به زبان ساده منظور از تحریک پذیری در این مطلب کاهش آستانه تحمل شما و رنجیدن زود هنگام در شرایط مختلف، می باشد. به این موضوع در اصطلاح عامه زودرنجی گفته می شود. اگر شما نیز به تازگی دچار این مشکل شده اید پیشنهاد می کنیم این مطلب را تا انتها بخوانید. حتما برایتان پیش آمده است که گاهی با یک شوخی کوچک همسرتان از کوره در می روید و یا تذکر دوستانه همکارتان را دشمنی او می پندارید و یا حتی با کمی ترافیک عصبانی شوید.

البته معمولا تحریک پذیری بخش عادی زندگی انسان است. به عنوان مثال، نوجوانان بیشترین دوره های تحریک پذیری را نسبت به سنین دیگر دارند به طوری که برای دقایقی بد خلق شده و دقایقی دیگر شاداب و سرحال هستند. در همین جا به والدین اطمینان می دهیم که نباید این موارد را جدی بگیرند. نوجوانان در سن بلوغ، مانند باران بهاری هستند و این تغییر لحظه ای در خلق و خو آن ها، امری طبیعی است.

اما تحریک پذیری و زودرنجی در بزرگسالان و کودکان در صورت افزایش معمولا نشانه یک بیماری است. در ساده ترین دلیل این موضوع نیز می توان چنین در نظر گرفت که فرد بیمار به دلیل شرایط نامناسب و تحمل رنج بیماری طبیعتا ضعیف تر و دچار زودرنجی می شود.

تحریک پذیری می تواند نشانه شروع قاعدگی در زنان، خستگی و اضطراب، افسردگی و تنش های روانی و یا بیماری تیروئید و تومورهای مغزی باشد. علت تغییرات ناگهانی و شدید در خلق و خوی افراد را می تواند در تغییر سبک زندگی و رفتار نیز جستجو کرد. به طوری که اگر فرد مدتی است که دچار تغییرات شدید شده است، ممکن است این موضوع نشان دهنده مواردی مثل اعتیاد به الکل یا مواد مخدر باشد.

به طور کلی پیشنهاد می کنیم اگر تحریک پذیری و زودرنجی شما به همراه سر درد های شدید است و بیش از یک هفته از ایجاد این وضعیت گذشته است، بهتر است در قدم اول با یک پزشک متخصص اعصاب و روان مشورت کنید.

علت تحریک پذیری و زودرنجی و روش های بهبود آن
علت تحریک پذیری و زودرنجی و روش های بهبود آن

زودرنجی و تحریک پذیری چگونه کنترل می شود؟

همان طور که در بالا نیز گفتیم، اگر دچار حملات مکرر و پایدار این وضعیت هستید بهتر است با پزشک مشورت کنید اما اگر برای یک روز و چند روز کوتاه از دنده چپ بیدار می شوید، بررسی موارد زیر می تواند کمک کننده باشد.

علت یابی کنید

به هر حال انسان بی دلیل تحریک نمی شود. هر معلولی در رفتار او، علتی دارد. تنها ممکن است این علت در شما تحریک کننده تر باشد. یافتن علت به شما کمک می کند که بتوانید مسئله را حل کرده و یا با علم به این که این وضعیت گذراست، شرایط را با صبوری بیشتری تحمل کنید. به عنوان مثال وقتی که بدانید زودرنجی در دوره پیش قاعدگی فقط دو روز طول می کشد، بردبارتر خواهید شد. این کار شما را از انجام رفتارهایی که باعث پشیمانی در آینده می شود مصون نگه می دارد.

مشکلات را بیان کنید

پنهان کردن احساسات و وضعیتتان کمکی به شما نمی کند و حتی می تواند منجر به ایجاد آسیب در روابطتتان شود. بهتر است به دیگران صریحا بگویید که مدتی است به دلایلی زودرنج شده اید و از آن ها بخواهید در حد توان، رعایت حال شما را بکنند. معمولا نگفتم احساسات به اطرافیان می تواند باعث سرکوب آن در ذهن و روان فرد شود و همین طور موجب برداشت اشتباه اطرافیان نسبت به ما گردد. یک جمله ساده به همکاران مانند “من امروز حال خوب و خوشی ندارم، لطفا من را ببخشید” می تواند وضعیت را تا حدود زیادی کنترل کند.

برای خود سرگرمی ایجاد کنید

سرگرمی های ساده مانند باغبانی، قدم زدن در هوای آزاد، نوشتن نامه و یا سر زدن به گروه دوستان در شبکه های اجتماعی در زمانی که چیزی شما را آزار می دهد، می تواند طی مدت یک ربع الی یک ساعت، حال شما را بهبود داده و مشکل را تا حدودی کم رنگ نماید.

پیش از حرف زدن فکر کنید

در لحظه عصبانیت و زودرنجی کنترل بر رفتار و گفتار می تواند از آسیب ها و دلخوری های بعدی جلوگیری کند. اگر در این شرایط می خواهید سراغ کسی بروید پیش از آن، به گفته های خود فکر کنید. بیاندیشید که نتیجه گفته ها و رفتار شما چه خواهد بود و چه آثاری بر رابطه تان در آینده خواهد گذاشت اگر در گفتار خود کلماتی مانند “همیشه”، “هرگز” و “باید” است، و اگر در رفتار خود انقباض ماهیچه های دست، پشت و گردن را احساس می کنید مطمئن باشید شما آماده مذاکره نیستید.

تفکر مثبت ایجاد کنید

گاهی افراد عادت کرده اند که بی دلیل تفکر منفی داشته باشند. مثلا هنگام صبح به راحتی می گویند “امروز روز مزخرفی است” در حالی که هنوز درصد کوچکی از روز نیز سپری نشده است. هنگام بیدار شدن از خواب به دنبال جملات و اهداف عالی خود بگردید. آن ها را با خود تکرار کنید و با این کار روحیه خود را قوی کنید. مثلا این که امروز چه چیزی یاد می گیرم و یا چه قدمی برای رسیدن به اهدافم بر می دارم می تواند در کنترل تحریک پذیری و زودرنجی شما موثر باشد.