علل، علائم و درمان سرفه مزمن

سرفه کردن، به خصوص سرفه مزمن که ادامه دار و طولانی است، قادر است زندگی شما را مختل کند. اما این واکنش بدن، در خدمت یک هدف بسیار مهم قرار دارد. زمانی که شما سرفه می کنید، مخاط، میکروب، و گرد و غبارهایی که ممکن است در ریه شما وجود داشته باشند بیرون می آیند. بنابراین سرفه کردن به نوعی مفید است. اغلب سرفه ها کوتاه مدت هستند. به عنوان مثال وقتی سرما می خورید یا آنفولانزا می گیرید، به مدت چند روز سرفه و سایر علائم را دارید و سپس بهتر می شوید.

اما برخی از سرفه ها، هفته ها، ماه ها و یا حتی سال ها همراه شما هستند. به این نوع سرفه ها، سرفه مزمن گفته می شود. اگر بدون علت سرفه های مزمنی دارید، یعنی ممکن است اتفاق جدی در بدنتنان رخ داده باشد.

همان طور که گفتیم، در حالی که سرفه های گاه به گاه یک واکنش عادی هستند که ممکن است به بدن شما کمک کنند، اما سرفه هایی که تداوم دارند، معمولا خود به خود ایجاد نمی شوند و جلوه ای از بیماری زمینه ای در بدن هستند.

سرفه ای که هشت هفته یا بیشتر طول می کشد، سرفه مزمن نامیده می شود. حتی همیشه هم سرفه مزمن جدی نیست. این نوع از سرفه ها اغلب توسط شرایطی مانند ترشحات پشت بینی یا آلرژی ایجاد می شوند و به ندرت نشانه ای از یک بیماری خطرناک مانند سرطان هستند. سرفه های مزمن عوارض دیگری نیز در پی دارند. سرفه مزمن شبانه می تواند خواب شما را مختل کند و همین سرفه ها در طول روز تمرکزتان را از کار و فعالیت های اجتماعی کم کند. این مطلب مجله پیام سلامت را به معرفی علل، علائم، عوامل خطر و درمان سرفه های مزمن اختصاص داده ایم.

در ادامه، این مطالب را خواهید خواند:

  • علل سرفه مزمن چیست؟
  • علائم همراه با سرفه های مزمن
  • عوامل خطر ایجاد کننده سرفه های مزمن
  • چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
  • روش های درمان سرفه های مزمن

علل سرفه مزمن

شایع ترین علل این نوع سرفه ها عبارتند از:

  • ترشح پشت حلق
  • آسم، به خصوص آسم سرفه که در آن سرفه یکی از علائم اصلی است.
  • رفلکس اسید و یا ریفلاکس معده به مری (GERD)
  • برونشیت مزمن
  • عفونت، مانند ذات الریه یا برونشیت حاد
  • مصرف مهار کننده های ACE ( این داروهای برای درمان فشار خون بالا استفاده می شوند.)
  • سیگار کشیدن

علاوه بر علل بالا، علل کمتر شایع دیگری نیز برای سرفه های مزمن وجود دارد. این علل عبارتند از:

  • برونشکتازی (آسیبی است که موجب خشن شدن دیواره راه های هوایی شده و برونش در ریه ها را سفت می کند.)
  • برونشیولیت (در این بیماری برونش، راه های هوایی کوچک در ریه ها، عفونی می شوند)
  • فیبروز کیستیک (یک بیماری ارثی است که به ریه ها و سایر اندام آسیب وارد می کند.)
  • نارسایی قلبی
  • سرطان ریه
  • سیاه سرفه
  • سارکوئیدوز (خوشه های سلولی ملتهب که در ریه ها و بخش های دیگر بدن تشکیل می شوند)

علائم سرفه های مزمن

بسته به علت، همراه با سرفه، شما ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشید. علائم رایج بیماری ها ذکر شده در پایین اغلب همراه با سرفه مزمن هستند:

  • احساس چکیدن مایع و ترشحات از پشت حلق به گلو
  • سوزش معده
  • خشن شدن صدا
  • آبریزش بینی
  • گلو درد
  • احساس پر شدن بینی
  • خس خس سینه
  • تنگی نفس

سرفه مزمن همچنین می تواند باعث ایجاد عوارض زیر نیز شود:

  • اگر سرفه ها شدید باشد امکان شکستن دنده ها وجود دارد.
  • سرگیجه یا غش
  • سردرد
  • ناکامی و اضطراب، به خصوص اگر علت این سرفه ها را ندانید.
  • بی خوابی
  • نشت ادرار به لباس زیرتان در زمان سرفه کردن

علائم بیشتری نیز وجود دارند که گاها جدی هستند. اما به ندرت اتفاق می افتند. این علائم عبارتند از:

  • سرفه خونی
  • تعریق شبانه
  • تب بالا
  • تنگی نفس
  • کاهش وزن بدون علت
  • درد قفسه سینه

عوامل خطر ایجاد کننده سرفه های مزمن

اگر سرفه های مزمن دارید و سیگار نیز می کشید، گزینه مناسبی برای ابتلا به سایر بیماری ها هستید. آسیب وارده به وسیله دود تنباکو به ریه ها می تواند به بیماری هایی مانند بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) منجر شود. افرادی که در سیستم ایمنی بدنشان ضعف دارند، بیشتر به عفونت مبتلا شده و زمینه ایجاد سرفه های مزمن را دارند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر سرفه های شما بیش از چند هفته طول کشید، حتما به پزشک مراجعه کنید. کاهش وزن ناخواسته، سرفه ها خونی و یا داشتن مشکلات خواب از علائم جدی همراه با سرفه های مزمن هستند. اگر سیگاری هستید و چنین علائمی را دارید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنید.

پزشک علاوه بر معاینه فیزیکی و پرسیدن سوال در مورد علائمتان ممکن است از یکی از آزمایشات زیر برای پیدا کردن علت سرفه شما استفاده کند:

  • آزمون رفلکس اسید: در این آزمایش مقدار اسید در مایع داخل مری اندازه گیری می شود.
  • تست های آزمایشگاهی: این تست ها برای بررسی مخاط و وجود باکتری در آن انجام می شود.
  • تست های عملکرد ریه: در این آزمایشات میزان هوایی که می توانید وارد ریه ها کنید اندازه گیری می شود. معمولا برای تشخیص یماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) از این آزمایش استفاده می شود.
  • عکس اشعه X: سرطان و یا عفونت هایی مانند ذات الریه با استفاده از عکس اشعه X تشخیص داده می شوند. برای بررسی علائم عفونت این عکس از سینوس ها گرفته می شود.

اگر نتایج این آزمون ها در شناسایی علت سرفه های مزمن کمک کننده نباشد، برای دیدن راه های هوایی داخلی یک لوله نازک مجهز به دوربین از طریق گلو یا بینی وارد بدن می شود. به این روش برونکوسکوپی گفته می شود. در طی برونکوسکوپی پزشک علاوه بر مشاهده پوشش راه های هوایی می تواند در صورت نیاز از بافت نواحی مشکوک نمونه برداری نیز داشته باشد.

درمان سرفه های مزمن

درمان این سرفه ها بستگی به علت ایجاد آن ها دارد. درمان احتمالی عبارتند از:

رفلکس اسید

اگر علت سرفه های مزمن رفلاکس اسید باشد داروهایی تجویز می شوند که موجب خنثی شدن و یا کاهش تولید اسید معده می شوند. داروهای ریفلاکس عبارتند از:

  • آنتی اسیدها
  • مسدود کننده های گیرنده H2
  • مهارکننده های پروتون پمپ

برخی از این داروها بدون نسخه نیز قابل خریداری هستند. اما برخی از آن ها باید حتما توسط پزشک تجویز شوند.

آسم

استروئیدهای تنفسی و برونش از جمله داروهایی هستند که برای درمان آسم استفاده می شوند. این داروها تورم ریه ها را کم کرده و موجب باز شدن راه های هوایی تنگ شده می شوند. این موضوع باعث می شود راحت تر نفس بکشید. استفاده طولانی مدت از آن ها موجب می شود از حملات آسم جلوگیری شود. ضمن این که می توان آن ها را در طول حمله نیز استفاده کرد.

برونشیت مزمن

گشاد کننده های برونش و استروئیدهای استنشاقی برای درمان برونشیت مزمن استفاده می شوند.

عفونت

آنتی بیوتیک ها می توانند ذات الریه یا عفونت های باکتریایی دیگر را درمان کنند.

ترشح پشت حلق

ضد احتقان ها، آنتی هیستامین ها، و اسپری های استروئیدی بینی موجب می شوند موکوس داخل بینی رقیق شده و از بینی خارج شود. این کار به کاهش تورم بینی کمک می کند.

روش های دیگر برای کنترل نشانه ها

برای کنترل سرفه می توانید از سرکوب کننده های سرفه استفاده کنید. بیشتر داروهای ضد سرفه حاوی دکسترومتورفان هستند که موجب آرامش رفلکس سرفه می شوند. پزشک ممکن است داروهای قوی تر مانند benzonatate را نیز تجویز کند. برخی از داروهای ضد سرفه حاوی ماده مخدر کدئین یا هیدروکودون هستند. اگرچه این داروها می تواند به آرام کردن سرفه کمک کنند اما گاهی موجب خواب آلودگی نیز می شوند.

ضمن استفاده از روش های ذکر شده در بالا تا زمانی که سرفه از بین می رود، نکات زیر را برای مدیریت آن ها رعایت کنید:

  • مقدار زیادی آب یا آب میوه بنوشید. مایع اضافی در بدن مخاط را رقیق و شل می کند. مایعات گرم مانند چای و سوپ به ویژه تسکین دهنده گلو هستند.
  • از قرص های مکیدنی ضد سرفه استفاده کنید.
  • اگر رفلکس اسید دارید، از خوردن غذاهایی مانند غذاهای ادویه دار، مرکبات، نعناع، شکلات، و کافئین که موجب بدتر شدن علائمتان می شود اجتناب کنید.
  • برای مرطوب کردن محیط از دستگاه بخور در منزل استفاده کنید. دوش گرفتن با آب داغ و تنفس بخار نیز برای شما مفید است.
  • از اسپری شستشو دهنده بینی سالین استفاده کنید. اگر این اسپری را در اختیار ندارید برای شستشو بینی از آب نمک استفاده کنید.
  • اگر سیگار می کشید، حتما به فکر ترک آن باشید. سیگار عامل مهمی برای ایجاد سرفه مزمن است.