علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری

بیماری آلزایمر (AD) یک بیماری تدریجی و پیشرونده در مغز است که با اختلال در حافظه شروع شده و در نهایت با بروز اختلال در استدلال، برنامه ریزی، زبان، و درک خود را بیشتر نمایان می کند. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که بیماری آلزایمر از افزایش در تولید و یا تجمع یک پروتئین خاص (پروتئین بتا آمیلوئید) در مغز که منجر به مرگ سلول های عصبی می شود، ناشی می شود. احتمال ابتلا به آزایمر بعد از ۷۰ سالگی افزایش خواهد یافت و حدود ۵۰ درصد از افراد بالای ۸۵ سال نیز به این بیماری مبتلا هستند. بیماری آلزایمر بخش طبیعی از روند پیری نیست و چیزی نیست که بگوییم  به ناچار در زندگی آینده اتفاق می افتد. به عنوان مثال، افراد زیادی وجود دارند که بیش از ۱۰۰ سال عمر می کنند اما هرگز به آلزایمر دچار نمی شوند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت علاوه بر معرفی علائم مراحل مختلف آلزایمر به عوامل خطر ابتلا به آن نیز اشاره خواهیم کرد.

علائم مراحل مختلف آلزایمر

اکثر پزشکان بیماری آلزایمر را به سه مرحله زیر تقسیم می کنند:

  • خفیف (مرحله اولیه)
  • متوسط (مرحله میانی)
  • شدید (مرحله پایانی)

اما برخی از متخصصان این بیماری را به ۷ مرحله ای که در ادامه مطرح می کنیم تقسیم کرده اند. آلزایمر در هر مرحله از این مراحل هفتگانه، علائم و نشانه های خاص خود را دارد.

مرحله ۱: بدون اختلال

مقیاس جهانی از مرحله اول بیماری آلزایمر”اختلال” نامیده می شود. این به این معنی است که فرد در این مرحله هیچ علائم قابل توجه و کاملا مستقلی ندارد و در حافظه یا استدلال او هیچ مشکلی (بیماری خفیف آلزایمر) ایجاد نشده است. پس علائم این مرحله عبارتند از:

  • عدم وجود مشکل قابل توجه در حافظه
  • عدم وجود مشکل قابل توجه در استدلال
علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری
علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری

مرحله ۲: زوال شناختی بسیار خفیف

مرحله ۲ از این مقیاس، مرحله  “زوال شناختی خفیف” است. علائم و نشانه مرحله اول بیماری آلزایمر عبارتند از:

  • کاهش خفیف حافظه
  • فراموش کردن اسامی افراد شناخته شده
  • مشکلات جزئی در تمرکز کردن
  • معمولا، این بیماران می توانند از نظر اجتماعی فعال بوده و در محل کار مشکلی ندارند.

مرحله ۳: زوال شناختی خفیف

مقیاس زوال در مرحله ۳ بیماری آلزایمر به نام “زوال شناختی خفیف” نام گذاری شده است که توسط بدتر شدن علائم مرحله اول و دوم و همچنین نشانه های زیر خود را بروز می دهد:

  • فراموش کردن اطلاعات جدید
  • کاهش عملکرد در محیط کار
  • مشکل در برنامه ریزی کردن برای آینده
  • فرد کمتر قادر به سازماندهی امور است
  • فرد سوالات تکراری می پرسد
  • اعضای خانواده و همکاران کم کم متوجه این تغییرات می شوند، اما بسیاری از افراد نیز با وجود ورود به این مرحله بیماریشان تشخیص داده نمی شود.
علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری
علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری

مرحله ۴: زوال شناختی متوسط

مرحله ۴ از مقیاس جهانی مرحله بندی بیماری آلزایمر به نام “کاهش شناختی متوسط” شناخته می شود و مانند مرحله سوم، شامل بدتر شدن شرایط موجود در مراحل قبلی می شود. به عنوان مثال، در این مرحله از دست دادن حافظه بدتر شده و مشکلات فرد در اقدامات پیچیده آشکار تر می شود. نمونه های دیگر از علائم مرحله چهارم بیماری آلزایمر عبارتند از:

  • اختلال در انجام اقدامات پیچیده
  • ناتوانی در برنامه ریزی
  • تغییرات خلق و خوی و یا نوسانات خلقی
  • افسردگی
  • قطع شدن تماس های اجتماعی
  • اجتناب از قرار گیری در موقعیت های چالش برانگیز (به عنوان مثال، مسائل مالی خانواده)

از آنجا که مشکلات فوق برجسته شده و نوسانات خلقی معمولا از شخصیت فرد فراتر می رود، این مرحله زمانی است که بسیاری از افراد و پزشکان بیماری آلزایمر (بیماری آلزایمر متوسط) را تشخیص می دهند.

مرحله ۵: زوال شناختی نسبتا شدید

مرحله ۵ مقیاس تخریب جهانی از بیماری آلزایمر به نام “کاهش شناختی نسبتا شدید” نام گذاری شده است. وقتی که فرد دیگر قادر به انجام کارهای روزمره بدون کمک گرفتن از دیگران نیست، یعنی در این مرحله قرار دارد. مشکلات معمولی از مراحل قبلی بدتر شده و مشکلاتی مانند مشکلات ناتوانی بیمار برای انجام وظایف روزانه نیز به آن اضافه شده است. دیگر علائم این مرحله از بیماری آلزایمر عبارتند از:

  • ممکن است فرد در به خاطر سپردن اطلاعات معمولی مانند آدرس منزل و یا شماره تلفن مشکل داشته باشد.
  • فرد دیگر نمی تواند وظایف معمول مانند درست کردن غذا را بدون کمک دیگران انجام دهد.
  • ممکن است نسبت به زمان و مکان  ناآشنا شود.
  • کاهش قابل توجه در توانایی انجام امور بهداشت شخصی مثل مسواک زدن و یا حمام کردن او ایجاد می شود.
علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری
علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری

مرحله ۶: زوال شناختی شدید

در مرحله ۶ بیماری آلزایمر که “زوال شناختی شدید” نام دارد همه مشکلات مشاهده شده در مرحله ۵، به خصوص حافظه، به طور قابل توجهی بدتر می شود. به همین دلیل علائم این مرحله عبارتند از:

  • انجام فعالیت های روزانه مانند لباس پوشیدن برای فرد ممکن نیست.
  • افراد مبتلا نام افرادی که باید آن ها را بشناسند مانند همسر و یا فرزندان خود را فراموش می کنند.
  • تغییرات شخصیتی فرد برجسته تر می شوند و ممکن است شامل پارانویا، توهم و هذیان شود.
  • افراد مبتلا برای انجام وظایف روزانه از جمله رعایت بهداشت شخصی نیاز به کمک دارند.
  • بسیاری از افراد مبتلا به آلزایمر که در این مرحله قرار دارند، برای خارج شدن از منزل و قدم زدن نیاز به کمک دارند.

مرحله ۷: زوال شناختی بسیار شدید

مرحله هفتم بیماری آلزایمر بر اساس مقیاس جهانی، به نام “کاهش شناختی بسیار شدید” شناخته می شود و افراد مبتلا به این مرحله، نیاز به کمک مستمر برای انجام فعالیت های اساسی مانند بلند شدن از صندلی یا تغذیه دارند. این افراد علائم زیر را نیز بروز می دهند:

  • زوال شناختی تا جایی پیش می رود که فرد قادر به صحبت کردن و پاسخ به محرک های محیطی نیست.
  • ناتوانی در کنترل حرکت ماهیچه ها وجود دارد.
  • حرف های او ممکن است تنها شامل کلمات بی معنی باشد.
  • ممکن است فرد بیمار قادر نباشد تا بدون پشتیبانی بنشیند.
  • در نهایت قادر نخواهد بود مواد غذایی و یا مایعات را ببلعد.

نتیجه گیری

  • معمولا افراد مبتلا به بیماری آلزایمر در مراحل متوسط این بیماری (مرحله ۲ در سیستم مرحله بندی ساده و مرحله ۴ در سیستم مرحله بندی هفتگانه) تشخیص داده می شوند.
  • این بیماری پیشرونده است و پیشرفت آن در نرخ های مختلف با علائم متفاوت است.
  • روش درمان ممکن است در هر فردی با توجه به مرحله و شدت علائم آنها متفاوت باشد.
  • هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. اما درمان های موجود به کاهش سرعت توسعه علائم و نشانه های بیماری آلزایمر کمک می کنند.

عوامل خطر ابتلا به بیماری آلزایمر

علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری
علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری
سن

عامل خطر اصلی برای بیماری آلزایمر افزایش سن است. فراوانی بیماری آلزایمر با بالا رفتن سن افراد جامعه افزایش می یابد. ده درصد از افراد بالای ۶۵ سال و ۵۰ درصد از کسانی که بیش از ۸۵ سال سن دارند بیماری آلزایمر می گیرند. البته در مواردی که درمان های جدید توسعه بیابند، احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر کاهش خواهد یافت. اما بدون جلوگیری از تعداد افراد مبتلا به زوال شناختی، محققان تخمین زده اند که در سال ۲۰۵۰ تعداد افراد مبتلا به آلزایمر در ایالات متحده بین ۱۳٫۸ تا ۱۶ میلیون نفر می شود.

ژنتیک

یکی از عوامل خطر ابتلا به آلزایمر ژنتیک است. اکثر افراد دچار آلزایمر بعد از سن ۷۰ سالگی این بیماری را می گیرند. با این حال، کمتر از ۵ درصد از افراد مبتلا، در دهه چهارم یا پنجم زندگی آلزایمر گرفته اند. حداقل نیمی از این بیماران جهش های ژنی زودرس مرتبط با بیماری آلزایمر را به ارث برده اند. علاوه بر این، کودکان افرادی که جهش زودرس آلزایمر دارند نیز به احتمال ۵۰ درصد جهش ژنتیکی بیماری را به ارث می برند.

علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری
علائم مراحل مختلف آلزایمر و عوامل خطر ابتلا به این بیماری
استروژن

بسیاری از مطالعات نشان داده اند که زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هستند. درست است که زنان بیش از مردان عمر می کنند، اما سن به تنهایی توضیح کافی برای  افزایش فراوانی این بیماری در زنان نیست. افزایش فراوانی ظاهری بیماری آلزایمر در زنان به تحقیقات قابل توجهی در مورد نقش استروژن در بیماری آلزایمر منجر شده است. مطالعات اخیر نشان می دهد که، به منظور کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، نباید استروژن برای زنان یائسه تجویز شود. با این حال، نقش استروژن در بیماری آلزایمر نیاز به تمرکز تحقیقاتی بیشتری دارد.

سایر عوامل خطرساز برای بیماری آلزایمر

سایر عوامل خطرساز برای بیماری آلزایمر عبارتند از:

  • فشار خون بالا
  • بیماری قلبی
  • دیابت
  • کلسترول خون بالا
  • اکثریت افراد مبتلا به سندرم داون، تغییرات مغزی بیماری آلزایمر را در سن ۴۰ سالگی تجربه می کنند. این واقعیت نیز یک سرنخ برای “فرضیه آمیلوئید بیماری آلزایمر” است.
  • برخی مطالعات نشان داده اند که بیماری آلزایمر اغلب در میان افرادی که در ابتدای زندگی دچار جراحات سر پس از سانحه شده اند، به ویژه در میان کسانی که ژن APOE4 دارند، رخ می دهد.