علت ایجاد مدفوع زرد چیست؟

در مطالب قبلی مجله پیام سلامت به دلایل مختلف ایجاد مدفوع سبز پرداختیم اما در این مطلب می خواهیم علت ایجاد مدفوع زرد و علائم هشدار دهنده آن را بیشتر توضیح دهیم. با ما همراه شوید.

با توجه به تحقیقات مطرح شده در دهمین سمپوزیوم بین المللی پیشرفت های اخیر در تحقیقات بهداشت محیط (International Symposium on Recent Advances in Environmental Health Research)، هفتاد و پنج درصد از مدفوع هر فرد از آب تشکیل شده است. ۲۵ درصد باقی مانده مدفوع از موادی نظیر موارد زیر تشکیل شده است:

  • بیلی روبین
  • چربی
  • پروتئین
  • مواد غذایی هضم نشده
  • نمک های معدنی
  • باکتری
  • مخاط دستگاه گوارش

چه چیزی باعث ایجاد رنگ مدفوع می شود؟

بیلی روبین و صفرا علت ایجاد رنگ قهوه ای طبیعی مدفوع هستند. بیلی روبین محصول جانبی است که از سلول های قرمز خون ایجاد می شود. این ماده در کبد تولید شده و به کیسه صفرا منتقل می شود. بیلی روبین در صفرا با صفرا مخلوط شده و از آن جا به طرف روده حرکت می کند. این ماده در روده توسط باکتری های تجزیه شده و توسط مدفوع و ادرار دفع می شود.

علل مشاهده مدفوع زرد چیست؟

بیشتر مواقع طبیعی است که مدفوعتان تغییر رنگ دهد. گاهی تغییر رنگ مشاهده شده در مدفوع، نشان از مصرف ماده غذایی خاص و یا تغییر رژیم غذایی دارد. اما مدفوع زرد که گاهی اوقات مدفوع کم رنگ نیز نامیده می شود، می تواند نشان دهنده وجود مشکلات بهداشتی و سلامتی باشد. این مشکلات عبارتند از:

اختلالات کبد و کیسه صفرا

بیماری هایی نظیر سیروز کبدی و هپاتیت، نمک های صفراوی که به بدن در هضم غذا و جذب مواد مغذی کمک می کنند را حذف یا میزان آن را کاهش می دهند. وجود سنگ کیسه صفرا یا رسوب در کیسه صفرا، مقدار صفرایی که به روده شما می رسد را کاهش می دهد. این اختلالات نه تنها می توانند موجب ایجاد درد شوند بلکه یکی از علل ایجاد مدفوع زرد هستند.

اختلالاتی که لوزالمعده را تحت تاثیر قرار می دهند

پانکراتیت مزمن، سرطان لوزالمعده، انسداد در مجرای پانکراس یا فیبروز کیستیک نیز می توانند موجب روشن شدن رنگ مدفوع و زرد شدن مدفوع شوند. این بیماری ها موجب می شود از انتشار میزان مناسب آنزیمی که توسط لوزالمعده برای هضم تولید می شود، جلوگیری شود. چربی هضم نشده در مدفوع می تواند موجب زرد رنگ شدن مدفوع شود. وجود چربی هضم نشده در مواد زائد بدن، همچنین موجب ایجاد کف بر روی مدفوع می شود.

بیماری سلیاک

گلوتن پروتئین موجود در گندم، چاودار و جو است. اگر شما بیماری سلیاک داشته باشید و گلوتن مصرف کنید، سیستم ایمنی بدن شما، در پاسخ به این ماده به بافت روده کوچک حمله کرده و به آن آسیب می رساند. هنگامی که این اتفاق می افتد، روده قادر به جذب مواد مغذی که بدن شما به آن ها نیاز دارد، نمی باشد. بیماری سلیاک معمولا اثی است. با توجه به اعلام بنیاد ملی آگاهی از سلیاک (National Foundation for Celiac Awareness)، بیماری سلیاک بیش از ۳۰۰ نشانه دارد. این موضوع می تواند تشخیص این بیماری را دشوار کند. در میان این علائم، شایع ترین آن ها عبارتند از:

  • اسهال و یا یبوست
  • حالت تهوع
  • نفخ
  • خستگی
  • سردرد
  • بثورات پوستی
  • از دست دادن تراکم استخوان
  • افسردگی

اگر چه هیچ درمانی برای بیماری سلیاک وجود ندارد، اما با حذف گلوتن در رژیم غذایی افراد مبتلا، می توان تا حدودی علائم آن را کاهش داد.

سندرم ژیلبرت

سندرم ژیلبرت یک اختلال کبدی ژنتیکی است که در آن در دوره های زمانی خاص، سطح بیلی روبین بیش از حد بالا می رود. مرکز پزشکی کتابخانه ملی ایالات متحده (The U.S. National Library of Medicine) گزارش می دهد که سندرم ژیلبرت ۳ تا ۷ درصد از آمریکایی ها را مبتلا کرده است. علائم این اختلال، در درجه اول زردی یرقان خفیف است. این زردی آنقدر خفیف است که بسیاری از افراد از ابتلا به آن با خبر نمی شوند. یکی دیگر از نشانه های این اختلال ایجاد مدفوع زرد است. سندرم ژیلبرت معمولا بدون درمان خوب می شود.

علت ایجاد مدفوع زرد چیست؟
علت ایجاد مدفوع زرد چیست؟

ژیاردیازیس

ژیاردیازیس عفونت دستگاه گوارشی است که توسط یک انگل میکروسکوپی به نام ژیاردیا ایجاد می شود. این بیماری با خوردن تخم انگل ژیاردیا که در غذا و آب آشامیدنی آلوده وجود دارد، ایجاد می شود. علائم ژیاردیازیس ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • اسهال بد بو که اغلب زرد است
  • گرفتگی معده
  • حالت تهوع
  • سردرد
  • تب خفیف
  • کاهش وزن

ژیاردیازیس با آزمایش نمونه مدفوع تشخیص داده می شود. برخی از افراد نیاز به درمان ندارند، اما برای آن دسته از افراد مبتلا که درمان مورد نیاز است، بیشتر آنتی بیوتیک تجویز می شود. ژیاردیازیس معمولا چندین هفته طول می کشد تا درمان شود.  هر چند بسیار نادر اما گاهی ژیاردیازیس مزمن نیز رخ می دهد. ژیاردیازیس یک اختلال شایع در سراسر جهان است. با توجه به اعلام مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، ژیاردیازیس گسترده ترین عفونت انگلی روده ای در ایالات متحده است.

استرس

سرعت بخشیدن به روند گوارش که نتیجه آن مدفوع زرد است، بخشی از پاسخ بدن شما به استرس و اضطراب می باشد. استرس حجم مواد مغذی جذب شده بدن را بیشتر کرده و مدفوع را اسهالی و زرد می کند.

رژیم غذایی

مدفوع زرد می تواند به دلیل تغییر رژیم غذایی نیز اتفاق افتد. غذاهای سرشار از رنگ غذا، هویج، سیب زمینی شیرین، محصولات حاوی گلوتن و یا یک رژیم غذایی با چربی زیاد علت زرد شدن مدفوع هستند.

مدفوع زرد در نوزادان

مدفوع زرد می تواند نشان دهد که مدت زمان عبور مواد غذایی در روده و دستگاه گوارش کوتاه است. بر خلاف آن رنگ های تیره مختلف مدفوع می تواند نشان دهند که زمان حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش در حال کند شدن است. معمولا مدفوع زرد در نوزدان غیر معمول نیست. اما اگر زرد شدن و اسهالی شدن مدفوع نوزاد همراه با مشاهده خون در مدفوع باشد، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.

مدفوع زرد در افراد مسن

اگر فرد سالمندی مدفوع زرد داشته باشد، ممکن است نشانه ای از مشکلات جسمی دیگری مانند موارد زیر باشد:

  • اسهال
  • ریفلاکس معده (GERD)
  • کلستاز
  • پانکراس کبد یا بیماری های کیسه صفرا
  • تومور شکمی

عوارض مدفوع زرد

اگر مدفوع زرد درمان نشود عوارضی مانند کاهش گلبول قرمز خون، کم آبی بدن، تغذیه نامناسب بدن به دلیل اختلال در جذب مواد غذایی، مشکل رشد در کودکان و افزایش پتانسیل گسترش سرطان یا عفونت را به همراه دارد. برخی از علائم هشدار دهنده مشکلات دستگاه گوارش عبارتند از:

  • اسهال
  • تهوع و استفراغ
  • سوء هاضمه و نفخ
  • به شدت بدبو شدن مدفوع
  • تورم و نفخ در شکم
  • گرفتگی در شکم

عوارض دیگری که ممکن است با مدفوع زرد رخ دهد عبارتند از:

  • زردی یرقان
  • تب و خستگی
  • خارش پوست
  • درد مفاصل و استخوان ها

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر مدفوع شما بدون علت و بدون تغییر رژیم غذایی زرد شده و این زردی چند روز ادامه دارد و همراه سایر علائم ذکر شده است باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر مدفوع زرد را با هر یک از موارد زیر مشاهده کردید نیز باید سریعا توسط پزشک معاینه شوید:

  • سردرگمی یا تغییرات در خلق و خوی
  • تب
  • استفراغ
  • درد شکم
  • مشکلات تنفسی
  • مدفوع پر از چرک
  • فقدان ادرار