افزودنی ها مواد اولیه هستند که به مواد غذایی اضافه می شوند تا طعم و ظاهر آن ها خفظ شده یا بهبود پیدا کنند. برخی از مواد افزودنی طبیعی مانند سرکه، نمک و دی اکسید گوگرد قرن هاست که مورد استفاده قرار می گیرند. اما افزایش محبوبیت غذاهای فرآوری شده در نیمه دوم قرن بیستم منجر به افزایش تعداد افزودنی ها مصنوعی نسبت به نوع طبیعی آن ها شده است. در طول سالهای اخیر، بحث های متعددی درباره ایمنی این مواد افزودنی وجود داشته است. بسیاری از کشورها قوانین ممنوعیت تعدادی از مواد افزودنی را که مرتبط با بیماری های سرطان، قلبی و عصبی، و سایر اختلالات سلامت است، تصویب کرده اند. برای آشنایی با مواد افزودنی مضر برای بدن با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید.

علیرغم نگرانی های شدید در سال های اخیر، افزودنی های بی شماری در انواع محصولات مختلف مورد استفاده قرار می گیرند تا تقاضای مصرف کنندگان برای مواد غذایی متناسب با شیوه زندگی پرمشغله یا ارضا کننده حس چشایی را پاسخ دهند.

اما سلامت شما بسیار مهمتر از راحتی در زندگی روزمره است. مهم است که بدانید برای جلوگیری از خطر مرتبط با بیماری های جدی و حتی کشنده باید از مصرف مواد افزودنی مضر برای بدن اجتناب کنید.

مواد افزودنی مضر برای بدن

شربت ذرت با فروکتوز بالا

شربت ذرت با فروکتوز بالا یک شیرین کننده ارزان است که به سودا و نوشیدنی های میوه ای، سس گوجه فرنگی، برخی غلات و سایر شکلات های فرآوری شده اضافه می شود.

در تحقیق سال ۲۰۰۴ که در مجله American Journal of Nutrition منتشر شده، الگوهای مصرف غذاهای مردم آمریکا از سال ۱۹۶۷ تا ۲۰۰۰ مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق مشخص شد که جلوگیری از مصرف بیش از حد نوشابه های غنی از کالری حاوی شربت ذرت فروکتوز بالا، یکی از مهمترین عوامل پیشگیری از شیوع چاقی در ایالات متحده است.

طبق یک مطالعه که در سال ۲۰۱۰ در Current Hypertension Reports منتشر شده، شربت ذرت با فروکتوز بالا، خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می دهد.

سندرم متابولیک یک گروه از شرایطی است که با هم همراه هستند. این اختلالات شامل موارد زیر هستند:

  • سطح قند خون بالا
  • سطح تری گلیسیرید بالا (چربی سلولی)
  • فشار خون بالا
  • چربی بیش از حد دور شکم
  • میزان کلسترول غیرطبیعی

سندرم متابولیک و چاقی به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، حملات قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ را افزایش می دهند.

مونو سیدیم گلوتامات (MSG)

مونو سدیم گلوتامات که به عنوان MSG نیز شناخته می شود، یک افزودنی طعم دهنده است که به طور گسترده ای در غذاهای آسیایی استفاده می شود. این ماده در غذاهای کنسرو شده و یخ زده، سس گوجه فرنگی، سوپ و میان وعده های مخصوص کودکان یافت می شود.

MSG نسخه تولید شده پروتئین گلوتامیک اسید است.

در حالی که اداره غذا و داروی ایالات متحده MSG را برای استفاده امن نامید، اما بحث های زیادی هنوز در مورد اثرات مضر آن وجود دارد.

شواهد زیادی از دهه ۱۹۶۰ منتشر شده است که نشان می دهند افرادی که غذاهای آسیایی غنی از MSG را مصرف می کنند، علائم زیر را گزارش می دهند:

  • سردرد
  • درد قفسه سینه
  • بی حسی اطراف دهان و گردن
  • سرخ شدن
  • تعریق

این علائم در نهایت به عنوان سندرم رستوران چینی نام گذاری شد. خانواده هایی که در تایلند بودند و غذاهای خود را با عصاره MSG به مدت ۱۰ روز طعم دار کردند، در معرض خطر شدید سندرم متابولیک و افزایش وزن قرار گرفتند.

رنگ های مصنوعی

رنگ های مصنوعی معمولا در آب نبات، دسر، بستنی، نوشیدنی های ورزشی، غذاهای های فرآوری شده (غلات، پاستا، رشته فرنگی) و دیگر مواد غذایی یافت می شود. رنگ های مصنوعی نیز یکی از مواد افزودنی مضر برای بدن هستند.

به عنوان مثال تارترازین رنگ زرد در نوشابه است. طبق یک مطالعه که در سال ۲۰۱۵ در Anticancer Research منتشر شده، مصرف طولانی مدت تارترازین می تواند باعث سرطان شده و علائم آسم را تشدید کند.

طبق تحقیق منتشر شده در سال ۲۰۱۳ در مجله Journal of General Physiology، رنگ های خوراکی آبی موجود در بستنی، نوشابه های آبی، محصولات دارویی و یخی، پروتئین کانال غشایی PANX 1 را مهار می کند. این فعالیت باعث پیشرفت سرطان پوست می شود.

سایر رنگ های خوراکی مانند رنگ قرمز و رنگ سبز نیز با تومور و بیش فعالی در کودکان ارتباط دارند.

پتاسیم برومات

پتاسیم برومات افزودنی است که حجم نان را افزایش می دهد.

این ماده هنوز هم در ایالات متحده به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. اگر چه مطالعات حیوانی که اثرات سرطان زایی پتاسیم برموت را نشان داده اند، منجر به ممنوعیت مصرف این ماده در تعدادی از کشورها از جمله کشورهای اتحادیه اروپا، آرژانتین، نیجریه، برزیل، کانادا، کره جنوبی و پرو شده است.

گرچه تحقیقات در مورد انسانها فاقد این نتیجه است، اما آژانس بین المللی تحقیقات سرطان بر اساس تحقیقات انجام شده روی موش های صحرایی نشان می دهد که پتاسیم برومات احتمالا سرطان زایی در انسان را داشته و ارتباطی مثبت بین مصرف خوراکی های حاوی پتاسیم برومات و سرطان های تیروئید، کلیه و مجاری ادراری را نشان می دهد.

طبق نتایج یک مطالعه که در سال ۱۹۹۰ در مجله Environmental Health Perspectives منتشر شده، این ماده ممکن است باعث مسمومیت کلیه ها در انسان شود.

آسپارتام

آسپارتام نیز شیرین کننده مصنوعی است که در نوشیدنی های گازدار، نوشیدنی های رژیمی، ماست میوه ای رژیمی، آدامس و حتی برخی داروها یافت می شود.

طبق گزارش FDA آسپارتام ۷۵ درصد از واکنش های ناشی از مواد افزودنی مضر برای بدن را ایجاد می کند. در حالی که برخی از مواد حاوی آسپارتام واکنش های نسبتا ملایمی مانند موارد زیر را به وجود می آورند:

  • سردرد
  • تشنج

فنیل آلانین یکی از اجزای آسپارتام است و سطح سروتونین را بیش از حد در مغز کاهش می دهد و موجب افسردگی می شود.

طبق یک مطالعه که در سال ۲۰۱۴ در Research in Nursing and Health منتشر شده سالمندان سالمی که به مدت هشت روز رژیم حاوی آسپارتام زیاد مصرف کرده و به مدت هشت روز رژیم کم آسپارتام را پیگیری کردند، افسردگی و تحریک پذیری را در وهله اول گزارش دادند.

در حالی که اثرات ماندگار سرطان زا آسپارتام از نظر علمی بی اساس است، اما یک مطالعه که در سال ۲۰۰۴ در مجله Texas Heart Institute Journal منتشر شده می گوید که مصرف منظم آسپارتام ممکن است منجر به فشار خون بالا و آریتمی قلبی (ضربان نامنظم قلب) شود.

چربی های ترانس

چربی های ترانس زمانی که محصولات گیاهی بر پایه روغن های هیدروژناسیون اصلاح می شوند، تولید می شوند. غذاهایی که بیشتر حاوی چربی های ترانس هستند عبارتند از:

  • مارگارین
  • غذاهای سرخ شده
  • غذاهای آماده
  • فست فودها

چربی های ترانس شریان ها را مسدود و جریان خون غنی از اکسیژن که به سمت قلب می روند را محدود کرده و منجر به بیماری های قلبی عروقی می شوند. افراد مبتلا به این بیماری در معرض خطر بیشتر حملات قلبی هستند.

بر اساس مطالعه ای که در سال ۲۰۰۷ در مجله European Journal of Clinical Nutrition منتشر شده، مصرف منظم و زیاد چربی های ترانس در بین ایرانی ها، عامل اصلی بیماری های قلبی عروقی است.

اولسترا

مواد افزودنی مضر برای بدن که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید
مواد افزودنی مضر برای بدن که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید

اولسترا جایگزین چربی موجود در خواکی هایی، مانند چیپس سیب زمینی است. بر اساس مطالعه ای که در سال ۲۰۰۶ در مجله American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده، مصرف اولسترا جذب کاروتنوئید در بدن را کاهش می دهد.

کمبود کاروتینوئید در دراز مدت خطر ابتلا به سرطان و بیماری های قلبی را افزایش می دهد. همچنین باعث آسیب سلولی توسط رادیکال های آزاد می شود. اولسترا ممکن است عوارض جانبی مانند موارد زیر را ایجاد کند:

  • گرفتگی شکمی
  • اسهال
  • استئاتوره (رسوبات چربی در مدفوع)

نیتریت و نیترات

مواد افزودنی مضر برای بدن که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید
مواد افزودنی مضر برای بدن که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید

نیتریت سدیم یک افزودنی در فراورده های گوشتی مانند ژامبون، سوسیس و بیکین است. سبزیجات هم حاوی مقادیر کمی نیتریت هستند. البته بسته به روش کشت، ویژگی های خاک و شدت نور، برخی از سبزیجات حاوی نیترات بیشتری می باشند.

بر طبق یک مطالعه که در سال ۲۰۰۱ در مجله Epidemiology منتشر شده، نیترات موجود در آب آشامیدنی ارتباط مثبتی با گسترش سرطان های مثانه، رحم، تخمدان و رکتوم در زنان دارد.

بر اساس یک مطالعه که در سال ۲۰۰۹ در American Journal of Nutrition منتشر شده، نیترات با باکتری های دهان ترکیب شده و به نیتریت تبدیل می شود.

نیتریت با هموگلوبین در خون ترکیب شده و به شکل متهموگلوبین در می آید. این ماده قادر به انتقال اکسیژن به اندام های بدن نیست.

روغن نباتی با ترکیب برومید

مواد افزودنی مضر برای بدن که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید
مواد افزودنی مضر برای بدن که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید

روغن نباتی با ترکیب برومید (BVO) یک نوع افزودنی است که به طور گسترده ای در صنایع تهیه سودا، به خصوص در سدیم مرکب، و همچنین در انواع نوشیدنی های ورزشی و محصولات پخته شده استفاده می شود.

مصرف بیش از حد غذاهای غنی از BVO می تواند مسمومیت با برومید یا برومیسم ایجاد کرده و منجر به علائم زیر شود:

  • سردرد
  • خستگی
  • آتاکسی
  • کاهش حافظه

یک مطالعه که در سال ۲۰۰۳ در مجله Toxicology منتشر شد، دریافت که مصرف بیش از حد برومید باعث ایجاد اختلال در وضعیت ذهنی یک زن ۳۰ ساله شده و علائم زیر را به وجود آورده است:

  • سردرگمی
  • اختلالات شنوایی و بصری
  • کاهش حافظه کوتاه مدت

هیدروکسی‌انیسول بوتیله‌شده (BHA) و دی‌بوتیل هیدروکسی تولوئن (BHT)

مواد افزودنی مضر برای بدن که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید
مواد افزودنی مضر برای بدن که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید

BHA و BHT به طور گسترده ای در غلات بسته بندی شده، روغن های گیاهی و چیپس های سیب زمینی یافت شده و به عنوان مواد نگهدارنده که باعث جلوگیری از اکسیداسیون روغن و فاسد شدن آن می شود کاربرد دارد.

صحبت های زیادی در مورد سرطان زا بودن BHA و BHT وجود دارد. مطالعات در گذشته نشان داده اند که پیوند مثبتی بین BHA و BHT و سرطان در موش ها وجود دارد. اگر چه به مطالعات بیشتری در مورد این رابطه نیاز می باشد.