علت، علائم و نشانه های دیسپلازی ریوی

دیسپلازی ریوی یک بیماری ریوی جدی است که نوزادان را تحت تاثیر قرار می دهد. BPD بیشتر در نوزادان نارس که نیاز به درمان با اکسیژن (ارسال اکسیژن از طریق بینی، ماسک، و یا یک لوله تنفسی به بدن نوزاد) دارند دیده می شود.

اکثر شیرخوارانی که دچار دیسپلازی ریوی می شوند، بیش از ۱۰ هفته از موعد مقرر تولدشان به دنیا آمده اند. علاوه بر این نوزادنی که کمتر از ۱ کیلو گرم وزن دارند، در هنگام تولد، مشکلات تنفسی مانند دیسپلازی ریوی را تجربه می کنند. عفونتی که قبل یا مدت کوتاهی پس از تولد رخ می دهد نیز می تواند به BPD کمک کند.

• بیماری ریوی مزمن زمان زایمان
• بیماری ریوی مزمن نوزادان
• نارسایی تنفسی

نام های دیگر این بیماری هستند.

چه عواملی باعث دیسپلازی ریوی می شوند؟

دیسپلازی ریوی (BPD) نتیجه ای است که از ایجاد تحریک و یا التهاب در ریه نوزادان حاصل می شود. ریه نوزادان نارش بسیار شکننده و حساس هستند. ضمن این که غالبا این نوزادان ریه هایشان به طور کامل رشد نکرده است. به همین دلیل به راحتی می توانند تحریک شده و یا در عرض چند ساعت بعد از تولد دچار زخم شوند. عوامل بسیاری می توانند ریه نوزاد نارس آسیب برساند. این عوامل عبارتند از:

تهویه هوای

نوزادانی که مشکلات تنفسی دارند و یا نمی توانند به خودی خود تنفس کنند، ممکن است حمایت ونتیلاتور را نیاز داشته باشند. این وسیله ماشینی است که با استفاده از فشار، هوا را به راه های هوایی و ریه ها وارد می کند.

اگر چه دستگاه ونتیلاتور می تواند به زنده ماندن نوزادان نارس کمک کند، اما فشار دستگاه ممکن است ریه نوزادان را تحریک کرده و به آن آسیب برساند.

سطح بالای اکسیژن

نوزادان که مشکلات تنفسی دارند ممکن است درمان با اکسیژن (ارسال اکسیژن از طریق بینی، ماسک، و یا یک لوله تنفسی به بدن نوزاد) بخشی از درمان آن ها باشد. این درمان کمک می کند تا اندام نوزادان اکسیژن کافی دریافت کرده و به خوبی کار کنند.

با این حال، سطح بالایی  اکسیژن می تواند دیواره ریه ها را ملتهب کرده و به زخمی شدن راه های هوایی منجر شود. همچنین سطح بالایی از اکسیژن در بدن می تواند رشد ریه در نوزادان نارس را با کندی مواجه کند.

عفونت

عفونت می تواند ریه ها را ملتهب کند. در نتیجه، راه های هوایی باریک شده و تنفس کردن برای نوزاد نارس سخت تر شود. عفونت ریه همچنین نیاز نوزادان را به اکسیژن اضافی و تنفس با استفاده از دستگاه های پشتیبانی افزایش می دهد.

وراثت

مطالعات نشان می دهد که وراثت ممکن است نقشی در ایجاد BPD بازی کند. اما برای اثبات منطقی تر این ادعا، نیاز به بررسی های بیشتری در این زمینه می باشد.

چه کسانی در خطر ابتلا به دیسپلازی ریوی قرار دارند؟

نوزادان نارس و کم وزن، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیسپلازی ریوی (BPD) قرار دارند. اکثر نوزادانی که ۱۰ هفته زودتر به دنیا آمده اند و وزنی کمتر از ۲ پوند (معادل ۱ کیلو گرم) دارند، در خطر ابتلا هستند. کودکانی که در زمان تولد مشکلات تنفسی دارند نیز خطر دیسپلازی ریوی تهدیدشان می کند. همان طور که گفتیم، عفونت های زود هنگام، یعنی عفونت هایی که در زمان کوتاهی پس از تولد، ایجاد می شود، خطر ابتلا را افزایش می دهد.

بسیاری از نوزادان مبتلا به BPD با سندرم دیسترس تنفسی جدی (RDS) به دنیا می آیند. با این حال، برخی از نوزادان که RDS خفیف دارند یا اصلا به این بیماری مبتلا نمی شوند، دیسپلازی ریوی می گیرند. نوزادانی که بدون ابتلا به سندرم های تنفسی دیگر، به BPD مبتلا می شوند، احتمالا وزن بسیار کمی دارند و یا عفونت در مجرای شریانی آن ها مشاهده می شود.

PDA مشکل قلبی است که فوری پس از تولد در برخی از نوزادان رخ می دهد. و سپسیس یک عفونت باکتریایی جدی در جریان خون است. هر دوی این بیماری ها نیز زمینه ابتلا به دیسپلازی ریوی را فراهم می کنند.

علائم و نشانه های دیسپلازی ریوی

بسیاری از نوزادان مبتلا به دیسپلازی ریوی (BPD)، به سندرم دیسترس تنفسی جدی (RDS) نیز مبتلا هستند. علائم و نشانه RDS در هنگام تولد عبارتند از:

• تنفس تند و سطحی
• تیر کشیدن در زیر قفسه سینه و بین دنده ها با هر نفس
• ایجاد صدای خرخر در زمان تنفس
• گشاد شدن سوراخ های بینی

کودکان مبتلا به سندرم دیستریس تنفسی با سورفاکتانت درمان می شوند. اغلب علائم این بیماری بعد از یک هفته از شروع درمان از بین می روند.

شیرخواران مبتلا به BPD شدید ممکن است در تغذیه مشکل داشته باشد. کمبود تغذیه می تواند تاخیر در رشد ایجاد کند.  این نوزادان همچنین ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشند:

• فشار خون ریوی: این حالت به معنی افزایش فشار در شریان ریوی است. این شریان خون را از قلب به ریه ها، برای رساندن اکسیژن، حمل می کنند.
• نارسائی قلبی: نقص ریوی در سمت راست قلب به نارسایی قلبی منجر می شود. فشار خون بالا در شریان ریوی و محفظه سمت راست و پایین قلب باعث این بیماری می شود.

درمان دیسپلازی ریوی

اقدامات پیشگیرانه

در صورتی که پزشک تشخیص دهد که مادر ممکن است به زایمان زودرس مبتلا شوند، دارویی به نام کورتیکواستروئید تزریق می کند.

این دارو می تواند با تولید سورفاکتانت، به رشد جنین در بدن مادر سرعت ببخشد. سورفاکتانت مایع پوشاننده داخل ریه ها است. این مایع باعث می شود ریه ها نوزاد باز بماند. استروئیدها همچنین می توانند رشد ریه ها، مغز و کلیه را در جنین بیشتر کنند.

نوزادان نارس که وزن بسیار کمی هنگام تولد دارند نیز ممکن است کورتیکواستروئیدها را در چند روز اول تولد مصرف کنند. گاهی اوقات پزشکان اکسید نیتریک استنشاقی را اندکی پس از تولد برای نوزادان که وزن بسیار کمی هنگام تولد دارد، تجویز می کند. این درمان می تواند به بهبود عملکرد ریه نوزادان کمک کند.

این اقدامات پیشگیرانه ممکن است خطر ابتلا کودک به سندرم دیسترس تنفسی (RDS)، که می تواند به BPD منجر شود، را کاهش دهد.

درمان سندرم دیسترس تنفسی

اهداف درمان نوزادانی که RDS دارند عبارتند از:

• کاهش آسیب بیشتر به ریه ها
• تغذیه و حمایت های دیگر برای کمک به رشد ریه ها
• جلوگیری از عفونت ریه با تزریق آنتی بیوتیک

درمان این بیماری به سرعت و در همان اتاق زایمان شروع می شود. کودک باید به بخش مراقبت های ویژه منتقل شده و با درمان جایگزینی سورفاکتانت و دستگاه های مورد استفاده برای رساندن اکسیژن به بدن نوزاد، بهبود یابد.

درمان دیسپلازی ریوی

درمان این بیماری در بخش مراقبت ویژه نوزادان، به منظور محدود کردن استرس در نوزادان و تامین نیازهای اساسی آن ها مانند گرما و تغذیه انجام می شود. چند درمان معمول بعد از انتقال نوزاد به بخش مراقبت های ویژه عبارتند از:

• استفاده از بخار تابشی برای گرم نگه داشتن نوزادان و کاهش خطر ابتلا به عفونت
• نظارت مداوم فشار خون، ضربان قلب، تنفس و درجه حرارت بدن نوزاد از طریق سنسورهای وصل شده به بدن او
• استفاده از سنسور در انگشتان دست و پا برای بررسی مقدار اکسیژن در خون نوزادان
• دادن مایعات و مواد مغذی از طریق سوزن یا لوله های قرار داده شده در رگ های نوزاد. این کار کمک می کند تا از سوء تغذیه و کندی رشد جلوگیری شود. تغذیه برای رشد و توسعه ریه ها بسیار حیاتی است. برای این نوع تغذیه، نوزادان ممکن است شیر مادر یا شیر خشک را از طریق لوله تغذیه که از بینی یا دهان به گلو وارد شده است دریافت کند.
• چک کردن جذب مواد سیال به منظور رد تجمع مایع در ریه نوزاد

اگر نوزاد BPD متوسط یا شدید داشته باشد، اکوکاردیوگرافی ممکن است هر چند هفته تا چند ماه یک بار برای بررسی فشار شریان ریوی انجام شود.

اگر نوزاد نیاز بلند مدت به ونتیلاتور داشته باشد به احتمال زیاد باید تراکئوستومی کار گذاشته شود. تراکئوستومی یک سوراخ جراحی  است که در جلوی گردن ایجاد شده و به نای یا حلق متصل می شود. با این سوراخ لوله تنفسی، دستگاه تنفس مصنوعی، وارد بدن نوزاد می شود.