لوردوز (گودی کمر) ؛ علل، انواع، علائم و روش های تشخیص و درمان و پیشگیری از آن

ستون فقرات همه ما در قسمت گردن، قسمت فوقانی کمر یا همان پشت قفسه سینه و پایین دارای انحناست. این منحنی ها که شکل ستون فقرات شما را تشکیل می دهند؛ لوردوتیک (گردن و کمر) و کیفوتیک (قسمت فوقانی پشت) نامیده می شوند. آنها به بدن شما کمک می کنند تا شوک را جذب کند؛ از وزن سر پشتیبانی کند؛ نیم تنه را روی بالا تنه متعادل نگه دارد؛ ساختارهای خود را تثبیت و روی هم حفظ کند و انعطاف پذیر حرکت کرده و خم شود. اما اگر این منحنی ها دچار انحراف شده و از حالت طبیعی خارج شوند چه اتفاقی برای ما رخ می دهد؟ امروز در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد یکی از انحرافات ستون فقرات به نام لوردوز یا همان گودی کمر صحبت کنیم.

لوردوز به منحنی لوردوتیک طبیعی بدن اشاره دارد. اما اگر این منحنی خیلی به سمت داخل قوس داشته باشد، به آن لوردوز یا گودی بیش از حد کمر گفته می شود. لوردوز می تواند کمر و گردن را تحت تاثیر قرار دهد. گودی غیر طبیعی قسمت انتهایی ستون فقرات فشار بیش از حدی را به ستون فقرات وارد کرده و باعث درد و ناراحتی می شود. اگر این گودی شدید باشد و بدون درمان رها شود می تواند بر روی توانایی بدن برای حرکت کردن تأثیر بگذارد.

درمان گودی کمر بستگی به این دارد که منحنی چقدر جدی است و میزان لوردوز چقدر است؟ اگر این منحنی در هنگام خم شدن به سمت جلو معکوس شود؛ معمولا جای نگرانی وجود ندارد. در این شرایط احتمالاً می توانید با استفاده از فیزیوتراپی و تمرینات روزانه وضعیت خود را مدیریت کنید. اما اگر به جلو خم می شوید و این منحنی تغییر نمی کند باید به پزشک مراجعه کنید.

علل شایع لوردوز

گودی کمر می تواند در هر سنی رخ دهد. اما شرایط و عوامل خاصی وجود دارد که می توانند خطر ابتلا به لوردوز را افزایش دهد. این شرایط عبارتند از:

اسپوندیلولیستزیس: اسپوندیلولیستزیس یک نوع بیماری ستون فقرات است که در آن یکی از مهره های تحتانی به سمت استخوان زیر می رود. این بیماری معمولاً با تراپی یا جراحی درمان می شود.
آکوندروپلازی: آکوندروپلازی یکی از متداول ترین انواع کوتولیسم یا بیماری کوتولگی است.
پوکی استخوان: پوکی استخوان یک نوع بیماری استخوانی است که باعث از بین رفتن تراکم استخوان می شود و خطر ایجاد شکستگی را افزایش می دهد.
استئوسارکوم: استئوسارکوم یک نوع سرطان استخوان است که به طور معمول در استخوان قلم پا و نزدیک به زانو یا استخوان بازوی و درست در بالای شانه ایجاد می شود.
چاقی: چاقی یک بیماری همه گیر در ایالات متحده و سراسر جهان است. این بیماری افراد را در معرض خطر ابتلا به بیماری های جدی تر مانند دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی و سرطان قرار می دهد.

انواع لوردوز

لوردوز در قسمت تحتانی کمر

لوردوز در ناحیه تحتانی کمر یا ستون فقرات کمری شایعترین نوع گودی کمر است. ساده ترین راه برای بررسی این شرایط، دراز کشیدن روی کمر بر روی یک سطح صاف است. در این شرایط باید بتوانید دست را زیر کمر برده ولی فضای کمی برای حرکت دست وجود داشته باشد.

کسی که لوردوز دارد و در این شرایط قرار می گیرد فضای زیادی را بین کمر و سطح زمین شاهد خواهد بود. اگر منحنی شدید باشد، هنگام ایستادن یک طاق C مانند در پایین کمر قابل مشاهده خواهد بود. این افراد از کنار شکم و باسنشان بیرون زده به نظر می رسد.

لوردوز گردن

در ستون فقرات سالم گردن باید مانند یک C بسیار پهن باشد. لوردوز گردنی وقتی رخ می دهد که ستون فقرات در ناحیه گردن مطابق معمول خم نمی شود. این اختلال می تواند به معانی زیر باشد:

انحنای بیش از حد در ناحیه گردن وجود دارد.
منحنی در جهت اشتباه حرکت می کند. در این شرایط به آن لوردوز گردنی معکوس نیز گفته می شود.
منحنی به سمت راست حرکت کرده است.
منحنی به سمت چپ حرکت کرده است.

علائم گودی کمر

شایعترین علامت لوردوز درد عضلانی است. هنگامی که ستون فقرات به طور غیر طبیعی خم می شود، عضلات در جهت های مختلفی کشیده می شوند و این موضوع باعث می شوند که آنها سفت یا دچار اسپاسم شوند. اگر لوردوز گردنی دارید، این درد ممکن است تا گردن، شانه ها و قسمت فوقانی کمر نیز گسترش یابد. همچنین ممکن است محدودیت حرکتی در گردن یا کمر داشته باشید.

می توانید با دراز کشیدن روی یک سطح صاف و بررسی اینکه آیا فضای زیادی بین منحنی گردن یا انتهای کمر و کف زمین وجود دارد، احتمال ابتلا به لوردوز را بررسی کنید. اگر به راحتی بتوانید دست خود را در فضا بین ستون فقرات و زمین حرکت دهید ممکن است دچار لوردوز شده باشید.

در صورت ابتلا به این انحراف ممکن است علائم زیر را داشته باشید:

بی حسی
مور مور شدن
دردی شبیه به شوک الکتریکی
ناتوانی در کنترل مثانه
ضعف
ناتوانی در کنترل عضلات

این علائم ممکن است نشانه ای از یک وضعیت جدی تر مانند گیر کردن و تحت فشار بودن عصب باشد.

گودی کمر در کودکان

غالباً لوردوز در کودکی بدون هیچ دلیل مشخصی ایجاد می شود. به این نوع انحراف ستون فقرات، لوردوز خوش خیم نوجوانی گفته می شود. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که ماهیچه های اطراف باسن کودک ضعیف یا سفت می شوند. لوردوز خوش خیم نوجوانی معمولا با بزرگ شدن کودک به طور خود به خود اصلاح می شود.

گاهی این عارضه می تواند نشانه ای از دررفتگی مفصل ران باشد. به خصوص اگر کودک تجربه تصادفات رانندگی و یا زمین خوردن را داشته باشد. سایر شرایطی که می توانند باعث لوردوز در کودکان شوند، معمولاً مربوط به سیستم عصبی و مشکلات عضلانی هستند. این شرایط نادر و شامل موارد زیر می باشند:

فلج مغزی
myelomeningocele: یک بیماری ارثی است که در آن نخاع از شکافی که در استخوان های کمر ایجاد شده بیرون می زند.
دیستروفی عضلانی: گروهی از اختلالات ارثی است که باعث ضعف عضلانی می شوند.
آتروفی عضلانی نخاعی: یک بیماری ارثی که باعث حرکات غیر ارادی می شود.
arthrogryposis: مشکلی است که در بدو تولد اتفاق می افتد و باعث می شود مفاصل نتوانند به اندازه طبیعی حرکت کنند.

گودی کمر در زنان باردار

بسیاری از زنان باردار کمر درد را تجربه می کنند و علائم لوردوز مانند برآمدگی شکم و باسن را شاهد خواهند بود. اما طبق گفته متخصصان Harvard Gaze، تحقیقات نشان داده اند که لوردوزی که در دوران بارداری رخ می دهد در واقع نوعی تنظیم ستون فقرات است که برای طراحی مجدد مرکز ثقل بدن رخ می دهد.

کمردرد دوران بارداری ممکن است به دلیل ایجاد تغییر در جریان خون بدن رخ دهد. این درد به احتمال زیاد بعد از تولد نوزاد از بین می رود.

این اختلال چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک برای تشخیص ابتدا سابقه بیمار را بررسی می کند. سپس یک معاینه فیزیکی انجام داده و در مورد سایر علائمی که دارد از او سؤال می کند. در طول معاینه فیزیکی، پزشک از بیمار می خواهد که به جلو و به طرفین خم شود. سپس موارد زیر را بررسی می کند:

منحنی انعطاف پذیر است یا خیر؟
دامنه حرکتی بدن چقدر است؟
آیا ستون فقرات تراز است؟
آیا ناهنجاری در بدن وجود دارد؟

پزشک ممکن است سؤالاتی از قبیل موارد زیر را نیز بپرسد:

چه موقع متوجه انحراف ستون فقرات شده اید؟
آیا منحنی به مرور زمان بدتر شده است؟
آیا این انحراف تغییر شکل داده است؟
کجا احساس درد می کنید؟

پس از بررسی دلایل احتمالی، پزشک آزمایشاتی مانند اشعه X ستون فقرات را تجویز می کند تا زاویه منحنی لوردوتیک را مشاهده کند. سپس در مقایسه با سایر عوامل مانند قد، سن و توده بدنی، لوردوز را بر اساس زاویه انحراف تشخیص می دهد.

روش های درمان لوردوز

اکثر مبتلایان به لوردوز نیاز به درمان های پزشکی ندارند مگر اینکه انحراف ستون فقراتشان شدید باشد. درمان لوردوز بستگی به شدت انحنا و وجود علائم دیگر دارد. گزینه های درمانی که برای اصلاح این انحراف تجویز می شوند عبارتند از:

دارو، برای کاهش درد و تورم
فیزیوتراپی روزانه، برای تقویت ماهیچه ها و دامنه حرکتی بدن
کاهش وزن، برای کمک به وضعیت استقرار بدن
بریس یا مهاربند، برای کودکان و نوجوانان
جراحی، در موارد شدید یا در صورت وجود مشکلات عصبی
مکمل های غذایی مانند ویتامین D

برای اکثر افراد، لوردوز مشکل قابل توجهی ایجاد نمی کند. اما حفظ سلامت ستون فقرات بسیار مهم است. زیرا ستون فقرات مسئول انجام بیشتر حرکات بدن و انعطاف پذیری ماست. عدم درمان این انحراف می تواند منجر به مشکلات بلند مدت و افزایش خطر بروز عوارضی برای اندام های زیر شود:

ستون فقرات
ران
پاها
اعضای داخلی

چگونه از وقوع این اختلال جلوگیری کنیم؟

در حالی که هیچ دستورالعمل خاصی برای جلوگیری از بروز لوردوز وجود ندارد اما می توانید با انجام برخی از حرکات ورزشی ستون فقرات خود را سالم نگه دارید. فراموش نکنید که ایستادن طولانی مدت ممکن است منحنی ستون فقرات را تغییر دهد. طبق نتایج یک مطالعه معتبر، نشستن باعث تغییر چشمگیری در منحنی کمر می شود. اگر کارتان طوری است که باید در طول روز چند ساعت بایستید؛ حتما هر از چند گاهی حرکات اصلاحی انجام دهید و هرگز به مدت طولانی سرپا نایستید. ضمن این که اگر پشت میز نشین هستید حتما از صندلی مناسب استفاده کنید.

چه موقع برای درمان این نوع انحراف باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر منحنی لوردوتیک هنگام خم شدن به جلو اصلاح شود یعنی منحنی انعطاف پذیر است و نیازی نیست که به دنبال معالجه آن باشید. اما اگر با خم شدن هم منحنی لوردوتیک را دارید یعنی منحنی انعطاف پذیر نیست و باید به دنبال معالجه آن باشید.

اگر دردی را تجربه می کنید که وظایف روزانه شما را درگیر کرده است نیز باید به دنبال درمان باشید. انعطاف پذیری، تحرک و فعالیت های روزانه ما به سلامت ستون فقرات بستگی دارد. درمان به وقوع لوردوز می تواند به جلوگیری از وقوع عوارض جانبی مانند ورم مفاصل و کمردرد مزمن کمک کند.