در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با بیماری نوروبلاستوما بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه شوید. سیستم عصبی بدن به دو بخش سیستم عصبی مرکزی، که شامل مغز و نخاع است و سیستم عصبی محیطی تقسیم شده است. سیستم عصبی سمپاتیک بخشی از سیستم عصبی محیطی است. این سیستم کمک می کند تا پیام از مغز به قسمت های مختلف بدن برسد. این سیستم موارد زیر را تحت کنترل دارد:
نوروبلاستوم سرطانی است که در سلول های نابالغ و یا سلول های عصبی، سیستم عصبی سمپاتیک رشد می کند. این سرطان به شکل یک تومور جامد ایجاد می شود. این توده غالبا در نقاط زیر شکل می گیرد:
- غده فوق کلیوی
- لگن خاصره
- شکم
- گردن
- قفسه سینه
اگر این بیماری پیشرفت کند، می تواند به استخوان، غدد لنفاوی و پوست گسترش یابد.
در حالی که نوروبلاستوم به طور کلی یک سرطان نادر است اما شایع ترین نوع سرطان در میان نوزادان است. بر اساس گزارش مرکز سرطان مموریال اسلون-کترینگ، حدود ۷۰۰ مورد جدید از نوروبلاستوم در هر سال در ایالات متحده تشخیص داده می شوند. بسیاری از آنها در میان کودکان خردسال، قبل از سن ۵ سالگی تشخیص داده می شود.
آیا نوروبلاستوما ارثی است؟
اغلب موارد نوروبلاستوم ارثی هستند، اما در نتیجه یک جهش ژنی تصادفی رخ می دهند. حدود ۱ الی ۲ درصد از موارد نوروبلاستوما به ارث برده شده در الگوی اتوزومال غالب هستند. این به این معنی که شما فقط نیاز دارید یک ژن ناقص از یکی از والدین را به ارث ببرید. البته همه افرادی که ژن را به ارث می برند سرطان نمی گیرند. در این موارد گفته می شود که نفوذ ناقص است. کارشناسان معتقدند که یک جهش اضافی برای رشد و ابتلا به نوروبلاستوم لازم است.
علائم و نشانه های نوروبلاستوما چیست؟
علائم شایع نوروبلاستوم عبارتند از:
- یک توده در گردن، قفسه سینه و شکم
- تورم چشم
- حلقه های تیره زیر چشم
- تورم شکم
- درد استخوان
- ضعف در اندام فوقانی و تحتانی
- فلج، یا ناتوانی در حرکت اندام های فوقانی و تحتانی
- تورم بدون درد مایل به آبی در زیر پوست
علائم کمتر شایع عبارتند از:
- خستگی
- تب
- تنگی نفس
- سرفه
- فشار خون بالا
- اسهال
- خونریزی غیر طبیعی و یا کبودی، از جمله لکه های قرمز کوچک و مسطح پوست که به نام پتشی شناخته می شود.
- بالا رفتن ضربان قلب
- تعرق مفرط
- حرکت غیرارادی و کنترل نشده چشم و ساق پاها
نوروبلاستوما چگونه تشخیص داده می شود؟
با توجه به ماهیت غیر اختصاصی علائم اولیه نوروبلاستوم، متاسفانه بیماری قبل از تشخیص پیشرفت می کند. اما عموما برای تشخیص این بیماری از آزمایشات زیر استفاده می شود:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- بیوپسی مغز استخوان
- سی تی اسکن
- اسکن MRI
- اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون
- اسکن استخوان
- سونوگرافی
مراحل نوروبلاستوما
پس از تشخیص نوروبلاستوما، گام بعدی تشخیص مرحله بیماری است. این نوع سرطان بسته به محل و میزان پیشرفت آن به طبقات زیر تقسیم می شوند. مرحله سرطان می تواند نوع درمان را مشخص کند. بنابراین مرحله بندی این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است.
نوروبلاستوم چهار مرحله دارد:
مرحله ۱
در مرحله ۱، تومور در یک منطقه از بدن نوزاد است و گسترش نیافته. به همین خاطر پزشک می تواند به راحتی تومور را خارج کند.
مرحله ۲
در مرحله۲ A، تومور در یک منطقه از بدن است اما نمی توان طی عمل جراحی آن را به طور کامل خارج کرد. در این نوع سرطان سلول های سرطانی در غدد لنفاوی یافت نمی شوند.
در مرحله ۲ B، تومور در یک منطقه از بدن است و پزشک می تواند آن را به طور کامل توسط عمل جراحی بردارد. با این حال، سلول های سرطانی در گره های لنفاوی نزدیک تومور نیز مشاهده می شوند.
مرحله ۳
در مرحله ۳، هر یک از سه حالت زیر ممکن است رخ دهد:
- تومور هوز هم در منطقه ای که اولین بار مشاهده شده است قرار دارد و تنها یک طرف بدن را درگیر کرده است. با این حال، سلول های سرطانی در غدد لنفاوی طرف دیگر بدن نیز مشاهده می شود.
- تومور در وسط بدن قرار دارد و به هر دو طرف بدن گسترش پیدا کرده است. این موضوع به خاطر رشد تومور و گسترش آن به غدد لنفاوی است.
- تومور را نمی توان به طور کامل در طول عمل جراحی برداشت. همچنین تومور از یک طرف بدن نوزاد به طرف دیگر گسترش یافته است. در این مرحله سرطان هم می تواند به غدد لنفاوی اطراف تومور گسترش یافته باشد هم می تواند به غدد لنفاوی نرسیده باشد.
مرحله ۴
در مرحله ۴، سلول های تومور یا سرطان به نقاط دور تر بدن از جمله موارد زیر گسترش یافته است:
- استخوان
- کبد
- پوست
- گره های لنفاوی دور دست
- ارگان های دیگر
مرحله ۴S نوروبلاستوم رفتاری متفاوت دارد. این حالت زمانی اتفاق می افتد که معیارهای زیر درست باشد:
- فرزند شما کمتر از ۱ سال سن داشته باشد.
- سرطان در یک طرف بدن است و ممکن است به غدد لنفاوی آن طرف از بدن گسترش یابد.
- تومور به کبد، پوست، یا مغز استخوان پخش شده است.
- کمتر از ۱۰ درصد از سلول های مغز استخوان سرطانی هستند.
- سرطان به استخوان های گسترش نیافته است.
مرحله خطر
هنگامی که پزشک مرحله سرطان را تشخیص داد، آن را به سه دسته با ریسک کم، با ریسک متوسط، و یا با ریسک بالا طبقه بندی می کند. سطح خطر بر اساس معیارهای زیر مشخص می شوند:
- مرحله سرطان
- بافت شناسی تومور
- بیولوژی تومور
- سن کودک
نوروبلاستوم با ریسک کم و متوسط به طور کامل قابل درمان هستند. اما نوروبلاستوم با ریسک بالا معمولا سخت تر درمان می شود.
نوروبلاستوما چگونه درمان می شود؟
درمان نوروبلاستوما بستگی به سن نوزاد و مرحله سرطان دارد. این درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- عمل جراحی
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- ایمونوتراپی
- پیوند سلول های بنیادی
بسیاری از کودکان مبتلا به نوروبلاستوما بیش از یک نوع درمان را نیاز دارند. درمان به طور معمول مرحله ای انجام می شود و ممکن است چند سال طول بکشد.
شیمی درمانی
در طول شیمی درمانی، داروهای ضد سرطان برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود. معمولا این داروها را به صورت داخل وریدی تزریق می کنند، اما برای نوزادان داروهای خوراکی برای شیمی درمانی استفاده می شود. عوارض این داروها بسته به نوع و میزان مصرف به شرح زیر می باشد:
- ریزش مو
- زخم های دهانی
- حالت تهوع
- استفراغ
- ضعف سیستم ایمنی
- خستگی
هنگامی که کودک درمان شود، عوارض جانبی نیز خود به خود از بین می روند.
پرتو درمانی
در پرتو درمانی، ذرات پر انرژی و یا اشعه، مانند اشعه ایکس، برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود. این نوع درمان می تواند عوارض جانبی مانند تحریک پوست، اسهال و خستگی را در پی داشته باشد.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی درمان بیولوژیک نیز می شوند. در این درمان، برای تحریک سیستم ایمنی بدن جهت مبارزه با بیماری از دارو استفاده می شود.
سلول های بنیادی
درمان با سلول های بنیادی پیوند مغز استخوان نیز نامیده می شود. پس از دریافت دوز بالای شیمی درمانی یا پرتو درمانی، سلول های بنیادی ممکن است به جریان خون کودک تزریق شود. معمولا برای کودکانی که در معرض خطر بالایی قرار دارند و گزینه های درمانی دیگر برایشان کاربرد ندارد از این درمان استفاده می شود.
آینده کودکان مبتلا به نوروبلاستوما
آینده کودک مبتلا، به مرحله و خطر ابتلا به سرطان بستگی دارد. با توجه به گزارش انجمن سرطان آمریکا:
- ۹۵ درصد از کودکان مبتلا به نوروبلاستوما کم خطر حداقل ۵ سال عمر می کنند.
- ۹۰ الی ۹۵ درصد از کودکان مبتلا به نوروبلاستوما با خطر متوسط حداقل ۵ سال عمر می کنند.
- ۴۰ الی ۵۰ درصد از کودکان مبتلا به نوروبلاستوما پر خطر حداقل ۵ سال عمر می کنند.
پس از درمان نوزاد باید برای جلوگیری از علائم عود و عوارض، تحت نظر پزشک باشد. شانس عود نوروبلاستوما با ریسک کم و متوسط اندک است. اما هنوز هم بیمار باید تحت نظر باشد. درمان سرطان می تواند عوارض جانبی طولانی مدت داشته باشد. این عوارض عبارتند از:
- مشکلات رشد
- مشکلات یادگیری
- مشکلات بینایی
- تشنج
- مسائل مربوط به عضله و استخوان
- سرطان ثانویه