دیابت بیماری است که وقتی گلوکز خون (قند خون)، بیش از حد بالا می رود، اتفاق می افتد. قند خون منبع اصلی انرژی بدن شماست و از مواد غذایی که می خورید تحصیل می شود. انسولین، هورمون ساخته شده توسط پانکراس است که کمک می کند قند موجود در مواد غذایی به مصرف سلول ها برسد. گاهی اوقات بدن یا انسولین تولید نمی کند تا تولیدش کم است. در این شرایط گلوکز در خون به سلول ها نمی رسد. با گذشت زمان، افزایش گلوکز در خون می تواند مشکلاتی را برای سلامتی شما ایجاد کند. اگر چه دیابت هیچ درمانی ندارد، اما می توانید اقداماتی را برای مدیریت آن انجام دهید. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم به صورت اختصاصی در مورد علل ایجاد دیابت در بدن صحبت کنیم.
انواع دیابت
شایع ترین نوع دیابت، دیابت نوع ۱، نوع ۲ و دیابت حاملگی است.
دیابت نوع ۱
اگر دیابت نوع ۱ دارید، یعنی بدن شما انسولین را تولید نمی کند. سیستم ایمنی بدن سلول های تولید کننده انسولین را در لوزالمعده از بین می برد. دیابت نوع ۱ معمولا در کودکان و نوجوانان تشخیص داده می شود، هر چند ممکن است در هر سنی ایجاد شود. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ باید هر روز برای زنده ماندن انسولین مصرف کنند.
دیابت نوع ۲
اگر دارای دیابت نوع ۲ هستید، یعنی بدن شما به اندازه کافی انسولین تولید نمی کند یا نمی تواند از آن استفاده کند. دیابت نوع ۲ در هر سنی، حتی در دوران کودکی ممکن است ایجاد شود. با این حال، این نوع دیابت اغلب در افراد میانسال و مسن رخ می دهد. دیابت نوع ۲ شایع ترین نوع دیابت است.
دیابت بارداری
دیابت حاملگی در بعضی از زنان در زمان بارداری ایجاد می شود. اغلب اوقات این نوع دیابت پس از تولد نوزاد، از بین می رود. با این حال، اگر دیابت حاملگی داشته باشید، احتمال بیشتری دارد که بعد از زایمان به دیابت نوع ۲ مبتلا شوید. گاهی اوقات دیابتی که در دوران بارداری تشخیص داده می شود، دیابت نوع ۲ است.
سایر انواع دیابت
انواع رایج تر این بیماری عبارتند از:
- دیابت مونوژنیک که یک شکل ارثی از دیابت است.
- دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک
این بیماری چقدر شایع است؟
آمارهای نشان می دهد که تا سال ۲۰۱۵، حدود ۳۰٫۳ میلیون نفر در ایالات متحده و یا ۹٫۴ درصد از جمعیت این کشور، دیابت دارند. بیش از یک نفر از هر ۴ نفر آنها نمی دانستند که این بیماری را دارند. دیابت از هر ۴ نفر بالای ۶۵ سال بر روی ۱ نفر تاثیر می گذارد. حدود ۹۰ الی ۹۵ درصد دیابت نوع ۲ در بزرگسالان رخ می دهد.
چه کسانی شانس ابتلا به دیابت نوع ۲ را دارند؟
اگر سنتان بالاتر از ۴۵ سال باشد، سابقه خانوادگی دیابت داشته باشید یا دارای اضافه وزن باشید، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما بیشتر است. عدم فعالیت فیزیکی، نژاد و مشکلات خاصی مانند فشار خون بالا نیز بر احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ تاثیر می گذارد. اگر در هنگام بارداری دچار دیابت یا دیابت بارداری شدید، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما افزایش می یابد.
چه مشکلاتی برای افراد مبتلا به دیابت به وجود می آید؟
با گذشت زمان، قند خون بالا منجر به مشکلاتی مانند موارد زیر می شود:
- بیماری قلبی
- سکته مغزی
- بیماری کلیوی
- مشکلات چشمی
- بیماری های دندانی
- آسیب عصبی
- مشکلاتی برای پا
علائم دیابت
علائم دیابت عبارتند از:
- افزایش تشنگی و افزایش دفعات ادرار کردن
- افزایش گرسنگی
- خستگی
- تاری دید
- بی خوابی یا احساس سوزش در پا یا دست
- زخم هایی که درمان نمی شوند
- کاهش وزن بدون علت
علائم دیابت نوع ۱ می تواند در عرض چند هفته به سرعت شروع شود. اما علائم دیابت نوع ۲ اغلب به آرامی در طول چندین سال ایجاد می شوند و می توانند بسیار خفیف باشند. به طوری که حتی متوجه حضور آن ها نشوید. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ علائمی ندارند. برخی افراد تا زمانی که مشکلات مرتبط با دیابت از قبیل تاری دید یا مشکلات قلبی برایشان به وجود نیاید، متوجه نمی شوند که این بیماری را دارند.
علل ایجاد دیابت
علل ایجاد دیابت نوع ۱ چیست؟
دیابت نوع ۱ زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن که برای مبارزه با عفونت طراحی شده است، به سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس حمله می کند. دانشمندان بر این باورند که دیابت نوع ۱ توسط ژن ها و عوامل محیطی مانند ویروس هایی ایجاد می شود که ممکن است باعث بیماری شوند. مطالعاتی نظیر TrialNet در تلاشند تا به دقت علل ایجاد دیابت نوع ۱ و راه های ممکن برای پیشگیری یا تسکین بیماری را کشف کنند.
علل ایجاد دیابت نوع ۲ چیست؟
دیابت نوع ۲ که شایع ترین نوع دیابت است، ناشی از عوامل متعددی، از جمله عوامل مربوط به سبک زندگی و ژن ها است.
اضافه وزن، چاقی و عدم فعالیت بدنی
اگر از نظر جسمی فعال نیستید و دارای اضافه وزن یا چاق هستید، شانستان برای ابتلا به دیابت نوع ۲ زیاد است. وزن اضافی گاهی اوقات باعث مقاومت به انسولین می شود و در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ رایج است. مکان تجمع چربی در بدن نیز باعث ایجاد تفاوت می شود. جمع شدن چربی اضافی در شکم به مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲، و بیماری های قلبی مرتبط است. برای فهمیدن اینکه آیا وزنتان شما را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می دهد یا نه، از نمودار شاخص توده بدنی بدن (BMI) استفاده کنید.
مقاومت به انسولین
دیابت نوع ۲ معمولا با مقاومت به انسولین شروع می شود. مقاومت به انسولین وضعیتی است که در آن سلول های عضلانی، کبد و چربی نمی توانند به درستی از انسولین استفاده کنند. در نتیجه بدن نیاز به انسولین بیشتری برای کمک به وارد کردن گلوکز به سلول ها دارد. در ابتدا، لوزالمعده تولید انسولین را افزایش می دهد تا به تقاضای مازاد پاسخ دهد. با گذشت زمان، پانکراس نمی تواند انسولین کافی را تولید کند و سطح قند خون افزایش می یابد.
ژن ها و سابقه خانوادگی
مانند دیابت نوع ۱، برخی از ژنها ممکن است باعث ایجاد دیابت نوع ۲ نیز شوند. در این شرایط این بیماری در خانواده ارثی می شود و اغلب در این گروه های نژادی-قومی خاص، مانند موارد زیر رخ می دهد:
- آفریقایی-آمریکایی
- بومیان آلاسکا
- سرخپوستان آمریکایی
- آمریکایی های آسیایی
- بومیان هاوایی
- بومیان جزیره اقیانوس آرام
ژن ها همچنین می توانند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را با افزایش گرایش فرد به اضافه وزن و چاقی، افزایش دهند.
علل ایجاد دیابت حاملگی چیست؟
دانشمندان معتقدند دیابت حاملگی، نوعی از دیابت است که در دوران بارداری ایجاد می شود. پزشکان معتقدند که این دیابت به علت تغییرات هورمونی بارداری همراه با عوامل ژنتیکی و سبک زندگی رخ می دهد.
مقاومت به انسولین
هورمون های تولید شده توسط جفت به مقاومت به انسولین منجر می شود. این عارضه در تمام زنان در ماه های آخر بارداری رخ می دهد. بیشتر زنان باردار می توانند انسولین کافی برای غلبه بر مقاومت به انسولین تولید کنند اما برخی نمی توانند. دیابت بارداری وقتی رخ می دهد که لوزالمعده نمی تواند انسولین کافی را تولید کند.
همانند دیابت نوع ۲، وزن اضافی به علل ایجاد دیابت بارداری مرتبط است. زنان دارای اضافه وزن یا چاق ممکن است در حین بارداری مقاومت به انسولین داشته باشند. در طول بارداری، اضافه کردن بیش از حد وزن نیز می تواند عاملی برای ایجاد دیابت باشد.
ژن ها و سابقه خانوادگی
داشتن سابقه خانوادگی دیابت باعث می شود که زنان در دوران بارداری به دیابت مبتلا شوند. این موضوع نشان می دهد که ژن ها نقش مهمی در این بیماری دارند. ژن ها همچنین ممکن است توضیح دهند که چرا این اختلال اغلب در نژادهای آفریقایی-آمریکایی، سرخپوستان آمریکایی، آسیایی ها و اسپانیایی ها (آمریکای لاتین) رخ می دهد.
چه چیز دیگری می تواند باعث ایجاد دیابت شود؟
جهش های ژنتیکی، بیماری های دیگر، آسیب دیدن پانکراس و برخی داروها نیز ممکن است باعث ایجاد دیابت شوند.
جهش های ژنتیکی
- همان طور که گفتیم دیابت مونوژنیک ناشی از جهش یا تغییر در یک ژن است. این تغییرات معمولا از والدین منتقل می شوند، اما گاهی جهش ژنی، بدون سابقه خانوادگی اتفاق می افتد. بسیاری از این جهش های ژنی که باعث ایجاد دیابت می شوند، تولید انسولین در لوزالمعده را دچار مشکل می کنند. شایعترین نوع دیابت مونوژنیک، دیابت نوزادان و دیابت دوران بلوغ (MODY) است. دیابت نوزادان در ۶ ماه اول زندگی رخ می دهد. پزشکان معمولا MODY را در دوران نوجوانی تشخیص می دهند، اما گاهی اوقات این بیماری تا دوران بزرگسالی نیز تشخیص داده نمی شود.
- فیبروز کیستی باعث ایجاد مخاطی ضخیم شده و به پانکراس آسیب می رساند. این اسکار می تواند مانع از تولید انسولین توسط لوزالمعده شود.
- هموکروماتوز باعث می شود که بدن مقدار زیادی آهن را در خود ذخیره کند. اگر این بیماری درمان نشود، آهن جمع شده در پانکراس و سایر اعضای بدن مشکل ساز می شوند.
بیماری های هورمونی
برخی از بیماری های هورمونی، تولید هورمون های خاص را در بدن تحت تاثیر قرار داده و گاهی اوقات باعث مقاومت به انسولین و دیابت می شود.
- سندرم کوشینگ هنگامی رخ می دهد که بدن بیش از حد کورتیزول تولید می کند. این هورمون به نام “هورمون استرس” شناخته می شود.
- آکرومگالی هنگامی اتفاق می افتد که بدن بیش از حد هورمون رشد تولید می کند.
- هیپرتیروئیدیسم زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید می شود.
آسیب دیدگی یا از بین رفتن لوزالمعده
پانکراتیت، سرطان لوزالمعده و تروما می تواند به سلول های بتا آسیب برساند یا قدرت آن ها را برای تولید انسولین کاهش داده و یکی از علل ایجاد دیابت باشند. اگر پانکراس به هر دلیلی آسیب دیده باشد و طی عمل جراحی برداشته شود، دیابت به علت از بین رفتن سلول های بتا رخ می دهد.
داروها
گاهی اوقات بعضی از داروها می توانند به سلول های بتا آسیب برسانند و یا باعث ایجاد اختلال در عملکرد انسولین شوند. این داروها عبارتند از:
- نیاسین، یک نوع ویتامین B3 است
- انواع خاصی از دیورتیک ها
- داروهای ضد تشنج
- داروهای روانپریشی
- داروهای درمان ویروس نقص ایمنی بدن (اچ آی وی)
- پنتامیدین، یک داروی مورد استفاده برای درمان نوعی پنومونی است
- داروهای گلوکوکورتیکوئیدها که برای درمان بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، آسم، لوپوس و کولیت اولسراتیو تجویز می شوند
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی که برای کمک به جلوگیری از رد پیوند عضو استفاده می شود
- استاتین ها، که داروهای کاهش دهنده LDL (” کلسترول بد”) هستند. این داروها می توانند به احتمال زیاد به افزایش دیابت کمک کنند. با این حال، استاتین ها به محافظت از بدن در برابر بیماری های قلبی و سکته مغزی کمک می کنند. به همین دلیل، مزایای استفاده از آن ها، بیشتر از حد انتظار است.