتالین
- لوالبوترول
بتا آدرنرژیک آگونیست ممکن است در ترکیب با داروهای آنتی کولینرژیک برای درمان آسم شدید استفاده شوند. ایپراتروپیوم بروماید دارو آنتی کولینرژیکی است که در این شرایط بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقات، استروئیدها برای حمله آسم شدید مورد نیاز است. این داروها عبارتند از:
- پردنیزون
- پردنیزولون
- متیل پردنیزولون
- هیدروکورتیزون
داروهای کنترل کننده بیماری در دراز مدت: این داروها معمولا هر روز مصرف می شوند. کورتیکواستروئیدهای استنشاقی باعث کاهش التهاب شده و اثرات جانبی کمتری نسبت به کورتیکواستروییدهای خوراکی دارند. آن ها عبارتند از:
- بکلومتازون
- بودزونید
- فلونیزولید
- فلوتیکازون
- تریامسینولون
گروهی از داروها به نام تعدیل کننده های لوکوترین نیز هستند که به کاهش تولید مواد شیمیایی التهابی به نام لوکوترین، که باعث تورم راه های هوایی می شوند، کمک می کنند. آن ها عبارتند از:
- مونتلوکاست
- زافیرلوکاست
کرومولین، ندوکرومیل: این داروها استنشاقی به جلوگیری از حملات خفیف تا متوسط و برای درمان آسم ناشی از ورزش استفاده می شوند.
تئوفیلین: این دارو کمک می کند تا راه های هوایی باز شده و از علائم آسم، به خصوص در شب جلوگیری می کند. استفاده بیش از حد از آن می تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند.
اومالیزوماب: مورد استفاده برای درمان آسم آلرژیک در زمانی است که داروهای دیگر اثر نکند.
تغذیه و مکمل های غذایی
اگر چه هیچ رژیم غذایی برای آسم وجود ندارد اما افرادی که مبتلا به آسم هستند، ممکن است با آلرژی غذایی علائمشان بدتر شود. اگر تصور می کنید با رژیم غذایی به تنگی نفس مبتلا می شوید بهتر است با پزشک مشورت کنید.
خوردن مقدار زیادی از میوه ها و سبزیجات که غنی از آنتی اکسیدان هستند نیز ممکن است به کنترل آسم کمک کنند. یک مطالعه نشان داد که افراد مبتلا به آسم که رژیم غذایی مدیترانه ای دارند، علائمشان را بهتر کنترل می کنند. برخی از مطالعات نشان می دهد که افراد مبتلا به این بیماری، سطح مواد مغذی خاصی در بدنشان کم است. اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد مصرف مکمل به کاهش حملات آسم کمک می کند.
به طور کلی رژیم غذایی حاوی مواد زیر می توانند برای افراد مبتلا مفید باشند:
کولین: ویتامین B ممکن است به کاهش شدت و تعداد حملات آسم کمک کند. برخی شواهد نشان می دهد که دوزهای بالاتر (۳ گرم در روز برای بزرگسالان) مفیدتر است.
منیزیم: ایده استفاده از منیزیم برای درمان آسم، ناشی از این واقعیت است که افرادی که مبتلا به این بیماری هستند، اغلب سطح منیزیم در بدنشان کم است. برخی از مطالعات نشان می دهد که تزریق منیزیم در داخل ورید (IV) می تواند درمان اورژانسی برای حمله آسم باشد. با این حال، مطالعات نتایج ضد و نقیضی را نشان داده اند.
روغن ماهی: شواهدی برای استفاده از اسیدهای چرب امگا ۳ (در روغن ماهی یافت می شود) برای درمان آسم وجود دارد. حداقل چند مطالعه نشان داده اند که مکمل های روغن ماهی ممکن است التهاب و علائم در کودکان و بزرگسالان مبتلا به آسم را کاهش دهد. در این میان مطالعه ای نشان داد که روغن ماهی ممکن است آسم ناشی از آسپرین را بدتر کند. در دوزهای بالا، روغن ماهی ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد، به خصوص اگر رقیق کننده خون مانند وارفارین (کومادین) استفاده می کنید. پس قبل از استفاده از این دارو از پزشک سوال کنید.
کورستین: کوئرستین، نوعی آنتی اکسیدان موسوم به فلاونوئید است که به کاهش آزاد شدن هیستامین و سایر مواد شیمیایی آلرژیک و یا التهابی در بدن کمک می کند. هیستامین به علائم آلرژی، مانند آبریزش بینی، آبریزش چشم، و کهیر کمک می کند. به همین دلیل، کورستین به عنوان یک درمان برای آسم پیشنهاد می شود. کورستین می تواند با برخی از داروها تداخل داشته باشد. بنابراین قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
ویتامین C: یک مطالعه مقدماتی نشان می دهد که کودکان مبتلا به آسم، زمانی که از رژیم غذایی حاوی مواد غنی از ویتامین C استفاده می کنند، خس خس کمتری دارند. ویتامین C دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است و برای سلامت عمومی بدن نیز مفید است. برخی از مطالعات نشان می دهد که مصرف یک مکمل ویتامین C ممکن است راه های هوایی را باز نگه دارد.
کوآنزیم Q10: اگر شما مبتلا به آسم هستید، ممکن است سطح این آنتی اکسیدان در خون شما پایین باشد. با این حال محققان نمی دانند که آیا مصرف مکمل CoQ10 در بهبود علائم موثر است یا خیر. CoQ10 با برخی از داروها، از جمله برخی از داروهای شیمی درمانی و داروهای فشار خون تداخل دارد. CoQ10 توانایی لخته شدن خون را افزایش می دهد، پس ممکن است با داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین (کومادین) و آسپرین نیز تداخل داشته باشد.
لیکوپن و بتا کاروتن: اطلاعات اولیه نشان می دهد که این دو آنتی اکسیدان، که در بسیاری از میوه ها و سبزیجات یافت می شود، ممکن است به پیشگیری از آسم ناشی از ورزش کمک کنند.
ویتامین B6: اگر تئوفیلین مصرف می کنید ممکن است مصرف این ویتامین برایتان مفید باشد. چرا که این دارو می تواند سطوح B6 را در خون کاهش دهد.
پتاسیم: تئوفیلین سطح پتاسیم خون را نیز کاهش می دهد.
داروهای گیاهی
استفاده از گیاهان یک رویکرد قدیمی برای تقویت بدن و درمان بیماری ها است. با این حال، گیاهان می توانند عوارض جانبی داشته و با دیگر گیاهان، مکمل ها و یا داروها تداخل داشته باشند. به این دلایل، باید با مراقبت و تحت نظارت پزشک از گیاهان زیر برای درمان آسم استفاده کرد:
- کندر
- پیکنوژنول
- زنجبیل