حرکت روده و ضایعات خارج شده طی آن از بدن می تواند سرنخ های مهمی را در مورد سلامت بدن به شما بدهد. ایجاد تغییر در اندازه، شکل، رنگ و محتوای مدفوع شما، اطلاعات پزشکان را برای شناسایی بیماری هایی مانند بیماری سلیاک و پانکراتیت بیشتر می کند. در واقع، پزشکان از نموداری به نام Bristol Stool Chart، برای طبقه بندی انواع مختلف مدفوع و معنای آنها استفاده می کنند. گاهی اوقات ممکن است در مدفوع خود فوم یا کف مشاهده کنید. اغلب ایجاد مدفوع کف آلود مربوط به چیزی است که خوردید. اما گاهی نیز می تواند به این معنی باشد که بیماری در بدن دارید که نیاز به درمان دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علل و روش های درمان مدفوع کف آلود و همچنین حضور این علامت در نوزادان، با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید.
چه چیزی باعث به وجود آمدن مدفوع کف آلود می شود؟
مدفوع شما زمانی کف آلود می شود که چربی یا موکوس در مدفوع زیاد باشد.
موکوس می تواند ماده ای شبیه به کف در مدفوع ایجاد کند. وجود مقداری مخاط در مدفوع طبیعی است. این ماده به شما کمک می کند که مدفوع را راحت تر دفع کرده و از روده محافظت کنید. اما وجود مقدار زیادی مخاط در بدن می تواند نشانه ای از بیماری زمینه ای خاص باشد.
سوء جذب و دفع چربی از مدفوع می تواند به استئاتوره منجر شود. این اصطلاح به این معنی است که چربی زیادی در مدفوع شما وجود دارد. در این حالت در زمان دفع مدفوع چربی ها جذب نمی شوند و یا به درستی هضم نمی شوند. سایر علائم سوء جذب چربی در بدن عبارتند از:
- مدفوع چرب
- مدفوع رنگ پریده یا به رنگ خاک رس
- مدفوع بزرگی که بوی بدی می دهد
استئاتوره نشانه ای از برخی از مشکلات گوارشی است. این مشکلات عبارتند از:
- برخی داروها
- رژیم غذایی
- فیبروز کیستیک
- پانکراتیت
اگر علائم شما با چیزی که خوردید ایجاد شده است، هنگامی که خوردن آن ماده غذایی خاص را متوقف کنید، شکل و رنگ مدفوع به حالت عادی باز می گردد. اگر علائم شما اغلب اتفاق می افتد، ممکن است علت یک بیماری زمینه ای باشد. در زیر چهار علت وجود دارد که می تواند باعث ایجاد مدفوع کف آلود شود.
بیماری سلیاک
بیماری سلیاک یک اختلال در سیستم ایمنی است. هنگامی که افراد مبتلا به بیماری سلیاک غذاهای حاوی گلوتن را می خورند، سیستم ایمنی بدن آنها واکنش نشان می دهد و باعث تخریب روده کوچک می شود. این بیماری می تواند باعث سوء جذب چربی شده و منجر به ایجاد مدفوع کف آلود شود. گلوتن پروتئین موجود در گندم، چاودار و جو است.
بیماری سلیاک به صورت ارثی منتقل می شود. با توجه به گزارش محققان Celiac Disease Foundation در آمریکا، ۲٫۵ میلیون آمریکایی به این اختلال مبتلا هستند. بیش از ۳۰۰ نشانه با بیماری سلیاک ارتباط دارد. علائم به طور گسترده ای متفاوت هستند و در بزرگسالان و کودکان نیز فرق می کنند. موارد زیر علائم رایج این بیماری به شمار می روند.
| نشانه | بزرگسالان | کودکان |
| کم خونی | ✓ | |
| یبوست | ✓ | |
| تاخیر در رشد | ✓ | |
| افسردگی | ✓ | |
| اسهال | ✓ | ✓ |
| خستگی | ✓ | ✓ |
| تحریک پذیری | ✓ | |
| درد مفاصل | ✓ | |
| از دست دادن اشتها | ✓ | |
| سوء تغذیه | ✓ | |
| زخم های دهان | ✓ | |
| استفراغ | ✓ |
بیماری سلیاک معمولا با آزمایش خون و آزمایش روی نمونه مدفوع تشخیص داده می شود. این بیماری با حذف گلوتن از رژیم غذایی درمان می شود. اگر سلیاک درمان نشود، می تواند منجر به بیماری های مزمن شود.
عوامل خطر ابتلا به این بیماری
بیماری سلیاک ارثی است. با توجه به گزارش مرکز پزشکی دانشگاه شیکاگو، شانس ابتلای افرادی که عوامل خطر ابتلا به بیماری سلیاک را دارند، ۱ به ۲۲ است. افرادی که بیماری های خود ایمنی دیگر و اختلالات ژنتیکی خاص دارند نیز بیشتر احتمال دارد که بیماری سلیاک بگیرند. برخی از بیماری ها مرتبط با بیماری سلیاک عبارتند از:
- لوپوس
- آرتریت روماتوئید
- دیابت نوع ۱
- بیماری تیرویید
- بیماری کبدی اتوایمیون
- بیماری آدیسون
- سندرم شوگرن
- سندرم داون
- سندرم ترنر
- عدم تحمل لاکتوز
- سرطان روده
- لنفوم روده
سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال عملکردی در روده بزرگ است. این بدان معنی است که روده هیچ اختلالی ندارد، با این حال به درستی کار نمی کند. چهار نوع سندرم روده تحریک پذیر مرتبط با اثبات مدفوع به شرح زیر وجود دارد.
- IBS با یبوست (IBS-C)
- IBS با اسهال (IBS-D)
- IBS ترکیبی (IBS-M)
- IBS نامشخص
IBS در ۱۰ تا ۱۵ درصد بزرگسالان آمریکایی یافت می شود و در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. پزشکان مطمئن نیستند که علت این اختلال چیست. بسیاری معتقدند که بیش فعالی اعصاب یا عضلات روده یا اسپاستیک عامل ایجاد این بیماری است.
علائم IBS عبارتند از:
- گرفتگی و درد شکم
- اسهال یا یبوست
- نفخ
- گاز و نفخ
- خستگی
- وجود مخاطی سفید در مدفوع
- نیاز فوری به دفع مدفوع
خط اول درمان IBS تنظیم رژیم غذایی است. پزشک ممکن است حذف مواد غذایی که باعث ایجاد گاز در دستگاه گوارش می شوند مانند کلم، نوشابه های گازدار و لوبیا را توصیه کند. برخی افراد ممکن است نیاز داشته باشند که از یک رژیم غذایی بدون گلوتن استفاده کنند.
ژیاردیازیس
Giardia lamblia یک انگل میکروسکوپی است که باعث التهاب و عفونت در سیستم گوارش می شود و به نام ژیاردیاسیس نیز شناخته می شود. شما می توانید این عفونت را با نوشیدن آب آلوده، خوردن غذا آماده شده با آب آلوده یا شنا کردن در آب آلوده دریافت کنید. این انگل می تواند از فردی به فرد دیگر نیز گسترش یابد.
علائم ژیاردیازیس عبارتند از:
- گرفتگی معده
- اسهال ناخوشایند
- حالت تهوع
- تب
- سردرد
ژیاردیازیس معمولا طی دو هفته بدون انجام درمان خاصی بهبود پیدا می کند. در صورت طولانی شدن عفونت در بدنتان، پزشک ممکن است با انجام آزمایش روی نمونه ای از مدفوع عفونت را تایید کند. در این شرایط ممکن است آنتی بیوتیک برای بیمار تجویز شود.
پانکراتیت
پانکراتیت التهاب لوزالمعده است. پانکراس غده ای است که بخشی از سیستم گوارش محسوب می شود. نقش این عضو این است که آنزیم های هضم غذا را آزاد کرده و میزان قند خون را تنظیم کند. در افرادی که پانکراتیت دارند، آنزیم هایی که هضم را انجام می دهند، به جای قند، هضم پانکراس را آغاز می کنند.
پانکراتیت می تواند یک بیماری حاد باشد که در عرض چند روز ظاهر شود یا می تواند یک بیماری مزمن باشد. پانکراتیت حاد و مزمن اغلب نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد که طی آن شما تحت نظارت پزشکی خواهید بود و یا ممکن است جراحی روی بدنتان انجام شود. افرادی که مبتلا به پانکراتیت مزمن هستند ممکن است دچار دفع چربی و در نهایت مدفوع چرب شوند.
افراد بین ۳۰ تا ۴۰ ساله بیشتر در معرض خطر ابتلا به پانکراتیت حاد و مزمن قرار دارند. این دو بیماری هر دو در مردان شایع تر هستند. علت پانکراتیت شناخته شده نیست، اما می تواند به صورت ارثی منتقل شود.
- مصرف بیش از حد الکل
- سیگار کشیدن
- انجام جراحی روی شکم
- سنگ صفراوی
- فیبروز کیستیک
عوامل خطر شایع برای ایجاد پانکراتیت هستند.
علائم پانکراتیت عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- استئاتوره
- درد در قسمت فوقانی شکم
- کاهش وزن
- دیابت
سایر علل ایجاد مدفوع کف آلود
اختلال سوء جذب
هنگامی که بدن نمی تواند به طور مؤثر جذب یا استفاده از مواد مغذی را انجام دهد، اختلالی به نام اختلال سوء جذب رخ می دهد. یکی از این اختلالات مزمن، بیماری سلیاک است. این بیماری شامل افرادی می شود که دارای واکنش آلرژیک به مصرف گلوتن است.
سایر موادی که عدم تحمل آن ها باعث ایجاد علائم مشابه می شود عبارتند از:
- تخم مرغ
- فروکتوز
- لاکتوز
- غذای های دریایی
- قندهای الکلی مانند مانیتول، سوربیتول و زسیلیتول
افرادی که حساسیت به این مواد غذایی دارند ممکن است بعد از مصرف آن ها مدفوع کف آلود را همراه با نفخ و تهوع تجربه کنند.
انجام جراحی روی شکم
انجام جراحی روی شکم می تواند هضم را تحت تاثیر قرار دهد. این عمل ها ممکن است شامل عمل جراحی برای برداشتن بخشی از روده بزرگ یا کوچک باشد. جراحی ممکن است باعث ایجاد سندرم روده کوچک شود که می تواند منجر به اسهال مزمن و مدفوع کف آلود شود. این وضعیت ممکن است موقت باشد و پس از بهبودی بدن حل شود.
با این حال، اگر فرد به مدت طولانی به این بیماری مبتلا باشد، پزشک معمولا مصرف مکمل ها را توصیه می کند تا اطمینان حاصل شود که فرد تغذیه مناسب را دریافت می کند.
مدفوع کف آلود در نوزادان
مدفوع کف آلود در نوزادان مخصوصا رایج است و معمولا جای نگرانی ندارد. مدفوع کف آلود در نوزادان اغلب نشان می دهد که آنها بیش از حد از لاکتوز، شکر موجود در شیر مادر را دریافت می کنند.
شیر مادر شامل دو قسمت است: آغوز و شیر معمولی. آغوز همان شیری است که در چند روز اول از سینه مادر خارج می شود و غلیظ تر از شیر معمولی است.
آغوز دارای مواد مغذی کمتری نسبت به شیر معمولی مادر است، و اگر کودک بیش از حد آغوز بخورد، قادر نخواهد بود لاکتوز در آن را به درستی هضم کند. حتی کودکان بزرگ نیز با مصرف آغوز ممکن است تغییرات مدفوع را شاهد باشند.
اگر نوزادتان زیاد مدفوع کف آلود دفع می کند، کافی است که شیردهی او را مدتی قطع کنید. اگر شکل مدفوع تغییر پیدا کرد جای نگرانی ندارد. این موضوع نشان دهنده این است لاکتوز در شیر علت ایجاد مدفوع کف آلود است.
روش های درمان مدفوع کف آلود
درمان مدفوع کف آلود بستگی به علت اصلی ایجاد آن دارد. پزشک ممکن است حذف مواد غذایی که اغلب باعث عدم تحمل می شوند را توصیه کند.
اگر IBS تشخیص داده شود، پزشک یا متخصص تغذیه می تواند در برنامه ریزی برای رژیم غذایی به شما کمک کند. در این شرایط باید از مصرف مواد غذایی که معمولا باعث ایجاد گاز می شوند و غذاهای سرخ شده خودداری شود.
ممکن است برای تعیین این که کدام غذاها باعث بروز علائم IBS می شوند، یادداشت برداری از مواد غذایی که مصرف می کنید مفید باشد.
برای درمان عفونت ژیاردیازیس پزشک آنتی بیوتیک را تجویز می کند و توصیه می کند آب آشامیدنی و نوشیدنی های الکترولیتی بخورید تا از کمبود آب بدن ناشی از اسهال جلوگیری شود.
پانکراتیت معمولا با تزریق مایعات داخل وریدی و داروهای ضد درد درمان می شود. در برخی موارد، آنتی بیوتیک ها ممکن است لازم باشد. اگر فرد مبتلا به پانکراتیت مزمن باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر مدفوع کف آلود در طی چند روز به حالت عادی باز نگردد، باید با پزشک مشورت کنید. عوامل زیادی وجود دارند که می توانند حرکات روده را کف آلود کنند. امتحانات و آزمایشاتی که برای تشخیص انجام می شود، با توجه به علائم و سابقه بیماری متفاوت است.
علائمی که همیشه باید به سرعت آن را به پزشک گزارش کنید عبارتند از:
- وجود موکوس یا خون در مدفوع
- اسهالی که بیش از دو روز یا ۲۴ ساعت طول می کشد
- تب ۱۰۱٫۵ درجه فارنهایت (۳۸٫۶ درجه سانتی گراد) یا بیشتر از ۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت برای کودکان
- درد حاد یا مداوم