بر اساس تحقیقاتی که اخیرا انجام شده است، از هر چهار بزرگسال در ایالات متحده یک نفر از کمبود ویتامین B12 رنج می برد. این ویتامین به عنوان ویتامین انرژی زا نیز نامیده می شود و کمبود آن می تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات از جمله برخی از بیماری های بسیار جدی شود. این ویتامین یک ویتامین محلول در آب است و در کبد، کلیه ها و سایر بافت های بدن ذخیره نمی شود. بنابراین کسری آن می تواند در طی چند سال رخ دهد. اما هر چقدر تشخیص این کمبود طول بکشد، احتمال ایجاد آسیب های غیر قابل برگشت نیز بیشتر می شود. بنابراین شناخت علائم هشدار دهنده کمبود ویتامین B12 بسیار اهمیت دارد.
ما در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم پیرو موضوع مهمی یعنی علائم هشدار دهنده کمبود ویتامین B12 صحبت کنیم.
B12 برای عملکرد سیستم عصبی، گوارشی، عروقی و تولید مثل بسیار مهم است. این ویتامین تنظیم کننده تولید هورمون است، از سیستم ایمنی سالم پشتیبانی می کند و سلول های قرمز و DNA را تولید می کند. ویتامین B12 با توانایی های شناختی بدن و ثبات خلق و خو ارتباط دارد. نفوذ آن به طرز شگفت انگیزی گسترش پیدا می کند تا این که به مواد ژنتیکی بدن شما منتقل شود. کمبود B12 همچنین می تواند باعث کم خونی شود. کم خونی وضعیتی است که در آن تعداد گلبول های قرمز یا هموگلوبین کمتر از حد طبیعی می شود.
علل کمبود ویتامین B12
کمبود B12 به دو دلیل اصلی زیر ایجاد می شود:
- ویتامین B12 کافی مصرف نمی کنید.
- قادر به جذب آن نیستید.
از آن جا که ویتامین B12 به طور عمده در فرآورده های حیوانی یافت می شود، گیاهخواران و وگان ها از جمله کسانی هستند که در معرض خطر این کمبود قرار دارند. بنابراین اولین چیزی که باید در نظر بگیرید، رژیم غذایی تان است. اگر گیاهخواری یا وگان هستید، باید از منابع گیاهی تامین کننده این ویتامین بیشتر استفاده کنید.
رژیم غذایی
منابع اصلی تامین کننده ویتامین B12 عبارتند از:
- گوشت
- ماهی
- محصولات لبنی
- تخم مرغ
با رعایت یک رژیم غذایی متعادل می توانید به نیاز های بدنتان در مورد این ویتامین پاسخ دهید. اگر این اتفاق نیفتد، ممکن است به کم خونی مبتلا شوید. در کم خونی بدن دارای گلبول های قرمز کمتری است. این گلبول ها اکسیژن را به سلول های بدن می رسانند و از این طریق از متابولیسم پشتیبانی کرده و انرژی را برای تمام عملکردهای بدن فراهم می کنند. شاید به همین دلیل است که ویتامین B12 را به عنوان ویتامین انرژی زا می شناسند.
سوء جذب
همان طور که گفتیم یکی از علل کمبود ویتامین B12، ناتوانی در جذب آن است. این سوء جذب می تواند از مشکلات گوارشی یا بیماری های ایمنی ناشی شود. اگر بیش از ۵۰ سال سن دارید، احتمال ابتلا به کمبود ویتامین B12 نیز در بدن شما وجود دارد. هر چه سن مان بالا تر می رود، به دلیل فقدان اسید در معده، جذب بدن از ویتامین ها نیز کاهش می یابد. اگر از زخم معده، بیماری کرون، بیماری سلیاک و گاستریت رنج می برید، یا اگر بخشی از روده خود را با جراحی برداشته اید، ممکن است این سوء جذب را تجربه کنید. حتی جراحی هایی که برای کاهش وزن انجام می شوند نیز می توانند چنین شرایطی را در بدن ایجاد کنند.
بعضی از داروهای تجویزی نیز ممکن است در توانایی بدن برای جذب ویتامین B12 تداخل ایجاد کند. این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد زخم معده
- آنتی اسیدها
- متفورمین (دارو مصرف شده توسط بیماران دیابتی)
یکی از علل بسیار شایع کمبود B12، کم خونی خطرناک است. این بیماری یک بیماری خود ایمنی است که با فقدان پروتئینی شناخته شده به عنوان عامل اصلی، که برای جذب ویتامین B12 مورد نیاز است، ایجاد می شود. دلایل دیگر ایجاد کننده علائم هشدار دهنده کمبود ویتامین B12 عبارتند از:
- مصرف بیش از حد قهوه (مصرف بیش از چهار فنجان قهوه در روز موجب کاهش ویتامین B12 می شود)
- عفونت های باکتریایی
- قرار گرفتن در معرض اکسید نیتروژن AKA گاز خنده
علائم هشدار دهنده کمبود ویتامین B12
علائم هشدار دهنده کمبود ویتامین B12 اغلب خاص نیستند، بنابراین کمبود ویتامین B12 می تواند به مدت طولانی پنهان بماند. گاهی نیز به راحتی با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شده و اشتباه تشخیص داده می شود.
آزمایش خون برای تشخیص دقیق لازم است. اگر غلظت ویتامین در بدن کمتر از ۱۵۰ پرمول بر لیتر باشد، این اختلال به عنوان کمبود ویتامین B12 در نظر گرفته می شود. اگر میزان این ویتامین بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ پرمول بر لیتر باشد، MMA سرم (متیلالمونیک اسید) نیز برای تشخیص دقیق تر مورد بررسی قرار می گیرد. B12 از لحاظ علمی به عنوان کوبالامین نیز شناخته می شود، بنابراین این نام گاهی اوقات برای توصیف کمبود ویتامین B12 یا علت آن استفاده می شود.
شایع ترین علائم هشدار دهنده کمبود ویتامین B12 عبارتند از:
- خستگی و کمبود انرژی
- تنگی نفس
- سردرد
- مشکلات شناختی مانند کاهش قدرت حافظه و مشکلات تمرکزی
- زرد شدن پوست
- ناراحتی معده و کاهش وزن
- تغییر احساس در اندام ها (سوزن سوزن شدن)
- ضعف عضلانی
- نوسانات خلقی
- خشکی دهان
- شنیدن صدای زنگ در گوش (وزوز گوش)
- مشکلات خواب (ویتامین B12 بر تولید ملاتونین که به عنوان هورمون خواب شناخته می شود تاثیر می گذارد.)
- سفید شدن ناخن ها
این کمبود در موارد شدید می تواند منجر به افسردگی، مشکلات روانی یا زوال عقل شود. علائم آن می توانند به تدریج و به مرور زمان تشدید شوند. از آنجا که B12 در بسیاری از کارکردهای بدن نقش دارد، عدم وجود آن می تواند منجر به بیماری های جدی شود. کاهش ویتامین B12 با بیماری های قلبی-عروقی، سرطان، سکته مغزی و نقص های مادرزادی ارتباط دارد.