یکی از مهمترین علائم مشکلات کیسه صفرا درد شدید در بالا سمت راست شکم است که چند ساعت طول می کشد. اگر چه سنگ های صفراوی در اغلب موارد عامل ایجاد علائم مشکلات کیسه صفرا هستند، اما دلایل دیگری نیز وجود دارند که می توانند مشکلاتی در کیسه صفرا به وجود آورند. التهاب، عفونت ها و یا رشد توده در کیسه صفرا می توانند موجب درد شانه، درد قفسه سینه، حالت تهوع و تغییر در عادات روده شوند.
حمله کیسه صفرا تجربه دلپذیری نیست. در این حالت درد در قسمت فوقانی شکم ممکن است شدید باشد. این حالت معمولا نشانه ای از این موضوع است که شما نیاز به تغییر رژیم غذایی خود دارید تا از شر عمل کولسیستکتومی (حذف کیسه صفرا) رها شوید. اغلب تغییرات در سبک زندگی می توانند برای مدیریت علائم مشکلات کیسه صفرا مفید باشند.
در این مطلب مجله پیام سلامت ضمن معرفی مهمترین علائم مشکلات کیسه صفرا با انواع بیماری های کیسه صفرا نیز آشنا خواهید شد.
کیسه صفرا چیست و کجاست؟
کیسه صفرا یک کیسه کوچک به شکل گلابی است که طول آن حدود ۶ تا ۱۰ سانتیمتر است. کیسه صفرا در زیر کبد در سمت راست در قسمت فوقانی شکم زیر دنده ها قرار دارد.
طبق دایره المعارف بریتانیکا، کیسه صفرا حاوی ۵۰ میلی لیتر (۱٫۷ اونس) مایع گوارشی صفرا است. صفرا در کبد تولید می شود و حاوی نمک، کلسترول و رنگدانه های صفراوی مانند بیلی روبین است. بیلی روبین رنگدانه ای است که رنگ زرد ادرار و قهوه ای مدفوع از آن حاصل می شود. به همین دلیل علائم بیماری کیسه صفرا اغلب بر رنگ ادرار و مدفوع تاثیر می گذارند.
عملکرد اصلی کیسه صفرا این است که صفرا را که برای تجزیه چربی ها در طی فرایند هضم کاربرد دارد، ذخیره کند. کیسه صفرا بخشی از سیستم صفراوی است که صفرا را به روده کوچک ترشح می کند.
علائم مشکلات کیسه صفرا
بیایید به جزئیات بیشتر در مورد علائم مرتبط با بیماری های کیسه صفرا نگاهی کنیم. شناختن علائم مشکل در کیسه صفرا ناشی از سنگ های صفراوی، عفونت و یا التهاب می توان به شناختن درمانی که باید انجام شود کمک کند.
درد شدید
درد شدید که به تدریج در ساعت اول بدتر می شود و سپس چند ساعت یا چند روز طول می کشد، با انواع بیماری های کیسه صفرا رخ می دهد.
درد سمت راست بالای شکم. مشکلات کیسه صفرا معمولا احساس درد شدید در قسمت فوقانی سمت راست شکم درست زیر دنده ها ایجاد می کنند. مجله American Family Physician می گوید که درد در سمت راست شکم با سنگ های صفراوی، کوله سیستیت یا کلانژیت رخ می دهد. اینها همه مسائل مربوط به کیسه صفرا هستند که موجب درد شدید در قسمت فوقانی شکم می شوند.
درد شانه راست. محققان موسسه جان هاپکینز می گویند علائم مشکلات کیسه صفرا بر روی شانه ها نیز تاثیر می گذارند. درد مداوم در شانه راست یک نشانه رایج از وجود مشکل در کیسه صفرا است.
درد کمر. حمله کیسه صفرا باعث درد در وسط کمر می شود. مجله Scanninavian Journal of Gastroenterology گزارش می دهد که بیش از نیمی از افراد مبتلا به بیماری کیسه صفرا درد شکم و کمر دارند.
درد قفسه سینه. علائم مشکلات کیسه صفرا می توانند درد قفسه سینه ایجاد کنند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۱ نشان داد که کوله سیستیت حاد (التهاب کیسه صفرا) می تواند علائمی حمله قلبی را تقلید کند. این درد به صورت ناگهانی و شدید توصیف می شود.
تهوع و استفراغ
اگر حالت تهوع و استفراغ همراه با درد شدید در ربع بالایی شکم دارید، می تواند علامت یک مشکل در کیسه صفرا باشد.
دکتر داگلاس ام هومن که متخصص بیماری های کبدی است می گوید تهوع و استفراغ علامت رایجی در مشکلات سیستم های صفراوی است. ناراحتی گوارشی معمولا با درد روده ای مداوم همراه است که با دفع مدفوع یا گاز بهتر نمی شود.
اسهال
اگر مشکل حاد یا مزمن کیسه صفرا دارید، ممکن است متوجه اسهال مکرر شوید. طبق گفته پزشکان، در این شرایط اگر غذاهای تند یا چرب مصرف کنید، ممکن است اسهال رخ دهد. غذاهای چرب اغلب علایم احتمالی کیسه صفرا را بروز می دهند. زیرا اختلال عملکرد کیسه صفرا به این معنی است که صفرا نمی تواند چربی ها را به طور موثر هضم کند.
اگر بعد از خوردن غذا اغلب از اسهال رنج می برید، سعی کنید از زنجبیل برای کمک به تسکین سیستم گوارش استفاده کنید. همچنین می توانید از چای های گیاهی خوشمزه برای بهبود سلامت گوارشی استفاده کنید.
ریفلاکس اسید یا ریفلاکس صفرا
اگر کیسه صفرا به درستی کار نکند، ممکن است نشانه های مکرر سوزش سر دل داشته باشید. مشکلات کیسه صفرا می توانند موجب ریفلاکس اسید یا ریفلاکس صفرا شوند.
پزشکان کلینیک مایو می گویند که رفلاکس صفرا در زمانی اتفاق می افتد که مایعات گوارشی زیادی به معده وارد می شود. این حالت می تواند نشانه هایی مانند سوزش شدید معده، درد شکم، سوزش سر دل و یا استفراغ صفرا ایجاد کند.
ریفلاکس اسید به رفلاکس صفرا متفاوت است. زیرا ریفلاکس اسید زمانی رخ می دهد که اسید معده به مری وارد می شود. مجله Scandinavian Journal of Gastroenterology گزارش می دهد که نشانه های سوء هاضمه مثل رفلاکس یا سوزش سر دل یک مشکل عادی در هضم است که در افراد مبتلا به سنگ صفراوی نیز رخ می دهد.
نفخ کردن
التهاب کیسه صفرا به علت انسداد نیز می تواند موجب نفخ و اختلالات شکمی شود. دکتر چارلز پاتریک دیویس در MedicalNet گزارش می دهد که حساسیت در قسمت فوقانی سمت راست شکم، ممکن است با نفخ همراه باشد.
نفخ معمولا نشانه ای از مشکلات کیسه صفرا است و با درد شدید ربع بالایی سمت راست شکم همراه است. گاهی اوقات محدود کردن غذاهای چرب، محصولات لبنی و کنترل استرس می تواند به جلوگیری از نفخ بعد از خوردن غذا کمک کند.
سایر علائم مشکلات کیسه صفرا
تغییر در مدفوع و ادرار
اگر اختلال کیسه صفرا باعث شود جریان صفرا بسیار ضعیف یا ناپایدار باشد، ممکن است متوجه شوید که ادرار و مدفوع شما دچار تغییر رنگ شده است. فقدان صفرا ممکن است به علت انسداد مجاری صفراوی یا یک مشکل جانبی دیگر باشد.
به گفته متخصص گوارش، دکتر Ali A. Siddiqui، کمبود صفرا در کبد می تواند ادرار را قهوه ای کند. بسته به جایی که انسداد رخ داده است، ممکن است علائم پانکراتیت را تجربه کنید.
علائم حمله حاد کیسه صفرا می تواند منجر به دفع مدفوع خاکستری یا سفید شود. دکتر P. Cunha در eMedicineHealth می گوید که کمبود صفرا در دستگاه گوارش می تواند مدفوع را به رنگ خاکستری تبدیل کند. مدفوع سفالی رنگ در طول زمان با پیشرفت بیماری کیسه صفرا اتفاق می افتد.
البته اگر به طور مداوم ادرار تیره دفع می کنید، باید مطمئن شوید که مایعات کافی مصرف می کنید. خروج مدفوع چرب یا مدفوع سفید از بدن می تواند نشانه بسیاری از مشکلات گوارشی دیگر باشد.
زردی
یکی دیگر از علائم مشکلات کیسه صفرا زرد شدن پوست و سفیدی چشم است.
دکتر Steven K. Herrine، متخصص گوارش، می گوید که بیلی روبین بیش از حد در خون باعث ایجاد زردی می شود. اگر چیزی در مسیر جریان صفرا قرار بگیرد یا اگر یک انسداد در یکی از مجاری صفرا وجود داشته باشد، ممکن است پوست زرد شود. در موارد نادر، یک بیماری جدی کبدی می تواند در ترشح صفرا تداخل ایجاد کند.
مشکلات مربوط به کیسه صفرا
مشکلات رایجی که می توانند نشانه های یک حمله صفراوی باشد چیست؟ بیایید به مسائل مربوط به کیسه صفرا نگاهی کنیم.
التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت)
التهاب کیسه صفرا، کوله سیستیت نامیده می شود و می تواند ناشی از برخی از مسائل مربوط به کیسه صفرا باشد. بسته به علت، بیمار می تواند از کولسیستیت حاد یا کولسیستیت مزمن رنج ببرد.
به عنوان مثال، پزشکان کلینیک مایو می گویند که شایع ترین علت کوله سیستیت حاد، سنگ های صفراوی است. وقتی سنگ های صفراوی مجاری صفراوی را مسدود می کنند، کیسه صفرا دچار التهاب می شود. با این حال، رشد تومور یا مشکلات عروقی نیز می توانند موجب التهاب مزمن کیسه صفرا شوند.
سنگ کیسه صفرا
سنگ های صفراوی شایع ترین علت کوله سیستیت حاد هستند. نکته جالب توجه این است که، بسیاری از بیماران بدون علائم، سنگ صفراوی دارند. با این حال، اگر سنگ صفراوی مجاری را مسدود کند، نتیجه درد مزمن در سمت راست شکم خواهد بود.
پولیپ های کیسه صفرا
پولیپ وضعیتی است که می تواند علائم اختلال عملکرد کیسه صفرا را ایجاد کند. مجله North American Journal of Medical Sciences می گوید که پولیپ کیسه صفرا رشد کمی دارد. آنها معمولا درد شکمی را در ربع بالا سمت راست ایجاد می کنند.
سنگ مجاری صفراوی
سنگ مجاری صفراوی نام پزشکی است که برای سنگ های صفراوی که در سیستم صفراوی قرار دارند استفاده می شود. اگر این اتفاق بیافتد، نتیجه آن می تواند حمله دردناک کیسه صفرا و عوارض احتمالی مانند عفونت، زردی، تهوع و استفراغ باشد.
سنگ های مجرای صفراوی ممکن است منجر به نشانه های دیگری مانند کلانژیت شود. این بیماری یک عفونت جدی مجاری صفراوی است که نیاز به کوله سیستکتومی (حذف کیسه صفرا) دارد.
آبسه صفراوی
کولسیستیت حاد می تواند منجر به عفونت شدید در کیسه صفرا شود و می تواند عواقب بالقوه جدی داشته باشد. دکتر Benjamin Pace در Medscape می گوید که آبسه صفراوی می تواند با باکتری آلوده شود. این عفونت می تواند موجب درد شکم همراه با تب شود. اگر آبسه تخلیه و به درستی درمان نشود، عفونت خون ممکن است رخ دهد.
کلانژیت
التهاب مجاری صفراوی ممکن است موجب گرفتگی شدید در سمت راست فوقانی شکم شود. پزشکان موسسه جانز هاپکینز می گویند که علل کلانژیت ممکن است شامل سنگ های صفراوی، لخته شدن خون، تومور، عفونت انگلی یا تورم لوزالمعده باشد. به استثنای درد شدید شکم، نشانه های کلانژیت شامل زردی پوست، دفع ادرار تیره و مدفوع سفید، تب و فشار خون پایین می باشد.
کیسه صفرا پورسلین
مجله Sultan Qaboos University Medical می گوید که ایجاد ذخایر کلسیمی در کیسه صفرا می تواند کیسه صفرا پورسلین را ایجاد کند. این رسوب کلسیم در کیسه صفرا سبب می شود که دیواره های این اندام ضخیم شوند و در زمان تخلیه کیسه صفرا به درستی عمل نکنند. علامت اصلی این بیماری صفراوی درد شکم است.
سنگ کیسه صفرا ایلئوس
اختلال عملکرد کیسه صفرا ممکن است ناشی از انسداد در دستگاه گوارش باشد. با توجه به گزارش مجله World Journal of Gastrointestinal Surgery، نشانه های انسداد دستگاه گوارش ممکن است شامل کولسیستیت حاد، التهاب کیسه صفرا و درد شکمی باشد.
پارگی کیسه صفرا
درد شدید شکمی در سمت راست بالای شکم بعد از آسیب دیدگی می تواند نشانه ای از پارگی کیسه صفرا باشد. همچنین پزشکان درمانگاه مایو می گویند که کولسیستیت مزمن به علت مرگ بافت می تواند منجر به اختلال عملکرد شدید در کیسه صفرا شود. التهاب یا تورم نیز می تواند باعث پارگی کیسه صفرا شود.
سرطان کیسه صفرا
National Cancer Institute می گویند که در موارد نادر، علائم بیماری مزمن کیسه صفرا می توانند به علت سرطان کیسه صفرا رخ دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
به گفته دکتر Carol DerSarkissian در WebMD، اگر در معرض هر کدام از علائم زیر هستید، باید به متخصص گوارش مراجعه کنید:
- درد ناگهانی شدید در بالا سمت راست شکم که به کمر سرایت می کند
- علائم عفونت کیسه صفرا مثل تب و لرز
- تهوع و استفراغ شدید
- دفع مدفوع خاکستری یا بی رنگ
- زردی پوست