علیرغم اینکه کبد یک عضو همه کاره در بدن است و تا حدودی می تواند خودش را بازسازی کند اما نسبت به تمام مواد ایمنی ندارد. الکل، داروها و حتی گیاهان می توانند به همراه سایر ترکیبات سمی که باید از مصرف آن ها اجتناب شود، به کبد آسیب برسانند. این آسیب کبدی به عنوان هپاتیت سمی و یا مسمومیت کبدی شناخته می شود. بسته به ماده ای که مسئول ایجاد این آسیب بوده است و دوز مصرفی، ممکن است پس از مسمومیت نارسایی کبدی و یا حتی مرگ ایجاد شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم بیشتر در مورد علائم مسمومیت کبدی با شما صحبت کنیم. با ما همراه شوید.

در بیماری مسمومیت کبدی چه اتفاقی برای این اندام می افتد؟

کبد به طور مداوم خون را در بدن فیلتر کرده، مواد مغذی را پردازش می کند، ضایعات را تجزیه و دفع می کند و سمومی که حتی بر اثر فرایند های طبیعی بدن تولید می شوند، خنثی می کند. با این حال، ظرفیت کبد برای خنثی کردن و از بین بردن مواد سمی محدود است. اگر این سموم در کبد تجمع پیدا کنند، می توانند باعث التهاب بافتی در کبد (هپاتیت) شوند. به همین دلیل است که به این مسمومیت هپاتیت سمی نیز گفته می شود.

مسمومیت کلی کبد یک بیماری نسبتا شایع است که عمدتا ناشی از سوء مصرف الکل می باشد. کبد مسئول پردازش الکلی است که آن را در قالب نوشیدنی های الکلی مصرف می کنیم. آنزیم های مختلفی در کبد وجود دارد که الکل را تجزیه می کنند. در اثر این تجزیه ممکن است مواد سمی مختلفی تولید شود. یکی از این محصولات جانبی استالدئید است. این ماده می تواند باعث آسیب دیدگی و التهاب ارگان های مختلف داخلی شود. کبد بیش از هر اندام داخلی دیگری مستعد ابتلا به این آسیب دیدگی و التهاب است. زیرا فرآیند تجزیه الکل و تولید استالدئید درون کبد رخ می دهد.

علت ایجاد مسمومیت کبدی چیست؟

مصرف مقدار کمی الکل، به ویژه به مدت کوتاه، ممکن است مسمومیت ایجاد نکند. با این حال، مصرف روزانه الکل و حتی مصرف نادرست این ماده می تواند منجر به هپاتیت سمی و به ویژه هپاتیت الکلی شود. همچنین اعتقاد بر این است که برخی از عوامل ژنتیکی و خود ایمنی ممکن است نقشی در این بین ایفا کنند. این به این معنی است که برخی افراد ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت الکلی باشند.

به استثنای الکل، مواد دیگری نیز وجود دارد که مسئول ایجاد این مسمومیت هستند. برخی از این مواد عبارتند از:

  • داروهای خارج از نسخه (OTC)
  • داروهای تجویزی
  • گیاهان خاص
  • مواد شیمیایی صنعتی و آفت کش ها و یا علف کش ها

اگر آسیب کبدی شدید و طولانی مدت باشد، ممکن است خسارت ناشی از آن غیرقابل برگشت باشد. کبد در این حالت آسیب می بیند و به نارسایی مبتلا می شود. یکی از عوارض احتمالی این نارسایی، سرطان کبد است.

چگونه می توان مسمومیت کبدی را تشخیص داد؟

نشانه ها و علائم مسمومیت کبدی تقریبا همان علائمی هستند که در صورت ابتلا به سایر بیماری های کبدی در بدن ظاهر می شوند. مهم است که توجه داشته باشید که این علائم و نشانه ها ممکن است بلافاصله پس از مسمومیت ظاهر شوند. اما اگر تماس کبد با سم (توکسین) قطع شود، ممکن است این اندام به سرعت خود را بازسازی کند و علائمی ظاهر نشود. در این موارد آسیب دیدگی کبد تنها توسط آزمایش های تشخیصی که آنزیم های کبدی را اندازه گیری می کنند قابل شناسایی است.

اگر هر کدام از علائم زیر را دارید، با پزشک متخصص داخلی مشورت کنید. تشخیص زودهنگام و درمان سریع این مسمومیت می تواند از عوارض جدی و حتی کشنده این بیماری جلوگیری کند.

مهمترین علائم مسمومیت کبدی

خستگی و کاهش اشتها

نشانه های غیر اختصاصی مانند خستگی و کاهش اشتها می توانند در اوایل مسمومیت ایجاد شوند. به استثنای خستگی شدید، فرد ممکن است برای انجام فعالیت های عادی و روزمره خود نیز مشکل داشته و میل مستمر به خوابیدن داشته باشد. خستگی و از دست دادن اشتها ممکن است گاهی اوقات تنها علائمی باشند که در اثر آسیب دیدگی کبد در کوتاه مدت رخ می دهند. اما در اغلب موارد مسمومیت کبدی فقط حاوی این علائم نیست. از طرفی خستگی و کاهش اشتها می تواند در اثر ابتلا به بیماری های دیگر نیز در بدن رخ دهند.

علائم مسمومیت کبدی
علائم مسمومیت کبدی

زرد شدن رنگ پوست

تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم از علائم مشخصه بیماری های کبد هستند. وقتی کبد بیماری می شود یا آسیب  می بیند، نمی تواند به درستی وظایف خود را انجام دهد. بنابراین با فیلتر نشدن خون، موادی مانند بیلی روبین در بدن تجمع پیدا می کنند. پس از تجمع بیلی روبین در خون، پوست و غشاهای مخاطی مانند سفیدی چشم و قسمت داخلی دهان مقصد بعدی این ماده هستند. تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم به عنوان زردی نیز شناخته می شود.

خارش پوست

آسیب دیدگی، به دلیل ایجاد نارسایی کبدی باعث می شود مواد زائد و سموم در بدن جمع شوند. این سموم ممکن است در هر جایی از بدن ذخیره شوند. یکی از مکان هایی که سموم علاقه زیادی به تجمع در آن دارند، لایه های عمیق تر پوست است. تجمع سموم در این مکان ممکن است موجب تحریک شدن و ایجاد خارش شود. اگر خارش در تمام بدن احساس شود به آن خارش عمومی گفته می شود. خارش ممکن است با بثورات پوستی ظاهر شود و ممکن است با یا بدون تغییر رنگ پوست (زردی) رخ دهد.

درد شکم

درد شکم نیز ممکن است در اثر مسمومیت کبدی ایجاد شود. درد معمولا در سمت راست و بالای شکم احساس می شود. بزرگترین قسمت کبد در همین بخش از شکم قرار دارد. با این حال، این درد گاهی می تواند منتشر شده و در سراسر شکم احساس شود. در این حالت درد را نمی توان به یک منطقه خاص نسبت داد. این درد می تواند از نظر ماهیت و شدت از یک درد خفیف تا شدید متغییر باشد.

تهوع و استفراغ

تهوع و استفراغ یکی از مهمترین علائم مسمومیت کبدی هستند. البته ممکن است شدت تهوع و استفراغ در افراد مختلف متفاوت باشد. این علائم غیر اختصاصی هستند و فقط در صورت ابتلا به سمیت کبدی رخ نمی دهند. اما اگر همراه با تهوع و استفراغ علائمی مانند زردی و تیرگی ادرار نیز وجود داشته باشد، باید به مسمومیت مشکوک شد. تهوع می تواند به طور مداوم رخ دهد و یا فقط پس از خوردن غذا یا مدت کوتاهی پس از احساس گرسنگی ایجاد شود. استفراغ نیز ممکن است همراه با تهوع رخ دهد. البته در برخی از افراد مبتلا به بیماری کبدی استفراعی وجود ندارد.

تیره شدن رنگ ادرار

کبد مسئول تخریب، تجزیه و دفع سموم از بدن است. بخشی از این عملکرد کبد توسط کلیه ها انجام می شود. هنگامی که کبد آسیب می بیند، بدن ممکن است تلاش کند که این مواد زائد را از طریق کلیه ها دفع کند. تیرگی ادرار نتیجه این تلاش بدن است و معمولا با افزایش سطح بیلی روبین در خون ارتباط دارد. گاهی در اثر تجمع این ماده در خون رنگ مدفوع نیز تغییر می کند. درست است که رنگ قهوه ای مدفوع حاصل ترشح صفرا توسط کبد است اما به طور معمول، بیلی روبین با صفرا از بکد خارج می شود و سپس با مدفوع از بدن خارج می گردد.

کاهش وزن غیر ارادی

کاهش وزن یکی از علائم مسمومیت کبدی طولانی مدت است. این کاهش وزن غیرعادی است و به رغم خوردن غذا و مصرف مواد غذایی انرژی زا رخ می دهد. اختلال در عملکردهایی مانند متابولیسم و ​​جذب مواد مغذی که نیاز به کبد دارند می تواند مسئول ایجاد این کاهش وزن باشد. با این حال، بی اشتهایی که ممکن است در اثر ابتلا به بیماری کبد و استفراغ اتفاق بیفتد نیز می تواند عادات غذایی، هضم و جذب مواد مغذی را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به کاهش وزن شود.

منابع:

(۹ Signs of Liver Toxicity (Toxic Hepatitis