مری بارت بیماری است که در آن پوشش طبیعی لوله اتصال دهنده دهان به معده (مری) با بافت های مختلف جایگزین می شود. این بافت جایگزین، شبیه به بافتی است که در روده وجود دارد. جایگزینی بافت مری، متاپلازی روده نیز نامیده می شود.
در واقع مری بارت، به معنی تغییر بافت قسمت انتهایی مری یا همان متاپلازی، از اپیتلیوم سنگفرشی به مخاط گوارشی می باشد. مخاط گوارشی دارای سلول های جامی شکل هستند.
علت این بیماری نادر به طور کامل شناخته نشده است و تنها حدود ۱٫۶ تا ۳ درصد از افراد به این بیماری مبتلا هستند. افراد مبتلا به مری بارت با افزایش خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری رو به رو هستند. آدونوکارسینوم یک شکل نادر از سرطان مری است.
بر اساس گزارش موسسه ملی دیابت و دستگاه گوارش و بیماری کلیه (NIDDK)، این سرطان در هر سال بر روی ۰٫۵ درصد از افراد مبتلا مری بارت تاثیر می گذارد.
مری بارت اغلب در افراد که به بیماری ریفلاکس (GERD) در دراز مدت مبتلا هستند، دیده می شود. GERD بیماری است که در آن اسید معده از معده خارج شده و وارد مری می شود. این بیماری موجب ایجاد درد در مری می شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت قصد داریم تا با معرفی علل، علائم، درمان و پیشگیری از مری بارت این بیماری را به شما معرفی کنیم.
علل و عوامل خطر مری بارت
همانند بسیاری از بیماری ها و شرایط دیگر، گروه خاصی از افراد وجود دارند که در معرض خطر ابتلا به مری بارت هستند. بر اساس گزارش موسسه ملی دیابت و دستگاه گوارش و بیماری کلیه (NIDDK)، بین ۵ تا ۱۰ درصد افراد مبتلا به GERD به این بیماری مبتلا می شوند.
افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند عبارتند از:
- افرادی که اضافه وزن دارند و یا چاق هستند.
- افراد مبتلا به GERD بلند مدت که بیش از ۵ سال است که رفلاکس معده دارند.
- افراد مبتلا به GERD بالای ۵۰ سال که برای کاهش علائم نیاز به استفاده منظم از دارو دارند.
- افرادی که زیر سن ۳۰ سال هستند و بیماری رفلاکس اسید معده در آن ها مزمن است.
بر اساس گزارش NIDDK، مردان دو برابر بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می شوند. مردان قفقازی نیز نسبت به سایر مردان بیشتر احتمال ابتلا به مری بارت را دارند.
ضمن این که عوامل متعددی دیگری نیز وجود دارد که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. این عوامل عبارتند از:
- پس از ابتلا به عفونت ناشی از باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری بدن بیشتر مستعد ابتلا است.
- استفاده از آسپیرین یا دیگر داروهای ضد التهابی در دراز مدت یکی از عوامل خطر متاپلازی است.
- رعایت رژیم غذایی که سرشار از میوه، سبزیجات، و برخی از ویتامین ها است.
علائم مری بارت
با تغییر در بافت مری هیچ نشانه ای در بدن ایجاد نمی شود. با این حال برخی از افراد که این بیماری را دارند علائم ریفلاکس اسید معده را تجربه می کنند. این علائم عبارتند از:
- سوزش سر دل (احساس سوزش در قفسه سینه)
- اشکال در بلع مواد غذایی
- درد قفسه سینه ( درد شکم )
اکثر افرادی که مبتلا به مری بارت هستند هیچ علامتی را تجربه نمی کنند.
آزمایش و تشخیص مری بارت
با توجه به گزارش NIDDK، میانگین سن تشخیص این بیماری ۵۵ سال است. برای تشخیص ممکن است نیاز باشد نمونه برداری انجام شود. این کار به روش آندوسکوپی انجام می شود. در این آزمایش یک لوله انعطاف پذیر مجهز به نور و دوربین به نام آندوسکوپ وارد بدن شده و تصاویر دقیقی از اندام ها داخلی بر روی مونیتوری که رو به روی پزشک است تولید می کند. این آزمایش می تواند نوع بافت و تغییر آن را در مری نشان داده و در صورت لزوم از پوشش مری نمونه برداری انجام دهد.
ممکن است پوشش تمام قسمت های مری با بافت دیگری جایگزین نشود. در این صورت تنها نمونه برداری از یک نقطه نمی تواند نتیجه مناسبی داشته باشد. به همین خاطر معمولا پزشکان طی اندوسکوپی ۸ نمونه از مناطق مختلف مری را بر می دارند. بافت طبیعی مری با بافت غیر طبیعی آن از نظر ظاهری متفاوت است. بافت طبیعی مری کمر رنگ و براق است. اما بافتی که تحت تاثیر مری بارت است قرمز و مخملی می باشد.
درمان مری بارت
درمان مری بارت بستگی به شدت تغییر بافت و همچنین سلامت کلی بیمار دارد.
درمان برای موارد خفیف بارت مری
- پیگیری بیماری و انجام اندوسکوپی بعد از ۱ سال از اولین تشخیص و هر ۳ سال یک بار پس از آن برای تمام افراد مبتلا باید انجام شود.
- اگر تغییر بافت خفیف باشد، باید اندوسکوپی هر ۶ ماه یا یک سال یک بار انجام شود.
- بیمار برای درمان علائم GERD باید دارو استفاده کند.
- ممکن است برای سفت کردن عضلات معده جراحی لازم باشد. با انجام این جراحی بازگشت اسید از معده به مری متوقف می شود.
درمان مری بارت بدون درمان علائم ریفلاکس امکان پذیر نیست. ضمن این که این درمان ها می توانند تشخیص تغییرات بافت را برای پزشکان ساده تر کنند.
درمان برای تغییرات بافتی شدید تر
برای تغییرات شدید که در مری ایجاد می شود، درمان های زیر لازم است:
- برداشتن بافت ها به شیوه اندوسکوپی: در این درمان سلول های غیر طبیعی مری با استفاده از ابزاری به نام آندوسکوپ برداشته می شود.
- رادیوفرکانسی: برداشتن بافت غیر طبیعی در مری با امواج رادیویی که حرارت زیادی تولید می کنند.
- سرما درمانی: استفاده از مایع یا گاز سرد بر روی سلول های غیر طبیعی که موجب ایجاد چرخه انجماد و ذوب شده و باعث آسیب به بافت های غیر طبیعی می شود.
- درمان فتودینامیک: در این درمان روند ساخت سلول های غیر طبیعی نسبت به نور، با استفاده از یک ماده شیمیایی به نام profimer حساس می شوند. پس از این مرحله از لیزر برای از بین بردن این سلول ها استفاده می شود.
- آندوسکوپی برداشتن مخاط: در این روش بافت بارت با بلند کردن و از بین بردن آن با آندوسکوپ حذف می شود. این درمان ممکن است در ترکیب با درمان فتودینامیک استفاده شود.
- جراحی ازوفاژکتومی: در این جراحی نواحی غیر طبیعی از مری برداشته می شود. سپس با استفاده از قسمتی از معده و روده کوچک، مری ترمیم می شود.
- دارو: دارو نیز ممکن است توسط پزشک برای درمان GERD توصیه شود. این داروها شامل دسته ای از داروها شناخته شده به عنوان مهارکننده های پروتون پمپ هستند. شایع ترین این دارو ها عبارتند از:
- امپرازول
- لانزوپرازول
- اسموپرازول
تغییر در سبک زندگی
ایجاد تغییر در شیوه زندگی نیز می تواند برای کاهش علائم ریفلاکس مفید باشد. این تغییرات عبارتند از:
- وزن خود را در محدوده طبیعی نگه دارید.
- از پوشیدن لباس های تنگ خودداری کنید.
- سیگار و دخانیات را ترک کنید.
- از دولا شدن، خم شدن، و یا دراز کشیدن بعد از خوردن غذا اجتناب کنید.
- سرتان را هنگام خوابیدن ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر بالا تر از بدن بگذارید.
بعضی از انواع مواد غذایی و نوشیدنی ها نیز می توانند آغاز کننده GERD باشند. افرادی که این غذاها را از رژیم غذایی خود حذف می کنند می توانند علائم GERD را در بدن کاهش دهد. مواد غذایی و نوشیدنی هایی که می توانند باعث GERD شوند عبارتند از:
- غذاهای چرب
- قهوه
- شکلات
- قرص نعناع
- غذاهای روغنی
- غذاهای تند
- گوجه فرنگی و محصولات تهیه شده با گوجه فرنگی
- الکل
خوردن وعده های غذایی کوچک و مکرر، به جای سه وعده غذا حجیم نیز، می تواند به کاهش علائم GERD کمک کند.