علل، عوارض، عوامل خطر و درمان های مکمل و دارویی بیماری سارکوئیدوز

سارکوئیدوز یک بیماری التهابی است که در آن گرانولوم، یا تجمع سلول های التهابی، در اندام های مختلف شکل می گیرد. این عامل باعث التهاب اعضای بدن می شود. سارکوئیدوز ممکن است توسط سیستم ایمنی بدن و در پاسخ به عوامل خارجی مانند ویروس ها، باکتری ها و یا مواد شیمیایی ایجاد شود.

مناطقی از بدن که معمولا توسط سارکوئیدوز تحت تأثیر قرار دارند عبارتند از:

  • گره های لنفاوی
  • ریه ها
  • چشم ها
  • پوست
  • کبد
  • قلب
  • طحال
  • مغز

چه عواملی باعث سارکوئیدوز می شوند؟

علت دقیق سارکوئیدوز ناشناخته است. با این حال، جنسیت، نژاد و ژنتیک می توانند به طرق زیر خطر توسعه بیماری را افزایش دهند:

  • سارکوئیدوز در زنان شایع تر از مردان است.
  • نژادهای آفریقایی بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.
  • سابقه خانوادگی سارکوئیدوز، خطر ابتلا به این بیماری را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

سارکوئیدوز به ندرت در کودکان رخ می دهد. علائم این بیماری معمولا در افراد بین سنین ۲۰ تا ۴۰ ظاهر می شوند.

علائم سارکوئیدوز چیست؟

برخی از افراد مبتلا هیچ علامتی ندارد. با این حال، علائم به طور کلی عبارتند از:

البته علائم این بیماری تا حدودی به بخشی از بدن که درگیر بیماری است نیز بستگی دارد. این بیماری می تواند در هر ارگانی در بدن ایجاد شود. اما اغلب ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. علائم سارکوئیدوز ریه عبارتند از:

  • سرفه خشک
  • تنگی نفس
  • خس خس
  • دردی در قفسه سینه که در اطراف سینه حس می شود.

علائم پوستی می توانند شامل موارد زیر باشند:

  • خارش پوست
  • زخم های پوست
  • ریزش مو
  • زخم های بزرگ شده

علائم این بیماری در سیستم عصبی عبارتند از:

  • تشنج
  • از دست دادن شنوایی
  • سردرد

علائم چشمی بیماری عبارتند از:

  • خشکی چشم
  • خارش چشم
  • درد چشم
  • از دست دادن بینایی
  • احساس سوزش در چشم
  • ترشح از چشم

سارکوئیدوز چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص این بیماری دشوار است. علائم آن می تواند شبیه به بیماری های دیگر، مانند آرتریت و یا سرطان باشد. برای تشخیص معمولا آزمایشاتی که تجویز می شود برای بررسی موارد زیر است:

  • برجستگی های پوست یا بثورات
  • تورم غدد لنفاوی
  • گوش دادن به قلب و ریه
  • بزرگ شدن کبد یا طحال

بر اساس یافته ها، پزشک ممکن است آزمایش های تشخیصی اضافی زیر را تجویز کند:

  • عکس اشعه X از قفسه سینه برای بررسی گرانولوم و تورم غدد لنفاوی مورد استفاده قرار می گیرد.
  • سی تی اسکن قفسه سینه تست تصویربرداری است که تصاویر مقطعی از قفسه سینه ارائه کند.
  • آزمایش عملکرد ریه می تواند  برای تعیین اینکه آیا ظرفیت ریه آسیب دیده است یا خیر استفاده شود.
  • بیوپسی یا همان نمونه برداری از بافت بدن، برای گرانولوم بررسی می شود.

برخی از پزشکان نیز برای بررسی عملکرد کبد و کلیه ها آزمایش خون تجویز می کنند.

سارکوئیدوز چگونه درمان می شود؟

هیچ درمانی برای سارکوئیدوز وجود ندارد. با این حال، علائم اغلب بدون درمان بهبود می یابند. اگر التهاب شدید باشد ممکن است پزشک دارو تجویز کند. داروهای مورد استفاده برای التهاب های شدید می توانند کورتیکواستروئیدها و یا داروهای ضد پس زدن عضو باشند. هر دو دسته دارو به کاهش التهاب کمک می کنند. این دارو ها به ویژه زمانی که بیماری اعضای زیر را درگیر کرده باشد، موثر هستند:

  • چشم ها
  • ریه ها
  • قلب
  • سیستم عصبی

طول هر نوع درمان نیز متفاوت خواهد بود. برخی از افراد فقط باید دارو را برای یک تا دو سال مصرف کنند. اما برخی نیاز به مصرف دارو برای مدت زمانی طولانی تری دارند.

تغییر در سبک زندگی
  • اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید. ترک سیگار می تواند علائم ریوی را کاهش دهد.
  • سارکوئیدوز می تواند یک بیماری طولانی مدت باشد، بنابراین مهم است که رژیم غذایی سالم و پر از میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار داشته باشید.
  • به طور منظم ورزش کنید. البته در این مورد به خصوص اگر بیماری ریه ها را درگیر کرده است حتما با پزشک مشورت کنید.
داروها

کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزولون خط اول درمان برای کاهش التهاب ناشی از سارکوئیدوز می باشد. قرص کورتیکواستروئید، اگر در دوزهای زیاد و برای مدت طولانی استفاده شود می تواند عوارض جانبی جدی داشته باشد. عوارض جانبی این داروها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • فشار خون بالا
  • دیابت
  • زخم معده
  • بیماری سل
  • پوکی استخوان

داروهای دیگری که گاهی اوقات برای سارکوئیدوز مورد استفاده قرار می گیرد داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، از جمله موارد زیر می باشند:

  • متوتروکسات
  • آزاتیوپرین
  • اینفلکسیمب

سایر داروهایی که ممکن است استفاده شود عبارتند از:

  • داروهای ضد مالاریا: مانند هیدروکسی کلروکین، زمانی استفاده می شود که پوست تحت تاثیر قرار گرفته است. این داروها ممکن است برای چشم سمی باشند.
  • تالیدومید: برای بهبود عملکرد ریه و درمان مشکلات پوستی ایجاد شده در طی این بیماری مورد استفاده قرار می گیرد.
  • درمان موضعی: از جمله کرم استروئید، قطره چشم، کورتیکواستروئیدها بینی و اسپری های استروئیدی می باشد.
تغذیه و مکمل های غذایی

محققان هیچ شواهدی برای این که گیاهان یا مکمل می توانند سارکوئیدوز را درمان کنند به دست نیاورده اند. اما شما ممکن است تصمیم گرفته باشید از این راه به عنوان بخشی از برنامه درمانی خود استفاده کنید. یادتان باشد که همیشه در مورد گیاهان و مکمل ها با پزشک مشورت کنید. چرا که برخی از مکمل های ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند.

در این صورت راهنمای تغذیه زیر با مشورت پزشک می تواند به شما کمک کند:

  • غذاهای آنتی اکسیدان، از جمله میوه ها (زغال اخته، گیلاس و گوجه فرنگی) و سبزیجات (کدو و فلفل) بخورید.
  • غذاهای غنی از منیزیم و کم کلسیم، مانند جو، سبوس، ذرت، چاودار، سویا، برنج قهوه ای، آوکادو، موز و سیب زمینی را مصرف کنید.
  • از مصرف غذاهای تصفیه شده، مانند نان سفید، پاستا و شکر اجتناب کنید.
  • خوردن گوشت قرمز کمتر و گوشت بدون چربی بیشتر، ماهی های آب سرد، توفو،سویا یا لوبیا برای به دست آوردن پروتئین توصیه می شود.
  • از روغن های سالم مانند روغن زیتون یا روغن های گیاهی استفاده کنید.
  • اسیدهای چرب ترانس موجود در محصولاتی مانند کوکی ها، شیرینی کراکر، کیک، سیب زمینی سرخ شده، حلقه های پیاز سوخاری، دونات، غذاهای فرآوری شده و مارگارین را حذف کرده و یا به حداقل برسانید.
  • کافئین، الکل و تنباکو مصرف نکنید.
  • ۶ تا ۸ لیوان در روز آب فیلتر شده بخورید.
  • حداقل ۳۰ دقیقه در روز و ۵ روز در هفته ورزش کنید.

مکمل های زیر نیز ممکن است به سلامت کلی بدن کمک کنند:

  • مولتی ویتامین حاوی آنتی اکسیدان و ویتامین های A، C، E، ویتامین های B کمپلکس، و مواد معدنی، مانند منیزیم، کلسیم، روی، و سلنیوم
  • اسیدهای چرب امگا ۳ مانند روغن ماهی، ۱ تا ۲ کپسول یا ۱ تا ۳ قاشق غذاخوری روغن ماهی، ۱ تا ۳ بار در روز. روغن ماهی برای کمک به کاهش التهاب در سراسر بدن مفید است. ماهی های آب سرد مانند ماهی آزاد یا ماهی هالیبوت، انتخاب خوبی برای خوردن هستند. مکمل ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد. پس قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید. به خصوص اگر شما از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین (کومادین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس)، یا آسپرین استفاده می کنید. اما خوردن ماهی خطری ایجاد نمی کند.
  • بروملین: مخلوطی از آنزیم های موجود آناناس است. مصرف ۵۰۰ میلی گرم در روز از آن ممکن است به کاهش التهاب در بدن کمک کند.
  • مکمل پروبیوتیک (حاوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس): اگر در حال مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی هستید، قبل از مصرف پروبیوتیک ها با پزشک مشورت کنید.
داروهای گیاهی

مطالعات هیچ گیاهی را برای درمان این بیماری معرفی نمی کنند. اما گیاهان زیر ممکن است برای کاهش علائم مناسب باشند:

  • زردچوبه: ۳۰۰ میلی گرم در روز از این ادویه ممکن است به کاهش التهاب کمک کند. زردچوبه ممکن است خطر خونریزی را افزایش داده و با دیگر داروها تداخل ایجاد کند. قبل از مصرف از پزشک خود سوال کنید.
  • آنکاریا تمنتسا: ۲۰ میلی گرم، ۳ بار در روز از این گیاه، ممکن است به کاهش التهاب کمک کند. افراد مبتلا به لوسمی و بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس نباید از این گیاه استفاده کنند.

سارکوئیدوز در بارداری

زنان مبتلا به سارکوئیدوز هنوز هم می توانند باردار شوند. اما اگر در بارداری این بیماری ایجاد شد حتما باید پزشک متخص زنان و زایمانتان را در جریان بگذارید. زیرا برخی از داروهایی که برای درمان سارکوئیدوز استفاده می شود، مثل متوتروکسات، می تواند برای کودک مضر باشد. حدود ۶۵٪ از زنان مبتلا ممکن است نشانه ها بیماریشان در دوران بارداری بهبود یابد. در حالی که ۵٪ ممکن است  علائم بدتری را در حاملگی شاهد باشند. برخی از زنان نیز ممکن است پس از زایمان علائمشان عود کند. زنان باردار مبتلا باید از قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس جلوگیری کنند.

عوارض بالقوه سارکوئیدوز چیست؟

اکثر افرادی که مبتلا به این بیماری تشخیص داده می شوند، عوارضی را تجربه نمی کنند. با این حال، سارکوئیدوز می تواند یک بیماری مزمن یا طولانی مدت اما عادی باشد. دیگر عوارض بالقوه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • عفونت ریه
  • آب مروارید، بیماری است که درآن عدسی چشم کدر می شود.
  • گلوکوم، یک گروه از بیماری های چشم است که می تواند موجب کوری شود.
  • نارسایی کلیه
  • ضربان غیر طبیعی قلب
  • فلج صورت
  • ناباروری یا اختلال در باروری

در موارد نادر، سارکوئیدوز باعث آسیب شدید به قلب و ریه می شود در این صورت، ممکن است نیاز به پیوند عضو باشد.

در هر صورت، اگر به این بیماری مبتلا هستید، با دیدن علائم زیر حتما با پزشک تماس بگیرید:

  • مشکلات تنفسی
  • تپش قلب، ضربان قلب خیلی سریع یا خیلی آهسته
  • تغییر در بینایی یا از دست دادن بینایی
  • درد چشم
  • حساسیت به نور
  • بی حسی صورت

این موارد نشان دهنده عوارض خطرناک بیماری است. در این شرایط ممکن است پزشک به شما استفاده از عینک را تجویز کند. زیرا این بیماری می تواند بدون ایجاد علائم، بر روی چشم تاثیر بگذارد.