کمر درد یکى از شایع ترین مشکلاتى است که انسان همواره با آن مواجه بوده است. حدود سه چهارم مردم در زمانى از عمر خود حداقل یکبار دچار کمر درد مى شوند و یکى از علل شایع مراجعه بیماران به پزشکان ارتوپدى – جراح مغز و اعصاب مى باشد. از شایعترین علل ناتوانى و عدم حضور در کار در افراد جوان و میانسال به شمار مى رود. هر ساله هزینه هنگفتى براى تشخیص درمان وعدم حضور در کار بیماران مبتلا به کمر درد در جوامع مختلف صرف مى شود.
کمردرد حاد و مزمن
زندگى ماشینى و عدم تحرک بدنى یکى از عواملى است که باعث استعداد ابتلا به کمر درد مى شود. کمر درد ممکن است حاد یامزمن باشد. کمر درد حاد معمولا ۴ تا۶ هفته طول مى کشد. در مواردى نیز درد طولانى مدت ادامه مى یابد و حتى در مواردى ممکن است تمام طول عمر فرد ادامه یابد. در مواردى از دردهاى مزمن حملات درد حاد نیز اضافه مى شود.
ظهور کمردرد
کمر درد به اشکال مختلف ظاهر مى شود. ممکن است ناگهانى و شدید باشد یا به صورت مبهم. درد کمربا حرکات بدن و یا با عطسه و سرفه به وجود مى آید. ممکن است همراه با بى حسى در پاها نیز باشد. درمان صحیح دردکمر از اهمیت زیادى برخوردار است و در صورت تداوم دردکمر معمولا نیاز به مراجعه به پزشک است.
علایم کمردرد
در صورت وجود هر یک از علایم زیر نیاز به مراجعه فورى به پزشک مى باشد: دردى که به شدت تشدید یابد. دردى که باعث اختلال در فعالیت هاى روزمره است. وجود علایم بالینى شدید، ضعف یا بى حسى در ناحیه پاها، اختلال در کنترل ادرار و مدفوع.
عوامل فیزیولوژیکى کمردرد
علل زیادى براى ایجاد دردکمر وجود دارد که براى درمان مناسب بایستى منشا درد شناخته شود. کمر از قسمتهاى مختلفى تشکیل شده است. استخوان هاى ناحیه کمر یا ستون مهره باعث حفاظت و حمایت مى شود. شامل ۳۳ مهره است، بین دو مهره مجاور فضاى دیسک وجود دارد که مانند یک بالشتک یا جاذب ضربات عمل مى کند. هر دیسک شامل یک قسمت محیطى مشابه تایر است و یک قسمت مرکزى ژله اى دارد. مهره و دیسک به همراه یکدیگر یک تونل حفاظتى درست مى کنند که نخاع و ریشه هاى عصبى را در برمى گیرند که این اعصاب از سوراخ هاى بین مهره اى خارج مى شوند و به قسمت هاى مختلف بدن مى رسند.
کمر همچنین داراى عضلات رباط ها، تاندون ها و عروق مى باشد. عضلات نسوج رشته اى هستند که باعث تامین حرکت مى شوند. رباط ها شامل الیاف مویى انعطاف پذیرى هستند که استخوان ها را به یکدیگر مى چسبانند و تاندون ها مسوول اتصال عضلات با استخوان ها هستند . عروق خونى مسوول تغذیه رساندن هستند. کمردرد ممکن است ناشى از آسیب به هر کدام از این قسمت ها باشد. آسیب به نسوج نرم یعنى عضلات تاندون و رباط باعث کشیدگى یا پارگى مى شود. که معمولا آسیب جدى تلقى مى شوند. ولى آسیب به استخوان اعصاب یا عروق جدى تر تلقى مى شود. همچنین پارگى یا شکاف در لایه خارجى دیسک اجازه مى دهد که قسمت مرکزى به بیرون زده شود که هر کدام از این آسیب ها ممکن است درد یا التهاب ایجاد کند.
علل کمر درد
علل زیادى باعث کمردرد مى شود که این شامل وضعیت هاى غیر صحیح و یا مکانیک بر بدن مى باشد. براى مثال ایستادن براى دوره هاى طولانى مدت یا نشستن غیر صحیح ممکن است کمر درد ایجاد نماید. بعضى ازورزش ها نیز ممکن است باعث آسیب کمر شوند. کمر درد اغلب با بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات قدرتى خم شدن یا چرخیدن و یا پوزیشن هاى بدجور همراه است. ممکن است یک ضایعه در کمر وجود داشته باشد ولى تا زمانى که یک حرکت پرفشار باعث تشدید آن شود مشخص نگردد. علل ناشایع ولى وخیم کمر درد عبارتند: از عفونت ها، تومور یا شکستگى ها در این موارد اغلب درد شدید و حتى در موقع استراحت و خواب نیز ادامه دارد و در مواردى همراه با تب و کاهش وزن و یا بیمارى هاى زمینه اى مثل پوکى استخوان است. بیمار بایستى درد را مورد توجه قرار دهد و در مواردى که درد ادامه مى یابد به پزشک مراجعه نماید.
بعضى از مواردى که به طور شایع باعث درد کمر مى شوند عبارتند از:
کشیدگى یا پارگى:
به دنبال یک سقوط ناگهانى، تصادف اتومبیل یا آسیب ورزشى ممکن است اتفاق بیفتد. حتى در مواردى با بلند کردن یک جسم خیلى سنگین. در این موارد رباط ها ،تاندون ها یا عضلات ممکن است بیش از حد کشیده شو د یا پاره شود. التهاب نسجى باعث ایجاد درد، حساسیت به لمس و خشکى مى شود که به دنبال بى حرکتى مثلا موقع بیدار شدن از خواب شدید تر است.
چاقى:
ستون مهره مسوول حمل قسمت زیادى از وزن بدن است. وزن زیاد باعث ایجاد فشار و استرس بر کمر به خصوص قسمت پایین کمر مى شود. علاوه بر این چاقى باعث تشدید مواردى چون پوکى استخوان، ساییدگى مفصل و سایر بیمارى هاى موجود در ستون مهره نیز مى تواند بشود.
افزایش سن:
باعث ضخامت رباط ها و کم آب شدن دیسک مى شود. این تغییرات مى تواند باعث اختلالاتى شود که فشار بر اعصاب ستون مهره وارد کند و علایمى چون درد، بى حسى یا ضعف ایجاد نماید. بیمارى استحاله اى دیسک بین مهره اى مثالى از تغییرات وابسته به سن در ستون مهره است. با مرور زمان ممکن است دیسک ساختمان و عملکرد طبیعى خود را از دست بدهد. سایش و پارگى در قسمت محیطى دیسک مى تواند باعث بیرون زدگى دیسک و درد شود. در مواردى با وجود پارگى دیسک، آزاد شدن مواد شیمیایى باعث تحریک ریشه عصبى و درد در سرتاسر پا مى شود.
دکترمحمدرضا اعتمادیفر – روزنامه جوان – شماره ۲۳۹۹