در حالی که زنان معمولا بین سن ۴۱ تا ۵۵ سالگی در معرض یائسگی قرار می گیرند، اما عوامل متعددی وجود دارد که می تواند چرخه طبیعی سیستم تولید مثل آن ها را دچار تغییر کند. این تغییر می تواند منجر به یائسگی زودتر از حد معمول شود. اگر تا پایان این مطلب مجله پیام سلامت ما را همراهی کنید، با عوامل خطر ابتلا به یائسگی زودرس آشنا خواهید شد.
عوامل خطر ابتلا به یائسگی زودرس
یائسگی زودرس که به عنوان “نارسایی زودرس تخمدان” نیز نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که شروع یائسگی قبل از سن ۴۰ سالگی رخ دهد. طبق گزارش انجمن بارداری آمریکا، از هر ۱۰۰۰ زن ۱۵ تا ۲۹ ساله و هر ۱۰۰ زن بین ۳۰ تا ۳۹ ساله ۱ نفر یائسگی زودرس را تجربه می کند.
در برخی موارد، یائسگی زودرس نتیجه عمل جراحی است. برداشتن تخمدان ها و یا آسیب دیدن آن ها از طریق تابش اشعه نمونه هایی است که موجب ایجاد یائسگی در سن کم می شود. در موارد دیگر، یائسگی زودرس ممکن است به علت اختلال ژنتیکی یا سابقه بیماری باشد. عوامل خطر ابتلا به یائسگی زودرس عبارتند از:
جراحی
زنانی که بعضی از جراحی ها را انجام می دهند، در معرض خطر ابتلا به یائسگی زودرس هستند. این موارد شامل زنانی می شود که یک تخمدان و یا رحم (هیسترکتومی) خود را برداشته اند. این عمل جراحی باعث کاهش میزان استروژن و پروژسترون در بدن می شود. گاهی یائسگی زودرس، نتیجه و عارضه جانبی جراحی سرطان دهانه رحم یا جراحی لگن می باشد. حذف هر دو تخمدان منجر به یائسگی سریع خواهد شد.
شیمی درمانی و پرتو درمانی
شیمی درمانی و پرتودرمانی خطر ابتلا به یائسگی را افزایش می دهد. با توجه به گزارش پزشکان کلینیک مایو، پرتودرمانی می تواند به بافت های تخمدان آسیب برساند. این عامل می تواند یکی از عوامل خطر ابتلا به یائسگی زودرس باشد.
نقص های کروموزومی
نقص های خاصی در کروموزوم ها می تواند منجر به نارسایی زودرس تخمدان شود. برای مثال، سندرم ترنر هنگامی رخ می دهد که یک دختر با یک کروموزوم ناقص متولد می شود. زنان مبتلا به سندرم ترنر دارای تخمدانی هستند که به درستی عمل نمی کنند. این بیماری اغلب باعث می شود آن ها زودتر به دوره یائسگی برسند.
بیماری های خود ایمنی
یائسگی زودرس می تواند یک علامت وجود بیماری خود ایمنی باشد. بیماری های خود ایمنی هنگامی رخ می دهد که سیستم ایمنی به بخشی از بدن حمل می کند. زیرا آن را با یک ماده مضر اشتباه می گیرد. برخی بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید می توانند سیستم ایمنی بدن را بر علیه تخمدان ها و بافت های تخمدان بشورانند. این عمل می تواند منجر به یائسگی زودرس شود.
صرع
مطالعه ای که در مورد بیماری صرع انجام شده نشان می دهد که زنان مبتلا به صرع شانس بیشتری برای ابتلا به یائسگی زودرس دارند.
سیگار کشیدن
به گفته متخصصان کلینیک مایو، زنانی که سیگار می کشند یائسگی را یک یا دو سال قبل از زنان که سیگار نمی کشند، تجربه می کنند.
داروهایی که باعث کاهش استروژن می شوند
بعضی از داروها مقدار استروژن موجود در بدن را کاهش می دهد. کاهش این هورمون می تواند منجر به یائسگی شود. برای مثال تاموکسیفن نوعی دارو است که استروژن را بلوک کرده و کاهش می دهد. این دارو به عنوان یک روش پیشگیرانه برای زنان که در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه قرار دارند استفاده می شود.
بیماری تیرویید
اختلالات تیروئید می تواند منجر به نارسایی ناشی از کاهش یا افزایش سطح هورمون شود.
در حالی که بیماری های تیروئید می توانند منجر به یائسگی زودرس شوند، اما برخی علائم هیپوتیروئیدی مشابه علائم یائسگی هستند. این علائم عبارتند از:
- کمبود قاعدگی
- نوسانات خلقی
- گرگرفتگی
- بی خوابی
درمان بیماری تیروئید می تواند علائم را کاهش داده و از شروع یائسگی زودرس جلوگیری کند.
علائم و عوارض جانبی یائسگی
زنان مبتلا به یائسگی زودرس علائم مشابهی را با زنانی که به موقع یائسه می شوند دارند. این علائم عبارتند از:
- دوره های قاعدگی نامنظم یا عدم وجود خونریزی
- خونریزی های سبک تر یا سنگین تر از حد معمول
- گرگرفتگی
- خشکی واژن
- تغییرات احساسی، از جمله تغییرات خلقی
- کاهش کنترل مثانه
- کاهش میل جنسی
- بی خوابی
- خشکی پوست، چشم و یا دهان
زنان مبتلا به یائسگی زودرس به علت کاهش سریع استروژن در معرض خطر ابتلا به بیماری های زیر نیز هستند:
- پوکی استخوان
- افزایش فاکتورهای خطر سرطان تخمدان و کولون
- آب مروارید
- بیماری های لثه
جلوگیری از یائسگی زودرس
برخی از موارد یائسگی زودرس اجتناب ناپذیر هستند. اما گاهی اوقات می توان گام هایی را برای جلوگیری یا به تأخیر انداخت آن برداشت. نکات پیشگیرانه عبارتند از:
- ترک سیگار
- ورزش منظم، که می تواند شما را سالم نگه دارد و از چاقی جلوگیری کند.
- تعادل در وزن
- استفاده از محصولات مراقبت از پوست طبیعی که حاوی هورمون نیستند.
- خوردن غذاهای طبیعی و سالم به ویژه غذاهایی که دارای فیتواستروژن هستند و اجتناب از مصرف غذاهای فرآوری شده