سیروز کبدی بیماری است که در آن بافت های سالم در کبد توسط بافت اسکار و فیبروز جایگزین می شوند. سیروز در نهایت با جلوگیری از عملکرد صحیح کبد؛ منجر به نارسایی کبدی می شود. برآورد شده است که سیروز کبدی دوازدهمین علت مرگ میر ناشی از بیماری هاست. در این مقاله، ما در مورد جزئیات علل مختلف، علائم، درمان و روش هایی که به وسیله آن می توانید از سیروز کبدی جلوگیری کنید صحبت خواهیم کرد.
تاثیر و تعریف سیروز کبدی
این موارد عباراتی است که سیروز کبد به وسیله آن ها تعریف می شود.
- عملکرد ضعیف کبد
سنتز پروتئین: سیروز باعث بروز سنتز پایین پروتئین می شود.
- آلبومین پایین: سیروز باعث کاهش فشار اسمزی خون می شود.
- گلوبولین پایین: سیروز باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود
- کاهش قدرت لخته شدن خون: سیروز فرایند لخته شدن خون را غیر طبیعی می کند.
مدیریت مواد مغذی در بدن: ذخیره مواد مغذی در سیروز کاهش می یابد.
کمبود و سنتز صفرا باعث جذب ناکافی ویتامین A و D شده و همچنین جذب چربی، پروتئین و کربوهیدرات را به خطر می اندازد.
ذخیره سازی گلیکوژن: در سیروز کبدی سلول ها عملکردی کمتری دارند. در نتیجه ذخیره سازی گلیکوژن کمتر کارآمد است.
سوخت و ساز بدن: در سیروز سوخت و ساز بدن در مورد داروها و مواد سمی ناکارآمد است. در نتیجه انسفالوپاتی رخ می دهد.
۲٫ پایان وضعیت برخی از بیماری های کبدی، سیروز است که اساسا یکی از عوارض بیماری های کبدی است که توسط عملکرد غیر طبیعی و ساختار کبد ایجاد می شوند.
۳٫ بیماری هایی که باعث سیروز می شوند اساسا سلول های سالم کبد را از بین می برند و پس از آن التهاب و فرایند ترمیم سلول های کبدی، نتیجه ای مانند تشکیل بافت اسکار دارد.
۴٫ بافت فیبروز جایگزین بافت عادی کبد می شود.
۵٫ سیروز منجر به ایجاد غدد بر روی کبد شده. این برآمدگی ها بافت نامنظمی بر روی آن ایجاد می کنند.
علت ابتلا به سیروز کبدی چیست؟
عفونت های ویروسی مزمن مانند:
- التهاب کبد بر اثر هپاتیت B و C: نتایج عفونت ویروسی در ۲۰ تا ۳۰ درصد از بیمار به سیروز ختم می شود.
- عفونت های کبد که باعث آسیب کبدی شده و در طول چند سال گسترش می یابند.
- عفونت هپاتیت C دومین علت شایع سیروز کبدی است.
انسداد مجرای صفراوی:
مجرای صفراوی که به هر دلیل مانند سنگ کیسه صفرا مسدود شود؛ باعث احتباس صفرا در کبد می شود. تجمع طولانی مدت صفرا در کبد باعث آسیب کبدی شده که منجر به سیروز خواهد شد.
بیماری های خود ایمنی هپاتیت:
بیش فعالی خود ایمنی باعث آسیب ایمونولوژیک به بافت کبد شده که منجر به هپاتیت می شود. التهاب های متعدد باعث ایجاد زخم های مکرر بر روی بافت کبد شده و با سیروز به پایان می رسند.
کبد چرب:
کبد چرب که اغلب در بیماران چاق و یا بیمارانی که سابقه دیابت دارند؛ دیده می شود، به معنی تجمع چربی زیاد در کبد است. کبد چرب بیماری قابل برگشت است. اما اگر نادیده گرفته شود نتیجه اش سیروز کبدی است.
نارسایی احتقانی قلب (CHF):
نارسایی قلبی باعث تجمع مایع در کبد می شود. فشارهای مکرر ناشی از نارسایی قلبی باعث می شود بارها و بارهای در کبد مایع تجمع پیدا کرده و کبد بزرگ و بزرگتر شود. گسترش مکرر سیستم وریدی باعث ایجاد صدمات به سلول های اطراف کبدی شده، که با تشکیل فیبروز و اسکار بهبود می یابد.
مشروبات الکلی و سیروز کبدی:
- سیروز الکلی در ۱۰ تا ۲۰ درصد از بیماران الکلی مشاهده می شود.
- الکل به استالدهید متابولیزه شده که این عارضه منجر به زخم سلول های کبد می شود.
- الکل همچنین باعث ایجاد بیماری های التهابی کبد یا هپاتیت می شود.
- نوشیدن مداوم الکل از علل اصلی آسیب های تکراری کبدی و در نتیجه سیروز است.
فیبروز کیستیک:
فیبروز کیستیک بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می شود. این بیماری یک نشانه مداوم است که با ۱۰ تا ۲۰ درصد از بیماران مبتلا به سیروز کبدی همراه است.
بیماری ذخیره سازی گلیکوژن:
ذخیره گلیکوژن؛ بیماری است که در آن ذخیره گلیکوژن در بافت کبد افزایش می یابد. این تجمع باعث التهاب و زخم می شود. بیماری ذخیره گلیکوژن قابل برگشت است.
بیماری ویلسون:
این بیماری به افزایش مقدار مس در کبد اشاره دارد که باعث صدمه به سلول های کبدی می شود.
مسمومیت کبدی:
مواد مخدر سمی و مواد شیمیایی باعث آسیب به بافت کبد می شوند. اثر وجود طولانی مدت سم در کبد چیزی به جز آسیب کبدی و سیروز نیست.
علائم سیروز کبدی
علائم غیر اختصاصی سیروز کبدی عبارتند از:
- از دست دادن اشتها
- خستگی و ضعف عمومی
- کاهش وزن
- تب
علائم خاص سیروز کبدی عبارتند از:
- درد: احساس درد خفیف یا شدید در ربع فوقانی راست شکم.
- چشم: تغییر رنگ سفیدی چشم به رنگ زرد.
- پوست: کبودی آسان، خارش و زردی.
- سیستم عصبی مرکزی: تغییرات شخصیتی، گیجی و اغماء.
- احتباس مایعات: تورم در اندام های تحتانی
- کبد: درد در هنگام لمس و ضربه زدن به کبد، هپاتومگالی یا بزرگی کبد.
- سیستم اسکلتی: پوکی استخوان ثانویه بر اثر کمبود کلسیم ناشی از کمبود ویتامین های محلول در چربی مانند ویتامین D و E.
- دستگاه گوارش: واریس مری.
تشخیص سیروز کبدی
یافته های خاص در طول معاینه بالینی موارد زیر را نشان می دهد:
- بزرگی و نامنظم بودن کبد
- ادرار زرد رنگ
- مدفوع رنگ پریده که ممکن است خون نیز در آن مشاهده شود.
- زردی
مطالعات آزمایشگاهی برای تشخیص سیروز کبدی موارد زیر را نشان می دهد:
- آزمایش ادرار
- زردی رنگ ادرار
- وجود بیلی روبین در ادرار
- آزمایش مدفوع
- مدفوع سفید و یا رنگ پریده است و ممکن است خونی نیز باشد.
- آزمایش خون
- ترومبوسیتوپنی یا همان پایین بودن پلاکت ها در سیروز الکلی به دلیل سرکوب مغز استخوان توسط الکل دیده می شود.
- آنزیم های کبدی SGOT و SGPT بالا است.
- آلکالن فسفاتاز بالا است.
- کلسترول بالا است.
- بیلی روبین بالا است.
- آلبومین خون کاهش یافته است.
- اگر سیروز به علت بیماری های خود ایمنی ایجاد شده باشد؛ آنتی بادی های ضد میتوکندری بالا است.
- ایمونوگلوبولین غیر اختصاصی بالا است.
مطالعات رادیولوژی برای تشخیص سیروز کبدی موارد زیر را نشان می دهد:
- سونوگرافی
- در این آزمایش سطح کبد ورم کرده است.
- لخته ای در انتهای کبد وجود دارد.
- کبد شکاف دارد.
- MRI
- تغییرات سیروز مشاهده می شود.
- انسداد مجرای صفراوی (تنگی مجرای صفراوی) دیده می شود.
- سی تی اسکن
- تغییرات سیروز مشاهده می شود.
- کولانژیوگرافی
- در این آزمایش مایع رنگی به مجرا صفراوی تزریق می شود که برای تنگی مجرای صفرا یا آتروفی کاربرد دارد.
نتایج آندوسکوپی موارد زیر را نشان می دهد:
- واریس مری در پایین ترین قسمت مری دیده می شود.
- کلانژیت اسکلروزان اولیه: تنگی مجرای صفرا یا آتروفی را نشان می دهد.
درمان سیروز کبدی
- از مصرف الکل باید اجتناب شود.
- بیماری های خود ایمنی که باعث سیروز می شود با کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزولون، سیکلوفسفامید و آزاتیوپرین درمان شود.
- عفونت های ویروسی با داروهای ضد ویروس درمان می شود.
- احتباس مایعات در بدن با دیورتیک، کاهش مصرف نمک و مصرف متوازن آب باید درمان شود.
- بیماری ویلسیون که نشان از تجمع مس در کبد است باید درمان شود.
- کمبود ویتامین A و D که اغلب در روده ایجاد می شود باید با مصرف مکمل برطرف شود.
- زمانی که هیچ کدام از درمان های بالا کارساز نبود عمل پیوند کبد لازم است.
عوارض ناشی از سیروز کبدی
- عفونت دستگاه تنفسی
- پریتونیت
- آسیت
- انسفالوپاتی
- واریس مری
- سرطان کبد