روی یک ماده معدنی مهم است که برای بسیاری از بخش های بدن مفید است. برای جداسازی سلول و رشد و توسعه طبیعی جنین در حاملگی، نوجوانی و جوانی بدن به این ماده نیاز دارد. روی در سنتز DNA، فرآیند بیان ژنتیکی، عملکرد سیستم ایمنی، سنتز پروتئین و متابولیسم کربوهیدرات ها و تبدیل آنها به انرژی نیز نقش دارد. با وجود این کارکردهای مهم، علائم کمبود روی می تواند بخش های مختلفی از بدنتان را دچار تغییر کند.
بدن حاوی حدود ۲ تا ۳ گرم روی است که بیشتر آن در ماهیچه ها و استخوان ها تجمع پیدا کرده اند. در کلیه ها، لوزالمعده، شبکیه، کبد، سلول های خون، دندان ها، مو، پوست، پروستات و بیضه ها نیز این ماده یافت می شود.
اگرچه روی برای سلامتی و انجام عملکردهای مهم بدن ضروری است، اما کمبود آن در کودکان، زنان باردار، مادران شیرده و افراد مسن شایع تر است. به گفته متخصصان سازمان بهداشت جهانی، ۳۱ درصد از افراد در سراسر جهان علائم کمبود روی را تجربه می کنند.
علت اصلی کمبود روی، تغذیه نامناسب است. اعتیاد به الکل، انجام جراحی چاقی، دیابت و اختلالات دیگر نیز در این کمبود نقش دارند.
علائم کمبود روی
ضعف در سیستم ایمنی
روی برای این که سیستم ایمنی بدن به درستی عمل کند ضروری است و کمبود آن می تواند باعث کاهش یا تضعیف آنتی بادی ها و ضعف در ایمنی شود. روی برای رشد سلول های T و بهبود عملکرد محافظتی غشاهای سلولی مهم است.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۲ در نشریه European Journal of Clinical Nutrition منتشر شد، به وضوح نشان می دهد که این عنصر تأثیر گسترده ای بر واسطه های اصلی ایمنی مانند آنزیم ها، پپتیدهای تایمیک و سیتوکین ها دارد.
افرادی که کمبود روی دارند، مستعد ابتلا به عفونت، سرماخوردگی و آنفلوآنزا هستند. نوزادان و افراد مسن که معمولا ضعف در ایمنی دارند، باید غذای غنی از روی مصرف کنند.
اسهال مداوم
علائم کمبود روی همچنین باعث افزایش شیوع و شدت اسهال می شود. این کمبود باعث ضعف در ایمنی و افزایش حساسیت بدن به عفونت های منتهی به اسهال، به ویژه در کودکان می شود. کمبود روی می تواند سایر بیماری های موثر بر روی دستگاه گوارش مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون و سندرم روده کوچک را ایجاد کند.
نتایج مطالعه ای که در سال ۲۰۰۰ توسط American Society for Nutritional Sciences منتشر شده، ارتباط بین کمبود روی، سوء تغذیه و بیماری اسهال را تقویت کرد.
در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ در Cochrane Database of Systematic Reviews منتشر شده، محققان نتیجه گرفتند که در مناطقی که شیوع کمبود روی بالا است، مصرف خوراکی این ماده ممکن است برای کسانی که از اسهال رنج می برند و کودکان ۶ ماهه یا بزرگتر سودمند باشد.
کاهش اشتها
کمبود روی باعث کاهش اشتها می شود. مکانیزمی که این اتفاق را ایجاد می کند هنور نامشخص است. با این حال اعتقاد بر این است که روی بر روی عصب انتقال دهنده ها در قسمت های مختلف مغز، از جمله گاما آمینو اسید بوتیریک (GABA) و آمیگدال، که بر اشتها تاثیر می گذارند، اثر گذار است. سطح روی در بدن همچنین باعث کاهش حس بویایی و چشایی شما می شود. کاهش این حس ها اغلب منجر به کاهش اشتها و کاهش وزن می شود.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۶ در مجله Eating and Weight Disorders منتشر شده، روزانه ۱۴ میلی گرم عنصر روی به مدت ۲ ماه به بیماران مبتلا به بی اشتهایی عصبی (کاهش اشتها) داده شد. این درمان به بهبود اشتها در این بیماران کمک کرد.
رشد ضعیف در کودکان
روی برای رشد و پیشرفت طبیعی کودک اهمیت زیادی دارد. این کانی برای رشد سلولی، تمایز سلولی و متابولیسم ضروری است. در واقع، کمبود آن می تواند رشد دوران کودکی را کم کرده و مقاومت بدن کودک را در برابر عفونت محدود کند.
فقدان این ماده معدنی حتی می تواند باعث جلوگیری از رشد کودکان و افزایش وزن آن ها شود. یکی دیگر از علائم کمبود روی در بدن کودکان، تاخیر در بلوغ جنسی است. مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در مجله Cochrane Collaboration Journal منتشر شده نشان می دهد که مکمل روی برای جلوگیری از مرگ و میر و نارسایی رشد در کودکان ۶ تا ۱۲ ساله مفید است.
تغذیه با شیر مادر برای نوزادان مهم است، زیرا روی در شیر مادر یافت می شود.
ریزش مو
کمبود روی باعث ضعیف شدن سلول های پوست سر شده و منجر به مشکلات مو از جمله ریزش مو، از دست دادن رنگدانه، خشکی و شکنندگی ساقه مو و ناهنجاری های ساختاری که باعث شکنندگی آن ها می شوند، خواهد شد. موهای ابرو و مژه نیز ممکن است بر اثر کمبود روی آسیب ببینند.
علاوه بر این، کاهش سطح روی با هیپوتیروئیدیسم همراه است که می تواند موجب نازک شدن مو و آلوپسی شود. مطالعه ای که در سال ۲۰۱۳ در مجله بین المللی Trichology منتشر شده نشان می دهد که کمبود روی همراه با هیپوتیروئیدی معمولا علتی در ریزش مو است که نادیده گرفته می شود.
خوردن غذاهایی که حاوی مقدار زیاد روی است یا مصرف مکمل می تواند به درمان مشکلات مربوط به مو کمک کند. قبل از مصرف مکمل همیشه با پزشک خود مشورت کنید.
مشکلات پوستی
کمبود این ماده معدنی کمیاب و ضروری، می تواند بر روی پوست نیز اثر بد داشته باشد. این کمبود می تواند به آکنه، اگزما، پسوریازیس، بثورات پوستی به نام acrodermatitis enteropathica (خصوصا در اطراف دهان، چشم ها و مقعد) یا خشکی و پوسته پوسته شدن پوست کمک کند. پوست ممکن است حتی رنگ پریده شود.
روی به سنتز کلاژن، که برای سلامت پوست و بهبود زخم ضروری است، کمک می کند. علاوه بر این، روی در ساختار مناسب پروتئین ها و غشاهای سلولی نیز نقش دارد و پوست را از اشعه ماورای بنفش (UV) محافظت می کند. این ماده همچنین تشکیل رادیکال های مضر آزاد را کاهش می دهد.
اکثر متخصصان توصیه می کنند که کرم ها و لوسیون های حاوی روی را برای درمان آکنه، پیری پوست و عفونت های هرپس سیمپلکس به صورت موضعی مصرف کنید.
اختلالات رفتاری
کمبود روی در افرادی که به اختلالات روانی مبتلا هستند، از جمله افراد مبتلا به زوال عقل، بیماری های روانی و اختلالات اضطرابی رایج است. این ماده مغذی ضد استرس است و با بی ثباتی عاطفی ارتباط دارد.
کمبود آن می تواند منجر به کاهش سنتز سروتونین و افزایش موارد زیر شود:
- اضطراب
- خشم
- ترس ناگهانی
- افسردگی
- کاهش اعتماد به نفس
اگر این کمبود مورد توجه قرار نگیرد، ممکن است حتی باعث اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) نیز شود.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۱ در Progress in Neuro-psychopharmacology & Biological Psychiatry منتشر شده، نقش روی در مسیرهای التهابی نوروژنیک در افسردگی را برجسته می کند.
علاوه بر این، یک مطالعه که در سال ۲۰۱۰ در مجله Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care منتشر شده چندین مطالعه در مورد اختلال روی در بدن و اختلالات خلقی را بررسی کرد و نتیجه گرفت که سطح روی کافی در بدن کمک می کند تا علائم افسردگی و اضطراب کم شود.
مشکلات بینایی
به گفته متخصصان انجمن American Optometric Association، روی برای بینایی ضروری است. مقدار زیادی روی در ماکولا، که بخشی از شبکیه است، وجود دارد.
این ماده کمک می کند تا ویتامین A، ایجاد ملانین کند. ملانین رنگدانه ای است که از چشم محافظت کرده و به شما کمک می کند که در شب بهتر ببینید. کمبود روی می تواند منجر به ضعف دید در شب و آب مروارید شود.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۱ در Archives of Ophthalmology منتشر شده نشان می دهد که مکمل های آنتی اکسیدانی همراه با روی ممکن است پیشرفت مربوط به دژنراسیون ماکولا (AMD) مرتبط با سن را که یکی از علل اصلی کاهش قدرت بینایی در افراد مسن است، به تاخیر بیاندازد.
افرادی که در معرض خطر ابتلا به AMD قرار دارند باید با پزشک خود در مورد مصرف مکمل روی صحبت کنند.
کاهش عملکرد شناختی
کمبود روی می تواند به سیستم عصبی نیز آسیب برساند و مهارت های شناختی، مانند یادگیری و احساس لذت را دچار تغییراتی کند. بنابراین یکی از علائم کمبود روی اختلال در یادگیری است. مطالعه دیگری که در مجله Journal of Trace Elements Research در سال ۲۰۱۳ منتشر شده است، نشان می دهد که مکمل خوراکی روی ممکن است باعث بهبود عملکرد شناختی در کودکان مدرسه ای شود.
تضعیف استخوان ها و مفاصل
روی یک ماده مغذی حیاتی است و کمبود آن تا حد زیادی می تواند روی استخوان ها تاثیر بگذارد و باعث تحریک استخوان سازی استئوبلاست ها شود. کمبود این ماده معدنی اغلب موجب درد مفاصل می شود.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۰ در مجله Nutrition Research and Practice منتشر شده است نشان می دهد که روی می تواند از طریق تحریک سلول های تکثیر، فعالیت آلکالن فسفاتاز و سنتز کلاژن در سلول های MC3T3-E1 استئوبلاست، موجب افزایش تراکم استخوان شود.
با توجه به اینکه میزان روی در استخوان ها با بالا رفتن سن کاهش می یابد، مصرف مکمل روی می تواند به سلامت استخوان کمک کنند. قبل از مصرف مکمل، با پزشک خود مشورت کنید.
نکاتی برای درمان علائم کمبود روی
علائم کمبود روی را می توان به راحتی با منابع غذایی رفع کرد. برخی از منابع غنی از روی عبارتند از:
- گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ
- صدف و خرچنگ
- حبوبات، لوبیای پخته، نخود و سبزیجات
- آجیل و دانه هایی مانند بادام زمینی، بادام، دانه کنجد و دانه کدو تنبل
- غلات و دانه های کامل
- غلات صبحانه غنی شده
- محصولات لبنی مثل پنیر و شیر کم چرب
می توانید پس از مشورت با پزشک از مکمل روی نیز استفاده کنید.
توجه: از مصرف بالای روی اجتناب کنید، زیرا مصرف زیاد این ماده معدنی ممکن است منجر به مشکلات زیر شوذ:
- تهوع
- استفراغ
- کاهش اشتها
- گرفتگی شکم
- اسهال
- سردرد