علل، علائم و درمان کوررنگی یا نقص دید رنگی

فرد مبتلا به کوررنگی در دیدن رنگ های قرمز، آبی، سبز و یا ترکیبی از این رنگ ها مشکل دارد. در موارد بسیار نادر، یک فرد مبتلا به کوررنگی یا نقص دید رنگی قادر نیست هیچ کدام از این رنگ ها را ببیند. کور رنگی مشکلی است که مربوط به دید رنگی چشم است. مشکل در تشخیص رنگ ها می تواند زندگی افراد را با مشکل مواجه کند و او را در خواندن و نوشتن ناتوان کند.

این افراد معمولا برای انجام شغل های حساس با مشکل مواجه هستند. و غالبا فرصت های شغلی مناسبی به آن ها پیشنهاد نمی شود. با این حال این افراد قادرند که با انطباق خود، عدم توانایی در تشخیص رنگ ها را جبران کنند.

کوررنگی زمانی رخ می دهد که رنگدانه های سنجش در چشم با ناتوانی در تشخیص رنگ ها مواجه می شوند. اکثر افرادی که کور رنگی دارند نمی توانند بین رنگ قرمز و سبز تمایز قائل شوند. تشخیص زرد و آبی نیز ممکن است برای این افراد مشکل باشد، اگر چه این شکل در  کوررنگی کمتر رایج است.

این بیماری طیف های متفاوتی دارد. اگر فرد نتواند هیچ رنگی را تشخیص دهد، همه رنگ ها را سفید، سیاه و یا خاکستری می بیند. به این بیماری کور زنگی شدید گفته می شود. گرچه این وضعیت بسیار نادر است. اغلب افراد مبتلا به کوررنگی  رنگ های قرمز، سبز، و آبی را در نمودار رنگ ها به رنگ زیر می بینند:

  • زرد
  • خاکستری
  • بژ
  • آبی

کوررنگی در مردان شایع تر است. اما زنان با احتمال بیشتری کروموزوم معیوب که مسئول انتقال کوری رنگی است را در بدن حمل می کنند. اما مردان با احتمال بیشتری این بیماری را به ارث می برند. بر اساس گزارش انجمن بینایی سنجی آمریکا، حدود ۸ درصد از مردان و ۰٫۵ درصد از زنان سفید پوست با  نقص دید رنگی به دنیا می آیند.

علل کوررنگی یا نقص در دید رنگی

اکثر مشکلات بینایی که مربوط به دید رنگی است ژنتیکی می باشد. معمولا، سه نوع سلول مخروطی در چشم وجود دارد. هر نوع از این سلول ها توانایی احساس هر کدام از رنگ های قرمز، سبز و یا آبی را دارند. این سلول ها بعد از تشخیص رنگ برای درک آن ها، پیام هایی به مغز ارسال می کنند. بسیاری از سلول های مخروطی در ماکولا که در مرکز شبکیه است، تجمع یافته اند. فردی که از کور رنگی رنج می برد، یا یکی از این سلول های مخروطی را ندارد و یا به درستی کار نمی کند.

فرد مبتلا ممکن است قادر به تجسم یکی از سه رنگ اصلی نباشد، و یا ممکن است سایه های مختلفی از رنگ و یا رنگ ها متعدد را کاملا متفاوت درک کند. به غیر از ارث که ممکن است موجب ایجاد این مشکل شود، وجود عوامل زیر نیز می تواند علتی برای ابتلا باشد:

  • پیری
  • سایر مشکلات چشمی مانند دژنراسیون ماکولا، گلوکوم، رتینوپاتی دیابتی یا آب مروارید
  • آسیب های وارده به چشم
  • عوارض جانبی برخی از داروها

بیماری ها

کور رنگی ممکن است با بیماری یا آسیب دیدگی بر روی شبکیه چشم نیز ایجاد شود.

آب سیاه، فشار داخلی چشم، و یا فشار چشم بیش از حد بالا، به عصب بینایی، که سیگنال ها را از چشم به مغز می فرستد، فشار وارد می کند. در نتیجه، توانایی چشم برای تشخیص رنگ ها کاهش می یابد. با توجه به گزارش مجله انگلیسی Ophthalmology، افراد مبتلا به گلوکوم برای تشخیص رنگ های آبی و زرد با مشکل مواجه هستند.

دژنراسیون ماکولا و رتینوپاتی دیابتی باعث آسیب به شبکیه چشم می شود. شبکیه جایی است که مخروط ها در آن قرار دارند. این آسیب باعث می شود کور رنگی ایجاد شود. در برخی موارد، این بیماری ها باعث کوری می شوند.

آب مروارید نیز موجب می شود که عدسی چشم به تدریج از حالت شفاف به حالت مات تغییر کند. در این حالت دید رنگی فرد ممکن است در نتیجه کم نوری مختل شود.

دیگر بیماری هایی که می تواند بینایی را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:

  • دیابت
  • بیماری پارکینسون
  • بیماری آلزایمر
  • ام اس

داروها

داروها نیز می توانند در بینایی رنگی تغییر ایجاد کنند. داروهای ضد جنون کلرپرومازین (Thorazine) و تیوریدازین (Mellaril) از جمله این موارد می باشند.

آنتی بیوتیک اتامبوتول (Myambutol)، که برای درمان سل تجویز می شود ممکن است در عصب بینایی و دیدن بعضی از رنگ ها مشکل ایجاد کند.

عوامل دیگر

کوررنگی همچنین ممکن است با عوامل دیگر نیز ایجاد شود. یکی از عوامل پیری است. از دست دادن بینایی و نقص دید رنگی می تواند به تدریج با افزایش سن اتفاق بیافتد. علاوه بر این، مواد شیمیایی سمی مانند استایرن، که در بعضی از پلاستیک ها وجود دارد، به از دست دادن توانایی دید رنگی مرتبط است.

علائم کوررنگی

  • بیمار قادر به تجسم برخی از رنگ است، اما همه رنگ ها را نمی تواند تشخیص دهد. به عنوان مثال، بیمار قادر به تشخیص تفاوت بین رنگ قرمز و سبز است، اما قادر به تجسم تفاوت های آبی و زرد نمی باشد.
  • بیمار قادر به دیدن رنگ های متعدد است ولی قادر به تشخیص تفاوت بین رنگ ها نمی باشند.
  • بیمار قادر به تجسم سایه برخی از رنگ است.
  • به ندرت، بیمار فقط رنگ های سیاه، سفید و خاکستری را می بیند.

انواع کوررنگی

سه نوع اصلی از نقص دید رنگی وجود دارد. در یک نوع، فرد در تشخیص تفاوت بین قرمز و سبز مشکل دارد. در نوع دیگری، فرد بین رنگ های زرد و آبی نمی تواند فرقی قائل شود. در نوع سوم کور رنگی اتفاق می افتد. فرد مبتلا به این فرم هیچ رنگی را نمی بیند و همه رنگ ها را به شکل خاکستری یا سیاه و سفید می بیند.

در طبقه بندی دیگر می توان کور رنگی را به دو دسته زیر تقسیم کرد:

  • کور رنگی ارثی
  • کور رنگی اکتسابی

درمان کوررنگی

متاسفانه هیچ درمانی برای کورنگی که به ارث برده شده است وجود ندارد. اما می توان مشکلات و بیماری هایی که موجب ایجاد این اختلال شده اند را درمان کرد. به عنوان مثال اگر فردی بر اثر آب مروارید دچار نقص دید رنگی شده است، با عمل و درمان آب مروارید ممکن است دید رنگی او بهتر شود. برخی دیگر از درمان های موثر بر روی چشم که می توانند به بهبود کور رنگی کمک کنند عبارتند از:

  • استفاده از لنزهای تماسی رنگی به فرد در تشخیص تفاوت بین رنگ ها کمک می کند. گر چه این لنزها می توانند دید رنگ طبیعی را فراهم کنند ولی ممکن است تصویری تحریف شده از اشیاء ایجاد کنند.
  • افرادی که به دلیل مشکلات بینایی در دیدن رنگ های تابشی ناتوان هستند، می توانند از عینک استفاده کنند.
  • با یک راه ساده تر فرد می تواند با تغییر رنگ ها و استفاده از نورهای رنگی حداقل محیط زندگی خود را طوری تنظیم کند که همه رنگ ها را ببیند.