بی خوابی یک عارضه جانبی مشترک است. کم خوبی گاه و بی گاه موضوع نگران کننده ای نیست. اما هنگامی که بی خوابی مدام تکرار می شود، باید در مورد علل آن نگران باشید. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد خطرناک ترین و جدی ترین عوارض جانبی بیخوابی صحبت خواهیم کرد.
خواب برای بدن ضروری است و کمبود آن می تواند منجر به محرومیت از خواب شود و بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیر بگذارد. به مرور زمان، بی خوابی و کم خوابی می تواند منجر به مشکلات مزمن شود و بر روی کیفیت زندگی تاثیر منفی بگذارد.
شما به همان اندازه که نیاز به تنفس و خوردن غذا دارید به خواب نیز نیاز دارید. مقدار خوابی که بدن نیاز دارد، از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است.
با توجه به گزارش بنیاد ملی خواب آمریکا، بزرگسالان باید هر شب ۷ تا ۹ ساعت بخوابند تا در روز بعد احساس آرامش کنند. با این حال، این مدت وابسته به عوامل ژنتیکی و فیزیولوژیکی می تواند متغییر باشد. الگوهای سن، جنسیت و خواب نیز عوامل مهمی هستند که باید برای تعیین میزان خواب مورد نیاز بدن مورد توجه قرار گیرند.
اگر به دلیل مشکلات خانوادگی، مشکلات کاری یا عوامل دیگر به طور منظم نمی خوابید، مهم است که برای داشتن خواب مناسب، جلوگیری از اثرات منفی محرومیت از خواب و عوارض جانبی بیخوابی به فکر درمان این مشکل خود باشید.
عوارض جانبی بیخوابی
بر حافظه و مغز شما تاثیر می گذارد
هنگامی که یک شب بی خوابی می کشید، شانس مشکلات تمرکزی در روز بعد زیاد می شود. خواب مناسب برای سلامتی قدرت شناختی ضروری است و نقش مهمی در تفکر و یادگیری دارد.
بیخوابی می تواند توجه، هشیاری، تمرکز، استدلال و حل مشکلات را مختل کند. بی خوابی بر ظرفیت یادگیری تاثیر می گذارد. عوارض جانبی بیخوابی می تواند بر روی حافظه کوتاه مدت و بلند مدت نیز تاثیر منفی بگذارد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۷ در Neuropsychiatric Disease and Treatment منتشر شده است نشان می دهد که محرومیت از خواب تاثیر مستقیمی بر عملکرد شناختی دارد. بی خوابی باعث می شود توجه و حافظه ضعیف شود و طیف وسیعی از مشکلات شناختی ایجاد شود.
برای اینکه مغز به درستی کار کند، باید به اندازه کافی بخوابید.
به قلب آسیب می رساند
استراحت و خواب کافی برای سلامت قلب ضروری است. محرومیت از خواب، بدون در نظر گرفتن سن، وزن، مصرف سیگار و عادات ورزشی باعث می شود که شما در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی قرار بگیرید.
خواب نقش مهمی در توانایی بدن برای بهبود و ترمیم رگ های خونی و قلب دارد.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۰ در Hypertension منتشر شده، اثرات محرومیت از خواب را بر روی کنترل عروق خون بررسی شد. این مطالعه نشان داد که محرومیت از خواب موجب افزایش فشارخون و کاهش فعالیت عصب سمپاتیک عضلانی می شود.
علاوه بر این مطالعه ای که در سال ۲۰۰۹ در Progressive Cardiovascular Disease منتشر شده نشان می دهد که محرومیت کوتاه مدت از خواب، فشار خون، التهاب و اختلالات هورمونی که به رشد بیماری های قلبی عروقی و مهمتر از آن آترواسکلروز کمک می کنند را تغییر می دهد.
طبق نتایج یک مطالعه که در سال ۲۰۱۱ در European Heart Journal منتشر شده است مشخص شد که در افرادی که کمتر از ۶ ساعت در روز می خوابند نسبت به افرادی که ۷ تا ۸ ساعت می خوابند، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و سکته مغزی بیشتر است. بسیار واضح است که خوابیدن کمتر از ۶ ساعت در شب قطعا برای سلامت قلب خوب نیست.
در سیستم ایمنی ضعف ایجاد می کند
محرومیت از خواب می تواند بر روی سیستم ایمنی بدن شما نیز تأثیر بگذارد. برای محافظت از بدن در برابر عفونت هایی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا و سایر بیماری ها، خواب کافی ضروری است. هنگامی که سیستم ایمنی بدن به درستی عمل نکند، بدن نسبت به حملات ویروسی و باکتریایی حساس می شود.
هنگامی که به اندازه کافی می خوابید، سیستم ایمنی بدن پروتئین هایی به نام سیتوکین ها و دیگر آنتی بادی های ضد عفونت را در بدن آزاد کرده و با عفونت یا التهاب مبارزه می کند.
محرومیت از خواب موجب کاهش تولید سیتوکین ها می شود. این عامل به نوبه خود توانایی بدن برای پاسخ به سرماخوردگی و یا عفونت های باکتریایی را کاهش می دهد.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۲ در Sleep منتشر شده گزارش شده است که سطح گرانولوسیت و ریتم روزانه بدن به طور مستقیم تحت تأثیر بیخوابی حاد است. این تغییرات واکنش فوری ایمنی بدن را در برابر استرس ضعیف می کنند.
از آنجایی که کمبود خواب ممکن است شما را بیشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا قرار دهد، مهم است که در طول دوره سرماخوردگی برای جلوگیری از عوارض جانبی بیخوابی به اندازه کافی بخوابید.
موجب افسردگی می شود
محرومیت از خواب اغلب به افسردگی مرتبط است. این عارضه منجر به تغییرات قابل توجهی در عملکرد مغز و اعصاب می شود. ضعف در مغز و اعصاب یکی از دلایل افسردگی است. از طرفی افسردگی می تواند توانایی خوابیدن را تحت تأثیر قرار دهد.
افراد مبتلا به افسردگی معمولا کمتر از ۶ ساعت در طول روز می خوابند. بی خوابی اغلب یکی از اولین علائم افسردگی است.
در یک مطالعه که در سال ۲۰۰۹ در مجله International Journal of Psychiatry in Clinical Practice منتشر شده، مشخص شد که ۹۷ درصد از ۵۳۱ بیمار مبتلا به افسردگی از بی خوابی، که یکی از شایع ترین مشکلات مربوط به خواب است، رنج می برند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۸ در نشریه Dialogues in Clinical Neuroscience منتشر شده است گزارش می دهد که اختلالات ذهنی که در افسردگی شایع است اغلب علت بی خوابی است.
اگر از افسردگی رنج می برید و مشکل خواب دارید، با پزشک در مورد این موضوع صحبت کنید.
باعث افزایش وزن می شود
داشتن برنامه منظم خواب به شما کمک می کند تا بتوانید اشتها و گرسنگی را کنترل کنید. هنگامی که کمتر از آنچه که بدن شما نیاز دارد، بخوابید، تولید هورمون گرلین افزایش می یابد. این هورمون گرسنگی را تحریک می کند و تولید لپتین که اشتها را کم می کند را کاهش می دهد.
بنابراین، محرومیت از خواب می تواند اشتها و متابولیسم انرژی را تحت تاثیر قرار دهد و سبب افزایش قابل توجه وزن می شود.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ در PLoS Medicine منتشر شده نشان می دهد که کمبود مدت خواب با کاهش لپتین، افزایش گرلین و افزایش شاخص توده بدنی همراه است.
اگر اشتهای خود را کنترل نکنید و کم بخوابید چاق خواهید شد. چاقی به خودی خود باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های مختلف می شود.
خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد
محرومیت طولانی مدت از خواب و حتی خواب بیش از حد باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت می شود.
بر اساس مطالعه ای که در سال ۲۰۰۵ در Archives of Internal Medicine منتشر شده نشان می دهد که خواب کمتر از ۶ ساعت یا بیشتر از ۹ ساعت موجب افزایش شیوع دیابت و اختلال در عدم تحمل گلوکز می شود.
مطالعه ای که در سال ۱۹۹۹ در Lancet منتشر شده، تأثیر منفی محرومیت از خواب را بر روی عملکرد متابولیک و غدد درون ریز اثبات کرد. دیابت یک اختلال متابولیکی است.
واکنش بدن به محرومیت از خواب، مشابه با واکنش آن در زمان مقاومت به انسولین است. مقاومت به انسولین زمانی رخ می دهد که سلول ها به طور موثری از هورمون انسولین که تنظیم کننده قند خون است، استفاده نمی کنند.
علاوه بر این، خواب کافی به افزایش وزن مرتبط است. افزایش وزن نیز یک عامل خطر بالقوه برای ابتلا به دیابت است.
به پوست آسیب می رساند
فقط یک شب بیخوابی می تواند چشم های شما را پف دار و زیر چشم تیرگی ایجاد کند. بنابراین، کافی است که تصور کنید که محرومیت شدید چه آسیبی به پوست می رساند.
محرومیت از خواب تاثیر مستقیمی روی کشش پوست دارد. الگوی نامناسب خواب به استرس بیش از حد منجر می شود و استرس نیز باعث می شود بدن هورمون کورتیزول بیشتری تولید کند. این هورمون پروتئین ها را در پوست تجزیه کرده و خاصیت الاستیکی آن را کم می کند. کاهش این خاصیت موجب ایجاد چین و چروک می شود.
علاوه بر این، محرومیت از خواب باعث کاهش توانایی ترمیم پوست پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید می شود.
مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۵ نشان داده است که کاهش کیفیت خواب با افزایش علائم پیری ذاتی، کاهش عملکرد پوست و کاهش رضایت از ظاهر همراه است. اگر می خواهید جوان و سالم بمانید، به اندازه کافی بخوابید.
منجر به مرگ زودرس می شود
مانند هوا، خواب نیز یک نیاز اساسی بدن انسان است. به همین دلیل چند شب محرومیت از خواب می تواند به بیش از ۷۰۰ تغییر ژنتیکی منجر شود و به طور قابل توجهی بر سلامت شما اثر بگذارد.
در حقیقت، کسانی که به طور کافی نمی خوابند، میزان مرگ و میر بیشتری را نسبت به افرادی که به طور منظم می خوابند، تجربه می کنند.
مطالعاتی که در سال ۱۹۸۹ در Sleep منتشر شده نشان داد که محروم کردن موش ها به طور کامل از خواب، در طول ۱۱ تا ۳۲ روز باعث مرگ آنها می شود.
مطالعه ای که در ۲۰۰۷ در Sleep منتشر شد نشان می دهد که هم خواب بیش از حد و هم خواب کم، به دلیل تاثیری که بر سلامت قلب و عروق و ایجاد مشکلات دیگر دارد، می تواند به افزایش مرگ و میر کمک کند.
منجر به حوادث ناشی از خستگی می شود
حوادث جدی اغلب با عوارض جانبی بیخوابی و خستگی مرتبط هستند. رانندگی با خستگی، می تواند منجر به تصادف در جاده ها شود.
محرومیت از خواب، هماهنگی بدن را مختل می کند، موجب طولانی تر شدن زمان واکنش بدن می شود، در قضاوت و کاهش حافظه نقش داشته و توانایی حفظ اطلاعات را کم می کند. تمام این عوامل بر توانایی رانندگی تاثیر می گذارد و خطرات را افزایش می دهند.
متخصصان آکادمی AASM گزارش داده است که از هر ۵ حادثه ۱ حادثه ناشی از خستگی راننده به دلیل محرومیت از خواب است.
مطالعاتی که در سال ۲۰۰۰ در Occupational and Environmental Medicine منتشر شده است گزارش می دهند که محرومیت متوسط از خواب همان اثر مصرف الکل را بر روی عملکرد شناختی و حرکتی دارد. متخصصان این مرکز اعلام کرده اند که هنگام رانندگی هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یک بار برای کاهش خواب آلودگی، کمی استراحت کنید. این کار تا حدودی خطر تصادفات را کاهش می دهد.
میل جنسی را کاهش می دهد
عوارض جانبی بیخوابی حتی منجر به کاهش میل جنسی نیز می شود. کمبود خواب تاثیر مستقیمی بر سطح انرژی فرد دارد و حتی منجر به تنش می شود. تنش به طور غیر مستقیم بر زندگی جنسی زنان و مردان تاثیر می گذارد.
علاوه بر این، در بدن مردان مبتلا به آپنه خواب، سطح تستوسترون کم است و این عامل می تواند باعث کاهش میل جنسی شود. مطالعات انجام شده در سال ۲۰۰۲ نشان داد افرادی که از آپنه خواب شدید رنج می برند، در طول شب میزان غیر طبیعی تستوسترون در بدنشان ترشح می شود.