چند روز اول پس از تولد، کودک شما دفع مکونیوم می کند. مکونیوم تقریبا سبز تیره است و بافتی شبیه به قیر دارد. این ماده از مخاط، مایع آمنیوتیک و همه چیزی که جنین در رحم شما خورده است، تشکیل شده است. پاک کردن مکونیوم از روی بدن بچه ممکن است مشکل باشد اما نشانه خوبی است. این ماده نشان می دهد روده های نوزاد به درستی کار می کنند. علاوه بر مکنیوم که در روز های اول تولد از بدن نوزاد خارج می شود سایر موادی که پس از این مدت به بدن او وارد می شود نیز باید دفع شود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید نکات زیادی در مورد مدفوع نوزاد وجود دارد که می تواند شما را از وجود بیماری یا سلامت نوزادتان مطلع کند. با ما همراه شوید تا به پرسش هایتان در این زمینه پاسخ دهیم.
مدفوع نوزاد در زمان تغذیه با شیر مادر
آغوز یا اولین شیری که از سینه مادر خارج می شود، به عنوان یک ملین، به فشار دفع مکونیوم از سیستم گوارش نوزاد کمک می کند. هنگامی که شیر مادر کاملا به بدن نوزاد وارد شود ( حدود ۳ روز این پروسه طول خواهد کشید) فرم مدفوع نوزاد تغییر می کند. در این حالت تغییرات زیر در مدفوع او مشاهده می شود:
- اندازه مدفوع حداقل به اندازه یک سکه ۵۰۰ تومانی است.
- رنگ آن از سبز پر رنگ ( رنگ مکونیوم) به قهوه ای روشن یا زرد خردلی تغییر می کند. مدفوع زرد نوزاد ممکن است کمی بوی شیرین داشته باشد.
- در این زمان مدفوع نوزاد بافت شلی دارد و دانه دار است. یعنی دانه هایی ریزی در مدفوع قابل رویت است.
در هفته اول تولد، کودک ممکن است بعد از هر نوبت غذا دفع داشته باشد. به طور متوسط نوزاد در یک هفتگی در هر روز ۴ بار اجابت مزاج دارد. این موضوع به کارکرد مناسب روده کمک می کند. پس از این مدت کم کم زمان دفع در بدن نوزاد ثابت شده به طوری که می توانید زمان دقیق دفع را حدس بزنید. پس از چند هفته از تولد، مشاهده شده است که برخی از نوزادان که با شیر مادر تغذیه می شوند، یک بار در روز دفع دارند. این موضوع تا زمانی که مدفوع شل است و به راحتی از بدن نوزاد خارج می شود مشکلی ندارد.
مدفوع نوزاد شما ممکن است با موراد زیر نیز تغییر کند:
- زمانی که خوراکی های جامد به او بدهید.
- زمانی که احساس ناخوشی کند.
- زمانی که کم اشتها شود و غذای کمی بخورد.
فرمول تغذیه کودکانی که با شیر مادر تغذیه نمی شوند چه تاثیری بر روی مدفوع آن ها دارد؟
اگر کودکتان را با شیر مادر تغذیه نمی کنید ممکن است مدفوعش متفاوت از نوزادانی باشد که با شیر مادر تغذیه می شوند. در این نوزادان شما ممکن است متوجه موارد زیر شوید:
- بافت مدفوع نوزاد حجیم شده و کمی شبیه به بافت خمیر دندان است. این به این خاطر است که موادی که می خورد، نمی تواند مانند شیر مادر هضم شود.
- رنگ مدفوع نوزاد زرد مایل به قهوه ای است.
- بوی قوی دارد و تقریبا شبیه بوی مدفوع افراد بزرگسال است.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه نمی شوند در برابر نوزادنی که شیر مادر می خورند، بیشتر در معرض ابتلا به یبوست هستند.
در صورت تغییر تغذیه کودک از شیر مادر، مدفوع او تغییر می کند؟
بله، مدفوع نوزاد پس از تغییر تغذیه اش از شیر مادر به غذای کمکی یا شیر خشک کمی تیره تر و خمیری تر می شود. مدفوع نوزاد در این زمان بودار نیز می شود. پس اگر قصد دارید تغذیه نوزاد را تغییر دهید سعی کنید این کار را به آرامی و در عرض چند هفته انجام دهید. در این زمان دستگاه گوارش کودک خود را آماده انطباق می کند. به این ترتیب از بروز یبوست جلوگیری می شود. این کار برای خودتان هم مفید است و باعث می شود خطر تورم و ورم پستان کاهش یابد.
مدفوع نوزاد با شروع غذاهای جامد چه تغییری می کند؟
شروع تغذیه نوزاد از مواد جامد، تغییر بسیاری بر روی مدفوع خود خواهد گذاشت. مهم است که بدانید مواد غذایی عامل اصلی این تغییر هستند. به این ترتیب مثلا اگر کودک را با پوره هویچ تغذیه کنید قطعا در نوبت بعدی اجابت مزاج، مدفوع نوزاد نارنجی است. حتی در زمانی که شما غذاهای غنی از فیبر مانند کشمش یا لوبیا پخته به کودک بدهید ممکن است آن ها را درسته در پوشک نوزاد پیدا کنید. این موضوع نشان می دهد سیستم گوارشی او هنوز آماده هضم آن غذا نیست. نگران نباشید با بزرگ شدن نوزاد دستگاه گوارشش قادر به هضم فیبر خواهد بود. همانطور که طیف گسترده ای از مواد غذایی به بدن نوزاد وارد می شود، مدفوع او نیز ضخیم تر، تیره تر و بسیار بد بو تر خواهد شد.
چه موقع مدفوع نوزاد غیر طبیعی است؟
اسهال
زمانی کودک شما اسهال دارد که:
- مدفوع او بسیار آبکی است.
- بیش از حد معمول، چه در حجم و چه در اندازه، دفع دارد.
- هنگام دفع، مواد با سرعت از بدن او خارج می شود.
اگر کودکتان اسهال شده و با شیر مادر تغذیه می شود به احتمال زیاد شیر مادر به درمان او کمک خواهد کرد. زیرا شیر مادر حاوی موادی است که از رشد باکتری ها جلوگیری می کند. نوزادانی که با غذای کمکی یا شیر خشک تغذیه می شوند بیشتر در معرض ابتلا به عفونت هستند، به همین دلیل بسیار مهم است که لوازمی که کودک با آن تغذیه می شود استریل شود.
اگر کودکی که با غذای کمکی تغذیه می شود اسهال بگیرد ممکن است به علل زیر باشد:
- عفونت، که منجر به اسهال و استفراغ است.
- مصرف بیش از حد آب یا میوه
- واکنش به دارو
- آلرژی یا حساسیت غذایی
اگر کودک با غذاها کمکی و شیر خشک تغذیه می شود به جهت جلوگیری از حسایت غذایی، حتما قبل از تغییر شیر خشکشان با پزشک مشورت کنید.
اگر کودک شما در حال دندان درآوردن است، مدفوع او به احتمال زیاد شل تر از حد نرمال است. البته برعکس این قضیه صادق نیست. یعنی اگر کودکی اسهال شود به معنی دندان درآوردن نیست بلکه ممکن است عفونت داشته باشد. گاهی در نوزادان بزرگتر، اسهال می تواند نشانه ای از یبوست شدید باشد. مدفوع تازه ممکن است پس از اسنداد روده توسط مدفوع سفت، خارج شود. اسهال باید ظرف مدت ۲۴ ساعت یا از بین برود یا درمان شود. اگر کودکتان در ۲۴ ساعت گذشته ۶ بار اسهال شده است باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
یبوست
بسیاری از نوزادان در زمان زور زدن و فشار وارد کردن مقداری قرمز می شوند که این کاملا طبیعی است. از سوی دیگر زمانی مدفوع نوزاد به یبوست تبدیل می شود که:
- نوزاد برای دفع واقعا مشکل داشته باشد.
- مدفوع او یا کوچک و خشک، مانند مدفوع خرگوش است و یا بزرگ و سفت.
- کودک تحریک پذیر به نظر می رسد، و مدام گریه می کند.
- در زمان لمس شکمش احساس سفتی می کنید.
- در مدفوعش رگ هایی از خون مشاهده می شود که نشان از ایجاد ترک های کوچک بر روی مقعد ( شقاق مقعد ) است.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند تمایل کمتری به یبوست دارند زیرا شیر مادر شامل تمام مواد مغذی و مناسب برای نرم نگه داشتن مدفوع نوزاد است. مخلوط کردن نادرست شیر خشک و نسبت نادرست پودر به آب جوش نیز می تواند منجر به یبوست شود. همیشه دستورالعمل روی قوطی را بخوانید و سعی کنید ابتدا آب را به میزان درست در شیشه شیر ریخته و سپس پودر را به آن اضافه کنید.
یبوست می تواند با عوامل زیر ایجاد شود:
- تب
- کم شدن آب بدن
- تغییرات در مقدار نوشیدنی های کودک
- تغییر در رژیم غذایی
- برخی از داروها
گاهی اوقات، در نوزادان بزرگتر یبوست بدون هیچکدام از این دلایل ایجاد می شود. در این موارد کودک به دلیل جلوگیری از درد، مدفوع خود ار نگه می دارد. گاهی شقاق مقعد و یا زخم اطراف مقعد، موقع دفع درد دارد و همین تجربه بد کودک موجب می شود تمایلی به اجابت مزاج نداشته باشد. این می تواند به یک دور باطل تبدیل شود. کودک خود را نگه می دارد و یبوست بیشتر می شود، و پس از آن در زمان دفع درد بدتر می شود. همیشه مدفوع کودک را بررسی کنید مخصوصا اگر خون در آن مشاهده کردید.
توصیه می شود به این دست کودکان مایعات بیشتری داده شود و در صورتی که به غذا افتاده اند از غذاهای غنی از فیبر بیشتر مصرف کنید. دادن پوره آلو یا زردآلو به کودک، می تواند یک راه خوب برای درمان یبوست باشد.
مدفوع سبز نوزاد
اگر کودک با شیر مادر تغذیه می شود، مدفوع سبز می تواند نشانه ای از این باشد که کودک شما در معرض لاکتوز (قند طبیعی موجود در شیر) بیش از حد قرار دارد. برای جلوگیری از این عارضه بهتر است تغذیه کودک را از هر سینه به طور کامل انجام دهید. به عنوان مثال تا زمانی که شیر در سینه سمت چپ کم نشده به سراغ سینه سمت راست نروید. معمولا قند شیر در ابتدای شیر دهی از بدن خارج می شود و شیری که در پایان شیردهی از سینه خارج می شود، مغذی تر است.
اگر کودک با شیر خشک تغذیه می شود و مدفوعش سبز است بهتر است نوع شیر خشک را تغییر دهید و تحت نظر پزشک از یک شیر خشک دیگر استفاده کنید.
اگر این علائم بیش از ۲۴ ساعت ادامه پیدا کرد به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است علت سبزی مدفوع نوزاد یکی از دلایل زیر باشد:
- حساسیت غذایی
- عوارض جانبی دارو
- وجود مشکل در معده
اگر مدفوع نوزادی که با شیر مادر تغذیه می کند گاه به گاه سبز باشد غیر معمول نیست. اما مدفوع سبز مداوم برای نوزاد، غیر طبیعی است. مدفوع نوزاد می تواند طیف گسترده ای از رنگ و بافت را داشته باشد، به همین دلیل پزشکان معتقدند که تغییر رنگ مدفوع نوزاد معمولا نگران کننده نیست. اما بهتر است مطمئن شوید که چه چیزی در مدفوع نوزاد طبیعی است.
مدفوع نوزادی که با شیر مادر تغذیه می شود اگر به طور مداوم سبز باشد می تواند نشان از موراد زیر باشد:
- عدم تعادل آغوز که در این مورد اغلب مدفوع نوزاد سبز و پر از کف است.
- حساسیت به چیزی در رژیم غذایی مادر، مانند محصولات لبنی تهیه شده با شیر گاو.
- نشانه بیماری در کودک. بچه ها با یک ویروس روده ای و یا حتی یک سرماخوردگی ساده گاهی مدفوع سبز خواهند داشت.
- دندان درآوردن نیز به دلیل افزایش میزان بزاق دهان می تواند موجب ناراحتی شکم و مدفوع سبز در نوزاد شود.
- بسیاری از سبزیجات سبز و یا چیزی هایی که با رنگ آمیخته شده در رژیم غذایی مادر می تواند علتی برای سبزی مدفوع نوزاد باشد.
مدفوع بسیار رنگ پریده و سفید نوزاد
مدفوع رنگ پریده می تواند نشانه ای از زردی در نوزادان باشد. زردی باعث می شود پوست نوزاد شما سفید و چشم او زرد به نظر برسد. این عارضه معمول در چند هفته درمان می شود. اگر مدفوع نوزاد خیلی کم رنگ و مایل به سفید بود باید به پزشک مراجعه کنید چون ممکن است نشانه ای از مشکلات کبدی باشد، به خصوص اگر زردی بیش از دو هفته ادامه یابد.