طبق نظر متخصصان National Health and Nutrition Examination Survey سنگ کلیه از هر ۱۱ نفر در ایالات متحده بر روی ۱ نفر تاثیر می گذارد. این بیماری در مردان بیشتر از زنان رایج است. سنگ کلیه توده ای سنگی است که در یک یا هر دو کلیه ایجاد شده و می تواند باعث کمر درد شود. سنگ کلیه هنگامی که انواع مختلف مواد شیمیایی مانند اسید اوریک، فسفر، کلسیم و اسکولیک اسید در ادرار وجود دارد و بسیار متمرکز هستند، ایجاد می شود. بنابراین برخی از مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه می باشند.

سنگ های کوچک بدون اینکه باعث ایجاد مشکل زیادی در بدن شوند از بدن خارج می شوند. اما سنگ های بزرگ باعث درد شدیدی می شوند که به صورت متناوب ایجاد شده و از بین می روند.

علائم دیگر سنگ کلیه عبارتند از:

  • نیاز مکرر به ادرار
  • کاهش حجم ادرار در هر بار دفع
  • خروج ادرار همراه با درد
  • وجود خون در ادرار
  • ادرار بد بو
  • تهوع
  • استفراغ
  • لرز
  • تب
  • بی حالی

عوامل افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه نیز عبارتند از:

  • داشتن سابقه خانوادگی سنگ کلیه
  • کم آبی بدن
  • اضافه وزن
  • بیماری های گوارشی
  • عفونت های دستگاه ادراری
  • رعایت رژیم غذایی غنی از پروتئین، سدیم و قند

افرادی که سنگ های کلیوی در گذشته داشته اند نیز در معرض خطر بیشتری برای ایجاد مجدد این مشکل هستند. رژیم غذایی عامل مهمی است که به راحتی در کنترل شماست. به طوری که حذف برخی از مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه می تواند به جلوگیری از سنگ کلیه و حمایت کلی از سلامت این اندام کمک کند. برای آشنایی بیشتر با مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید.

مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه

غذاهای غنی اگزالات

سنگ های کلیه به علت افزایش اگزالات کلسیم در بدن شکل می گیرند. بنابراین خوردن غذاهای غنی از اگزالات در مقادیر زیاد می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. اگزالات موجود در ادرار با کلسیم ترکیب می شود تا سنگ کلیه کلسیم-اگزالات ایجاد کند.

افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به سنگ کلیه هستند باید غذاهای غنی از اگزالات را در حد اعتدال مصرف کنند. این غذاها شامل موارد زیر می شوند:

  • اسفناج
  • ریواس
  • بامیه
  • چغندر
  • کلم
  • کرفس
  • شیر سویا
  • توت فرنگی
  • برگ چغندر

همچنین، ویتامین C را نیز به اندازه مصرف کنید. ویتامین C اضافی ممکن است در بدن به اگزالات تبدیل شود.

مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه
مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه

ساردین

افرادی که در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه از نوع اسید اوریک هستند، باید از غذاهایی که حاوی پوریین بالا هستند مانند ماهی ساردین، اجتناب کنند. مصرف بالای پورین باعث افزایش مقدار اسید اوریک در ادرار می شود و می تواند به سنگ های اسید اوریک منجر شود.

طبق گفته متخصصان انجمن اورولوژی آمریکا، مصرف بالای پورین از پروتئین حیوانی، به ویژه از ماهی ها وارد بدن می شود، می تواند باعث بروز هیپراوریسمی و هیپراوریکوزوری در افراد سالم بدون سنگ شود. علاوه بر این، مواد غذایی غنی از پورین ممکن است سنگ های کلسیم-اگزالات را ایجاد کنند. زیرا این غذاها باعث افزایش میزان کلسیم دفع شده در ادرار می شوند.

مصرف ساردین را به یک یا دو بار در هفته محدود کنید و حجم هر وعده مصرف خود را نیز کنترل کنید. سایر غذاهای غنی از پورین که جز مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه هستند عبارتند از:

  • ماهی کولی
  • گوشت ارگان های داخلی حیوان مانند جگر
  • بیکن
  • میگو
  • مخمر نان

گوشت قرمز

خوردن بیش از حد گوشت قرمز، که دارای پروتئین زیادی است، خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد. اسید اوریک بالا در این ماده، علت شایع ایجاد سنگ کلیه است. از طرفی کلیه ها به متابولیزه کردن و حذف محصولات حاوی نیتروژن ناشی از هضم پروتئین کمک می کنند. بنابراین مصرف پروتئین زیاد باعث افزایش بار متابولیک در کلیه ها می شود.

از خوردن گوشت قرمز به صورت روزانه اجتناب کنید. در عوض مصرف خود را به یک یا دو بار در هفته محدود کنید.

مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه
مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه

نوشیدنی های گازدار

مصرف منظم نوشیدنی های گازدار مانند نوشابه های گازدار (بدون شیرین کننده های مصنوعی)، نوشیدنی های انرژی زا و برخی از آب های گازدار، خطر ابتلا به سنگ کلیه و همچنین بیماری های کلیوی را افزایش می دهد.

مطالعه ای که در سال ۲۰۰۷ در Epidemiology منتشر شد اشاره کرده است که نوشیدنی های کولا حاوی اسید فسفریک هستند و باعث تغییرات ادراری و ترویج سنگ کلیه می شوند. همچنین خطر ابتلا به بیماری کلیوی مزمن را افزایش می دهند.

علاوه بر این، یک مطالعه که در سال ۲۰۱۳ در مجله Clinical Journal of the American Society of Nephrology منتشر شده اشاره کرد که مصرف نوشابه های گازدار حاوی شکر با شانس بیشتری برای تشکیل سنگ مرتبط است.

به جای مصرف نوشیدنی های گازدار، آب آشامیدنی، آب طعم دار، آب لیمو یا آب پرتقال تازه مصرف کنید.

سویا تراریخته

سویا و مواد غذایی حاوی سویا که به لحاظ ژنتیکی اصلاح شده اند برای بدن مضر هستند و می توانند سلامت کلیه های شما را تحت تاثیر قرار دهند. آنها حاوی مقادیر بالای اگزالات هستند که با تجمع کلسیم در کلیه ها مرتبط هستند و سنگ کلیه را تشکیل می دهند.

مطالعه ای که در سال ۲۰۰۹ در مجله International Journal of Biological Sciences منتشر شده است، اثرات مواد غذایی GMO را بر سلامت پستانداران بررسی کرد و نتیجه گرفت که این اثرات عمدتا در عملکرد کلیه و کبد متمرکز شده است. علاوه بر این، محصولات تهیه شده از سویا غیر ارگانیک مانند شیر سویا و توفو حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی حاوی اگزالات هستند. هنگام خرید سویا، نوع ارگانیک آن را انتخاب کنید.

کربوهیدرات های تصفیه شده

کربوهیدرات های تصفیه شده (مانند شکر تصفیه شده، برنج سفید، آرد تصفیه شده و غیره) سطح انسولینی که بدن تولید می کند را افزایش داده و باعث جدا شدن کلسیم از استخوان و دفع آن در دستگاه ادراری می شود. این فرایند باعث تشکیل سنگ کلیه از نوع کلسیم-اگزالات می شود. در مقابل، کربوهیدرات های پیچیده هضم بسیار طولانی تری دارند و تنها باعث افزایش میزان اندکی در گلوکز و انسولین می شوند.

یک مطالعه که در سال ۱۹۸۶ در Food and Chemical Toxicology منتشر شده، تأثیر قندهای تصفیه شده در رژیم غذایی و قندهای الکلی را بر روی رسوب کلسیم-اگزالات کلیه در موش های صحرایی تحت درمان با اتیلن گلیکول نشان داد.

اگر  در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه هستید، از چیزی هایی که با آرد سفید یا آرد تصفیه شده ساخته شده اند اجتناب کنید.

کافئین بیش از حد

مصرف بیش از حد کافین، که در غذاها یا نوشیدنی ها وجود دارد، می تواند دفع کلسیم را در ادرار افزایش داده و به نوبه ی خود باعث ایجاد سنگ کلیه شوند. در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ در Journal of Urology منتشر شده اثرات مصرف زیاد کافئین بر ترکیب ادرار را بررسی کرد و دریافت که مصرف کافئین ممکن است به طور متوسط موجب افزایش خطر تشکیل سنگ های کلسیم-اگزالات در کلیه شوند.

کافئین همچنین دارای اثر دیورتیک است که باعث تکرر ادرار می شود و می تواند منجر به کم آبی بدن که یکی از عوامل خطر سنگ کلیه است، شود.

علاوه بر این، مصرف کافئین زیاد می تواند موجب طیف وسیعی از مشکلات، از جمله فشار خون بالا و بی خوابی شود. غذاها و نوشیدنی ها حاوی کافئین را در حد اعتدال استفاده کنید. بیش از ۲ فنجان قهوه یا ۳ فنجان چای در هر روز ننوشید.

علاوه بر این، مصرف نوشابه های گازدار، نوشیدنی های انرژی زا، شکلات، کاکائو و بعضی از داروهای مسکن خارج از نسخه را نیز محدود کنید.

مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه
مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه

شیرین کننده های مصنوعی

بسیاری از ما شیرین کننده های مصنوعی را برای کاهش میزان کالری، به جای شکر در قهوه یا چای استفاده می کنیم. این در حالی است که شیرین کننده های مصنوعی اگر به صورت منظم مصرف شوند ممکن است، عملکرد کلیه را مختل کنند.

مطالعه ای که در سال ۲۰۰۹ در نشریه انجمن عمومی نفرولوژی آمریکا (American Society of Nephrology) منتشر شده نشان می دهد افرادی که رژیم غذایی حاوی سدیم یا نوشیدنی های حاوی شیرین کننده های مصنوعی را مصرف می کنند، احتمالا کاهش عملکرد کلیه را تجربه خواهند کرد.

علاوه بر این، شیرین کننده های مصنوعی اثر قوی اسیدی بر روی خون شما دارند. این خاصیت باعث افزایش میزان رسوبات کلسیم در بدن و تشکیل سنگ های کلیوی کلسیمی می شود. به جای شیرین کننده های مصنوعی، از عسل یا استویا در قهوه یا چای خود استفاده کنید.

نوشیدن الکل

نوشیدن بیش از حد الکل می تواند باعث آسیب جدی به کلیه ها و کبد شود. الکل به عنوان یک دیورتیک عمل می کند و ممکن است منجر به تولید بیش از حد ادرار شده و خطر کم شدن آب بدن را افزایش دهد. کم آبی عملکرد طبیعی کلیه را مختل می کند.

به علاوه، الکل ممکن است توانایی بدن را برای ترشح اسید اوریک، که می تواند منجر به تشکیل سنگ کلیه شود، مختل کند.

مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه
مواد غذایی ایجاد کننده سنگ کلیه

نمک

استفاده بیش از حد از نمک که حاوی کلرید سدیم است، می تواند به رشد سنگ کلیه کمک کند. مصرف زیاد سدیم باعث جذب آب می شود و به این ترتیب کلیه ها قادر به دفع بیش از حد سدیم از بدن نیستند. نمک حتی سطح کلسیم را در ادرار افزایش می دهد و سیترات که یک مهار کننده سنگ است را در ادرار کاهش می دهد.

علاوه بر این، مصرف زیاد سدیم موجب افزایش فشار خون شده و می تواند منجر به بیماری قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی و بیماری کلیوی شود. اگر  به سنگ های کلسیمی حساس هستید، مصرف نمک خود را تا ۳ گرم در روز محدود کنید. به جای نمک معمولی، از نمک دریای سلتیک یا هیمالیا استفاده کنید.

همچنین از سبزیجات و ادویه جات برای افزودن عطر و طعم به غذاها استفاده کنید. ضمن این که باید از مصرف غذاهای فرآوری شده، که معمولا سدیم زیادی دارند، اجتناب کنید.