غلاف میلین یک لایه چربی است که از سلول های عصبی محافظت می کند و با گسترده شدن طولی، عصب را پوشش می دهد. به جز در شکاف های کوچک و غیر میلینی که به عنوان گره‌های رانویه شناخته می شوند، میلین از طریق پرش ایمپالس از یک گره رانویه به گره بعدی، در سرعت بخشیدن به حرکت ایمپالس در امتداد یک عصب کمک می کند. آسیب به غلاف میلین، که به نام دمیلیناسیون نامیده می شود، توانایی عصب را برای هدایت ایمپالس به خطر می اندازد. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت به معرفی علل آسیب به غلاف میلین خواهیم پرداخت.
علل آسیب به غلاف میلین
التهاب
بیماری هایی که باعث التهاب عصبی می شوند می توانند به غلاف میلین آسیب برسانند. مولتیپل اسکلروزیس، اختلال خودایمنی که در آن سیستم ایمنی بدن به اعصاب خود حمله می کند، شایع ترین نوع از بیماری های دمیلیناسیون است. برخی انواع آنسفالیت یا التهاب مغزی نیز می توانند باعث آسیب به میلین شوند. متخصص مغز و اعصاب کلینیک مایو دکتر جری. دبلیو سوانسون، بیماری دویک که به عنوان نورومیلیت اپتیکا نیز شناخته می شود، را به عنوان یکی دیگر از بیماری های دمیلیناسیون التهابی نام می برد. این بیماری عصب بینایی و نخاع را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند باعث کوری دائمی شود.
ویروس ها
دکتر ست لاو از گروه نوروپاتولوژی در موسسه علوم اعصاب بالینی دانشگاه بریستول در مقاله ای در مجله آسیب شناسی بالینی عنوان می کند که لوکوانسفالوپاتی مولتی‌فوکال پیشرونده یا PML، شایع ترین بیماری دمیلیناسیون ویروسی است. این بیماری باعث ایجاد علایم آسیب عصبی مانند
- اختلال در عملکرد حرکتی
- اختلال در گفتار
- اختلال در عملکرد مغز
- اختلال در بینایی
می شود. ویروس های دیگر مانند
- ویروس نقص ایمنی بدن یا اچ.آی.وی
- ویروس سرخک
- ویروس زونا (هرپس زوستر)
- ویروس مرتبط با آبله مرغان
نیز می توانند علل آسیب به غلاف میلین باشند.
آسیب کبدی
دکتر لاو یادآوری می کند که آسیب کبدی به علت سوء مصرف الکل نیز می تواند موجب ایجاد بیماری دمیلیناسیون به نام میلینولیز مرکزی پونز یا CPM شود. این بیماری با شروع سریع سردرگمی، ضعف بازو و پا و اختلال گفتاری مشخص می شود. این بیماری هم چنین می تواند در بیماران تحت پیوند کبد نیز رخ دهد.
تامین خون ناکافی
در اغلب موارد فقدان خون رسانی کافی باعث مرگ بافت در مغز می شود. اما گاهی اوقات زمانی که غلاف میلین اکسیژن کافی از خون دریافت نمی کند، می تواند دمیلیناسیون ایجاد شود. با توجه به نظر دکتر لاو، این بیماری می تواند در بیماران مبتلا به بیماری عروقی-مغزی (سربروواسکولار)، هر بیماری که مربوط به خون رسانی در مغز است ، یا در موارد حمله قلبی، خفگی، مصرف بیش از حد دارو یا مسمومیت مونوکسید کربن رخ دهد.
فشار
هنگامی که یک تومور، به شرایین یا رگ منتهی به عصب پنجم مغزی یا عصب سه قلو یا سه شاخه فشار می آورد، دمیلینیزاسیون می تواند در ناحیه تخت فشار رخ دهد. نتیجه آن درد عصب سه قلو (نورالژی تری ژمینال) ، بیماری است که با درد شوک مانند سوزاننده مشخص می شود که در عضلات صورت در طرف آسیب دیده منتشر می شود، است. دستورالعمل مرک برای متخصصین بهداشت و درمان بیان می کند که دوره های درد اغلب حملات کوتاه ناگهانی به مدت چند ثانیه تا دو دقیقه است، اما در حالت شدید می توانند ناتوان کننده باشند.