دیابت یک اختلال متابولیکی است که در آن سطح گلوکز خون در بدن بالا می رود. افزایش سطح قند خون به علت عدم تولید انسولین (دیابت نوع ۱) یا مقاومت به انسولین در بدن (دیابت نوع ۲) ایجاد می شود. هنگامی که از ابتلا به دیابت رنج می برید، مهم است که سطح قند خون خود را کنترل کنید. زیرا افزایش بی رویه قند خون می توانید به قسمت های مختلف بدن و اندام ها از چشم گرفته تا انگشتان آیب برساند. رژیم غذایی نقش مهمی در مدیریت این بیماری ایفا می کند. غذاهایی وجود دارد که می توانند خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهند و به مدیریت قند خون کمک کنند. از سوی دیگر، غذاهای خاص می توانند علائم و عوارض دیابت را تشدید کنند. با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت آشنا شوید.

دیابت یکی از شایع ترین بیماری هایی است که افراد زیادی را در جهان تحت تاثیر خود قرار داده است. به گفته متخصصان انجمن دیابت آمریکا (ADA):

  • در سال ۲۰۱۲، حدود ۲۹٫۱ میلیون آمریکایی، یا ۹٫۳ درصد از جمعیت، دیابت داشتند. از بین این افراد، ۲۱٫۰ میلیون نفر بیماریشان تشخیص داده شده و ۸٫۱ میلیون نفر بدون تشخیص به زندگی خود ادامه می دهند.
  • تقریبا ۱٫۲۵ میلیون کودک و بزرگسال آمریکایی دیابت نوع ۱ در سال ۲۰۱۲ داشتند.
  • دیابت عامل اصلی مرگ و میر در ایالات متحده از سال ۲۰۱۰ بود.

این آمار ممکن است ترسناک باشد، و در سال های آتی حتی ممکن است حتی بدتر شود.

مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت

نان سفید

مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت
مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت

نان سفید یکی از مهمترین موادی است که در غذاهای ما ایرانی ها استفاده می شود. ما این ماده را با انواع خوراک ها و کوکوها استفاده می کنیم. اما نان سفید برای تغذیه بیماران دیابتی گزینه خوبی نیست.

نان سفید از آرد تصفیه شده که فاقد فیبر و مواد مغذی است تهیه می شود. در واقع، نان سفید، کربوهیدرات بدی است. این به این معنی است که کالری خالی بوده و به سرعت توسط بدن جذب می شود. هر غذایی که به سرعت جذب بدن شود باعث آزاد شدن انسولین شده و بر قند خون تاثیر می گذارد.

ADA توصیه می کند نان سبوس دار یا تهیه شده از دانه کامل گندم را به جای نان سفید انتخاب کند. فیبر بالا این ماده باعث افزایش قند خون می شود. با این حال، در کنار تغییر نوع نان مصرفی خود باید از سبزیجات و حبوبات نیز استفاده کنید.

غلات صبحانه حاوی شکر

مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت
مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت

برخی از افراد عادت دارند که صبح خود را با مصرف غلات صبحانه و شیر آغاز می کنند. اما انواع مختلفی از غلات صبحانه وجود دارد که با کربوهیدرات های سریع الهضم و شکر غنی شده اند و شاخص گلیسمی (GI) بالایی دارند. هنگامی که این غلات را می خورید، بدن شما به سرعت آن را تجزیه کرده و به سرعت سطح قند خون را افزایش می دهد.

همچنین، چنین غلاتی دارای مواد مغذی کم و کالری زیادی است.

خوشبختانه، همه غلات با مواد مشابه ی ساخته نمی شوند. غلاتی که شاخص GI کمی دارند دیر هضم می شوند و به کاهش سطح قند خون پس از وعده های غذایی کمک می کنند. بنابراین برای صبحانه از سریال های تهیه شده از مواد زیر استفاده کنید:

  • گندم کامل
  • بلغور جو دوسر
  • سبوس جو
  • گندم سیاه
  • سبوس گندم

گوشت چرب

مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت
مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت

چربی گوشت برای افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که در معرض خطر این بیماری قرار دارند، مناسب نیست.

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در Nutrients منتشر شده نشان می دهد که مصرف گوشت به طور پیوسته با خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ همراه است. جایگزینی گوشت به راحتی قابل انجام است و دارای مزایای زیادی برای بدن می باشد. به خصوص در افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.

علاوه بر این، گوشت چرب دارای مقدار زیادی چربی اشباع است که باعث التهاب در بدن شده و منجر به عوارض جانبی مختلف می شود.

چربی اشباع سطح کلسترول خون را افزایش می دهد و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را بالا می برد. افراد دیابتی در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی هستند. بنابراین با محدود کردن مصرف چربی اشباع شده، می توانید خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته را کم کنید. افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند می توانند شانس ابتلای خود را به این بیماری ها از طریق خوردن گوشت کم چرب کاهش دهند.

از این رو، به جای گوشت، همبرگر و هات داگ، پروتئین های کم چرب زیر را انتخاب کنید:

  • مرغ بدون پوست
  • بوقلمون
  • ماهی
  • صدف
  • فیله گوشت گاو

نوشابه

مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت
مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت

نوشیدنی های شیرین در سراسر آمریکا بسیار محبوب هستند، اما به دلیل قند و کالری بالا، انتخاب بدی برای بیماران دیابتی می باشند. سایر نوشیدنی های قندی نیز به افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سایر بیماری های مزمن کمک می کنند.

یک مطالعه که در سال ۲۰۱۰ در Diabetes Care گزارش شده است نشان می دهد که مصرف بیش از حد نوشابه های شیرین علاوه بر افزایش وزن، با پیشرفت سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲ همراه است. افرادی که به طور منظم تنها یک یا دو بار در روز از این نوشیدنی های شیرین مصرف می کنند، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در بدن خود ۲۶ درصد بیشتر از افرادی می کنند که به ندرت از این نوشیدنی ها استفاده می کنند.

بررسی دیگری در سال ۲۰۱۵ در Nutrition Reviews منتشر شده که ارتباط بین دیابت و نوشیدنی های شیرین را تایید می کند. با این حال، مکانیسم دقیق بیولوژیکی این ارتباط هنوز معلوم نیست.

اگر قصد دارید قند خون یا وزن خود را کنترل کنید، نباید از نوشابه ها و نوشیدنی های شیرین استفاده کنید. در عوض، نوشیدنی های سالم مانند چای سبز را انتخاب کنید.

آب میوه کنسرو شده

مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت
مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت

آب میوه کنسرو شده ممکن است یک راه مناسب برای تضمین مصرف منظم میوه باشد، اما برای بیماران دیابتی یا افرادی که در معرض خطر بیماری هستند، مناسب نیست.

طبق گفته متخصصان تغذیه و سلامت، آب میوه های کنسرو شده ارزش غذایی ندارند. علاوه بر این، بسیاری از آنها با شکر و شیرین کننده های مصنوعی غنی شده اند و می توانند موجب افزایش چشمگیر میزان قند خون و همچنین افزایش وزن شوند. هر دو این عوامل می توانند عوارض دیابت را بدتر کنند.

مطالعه انجام شده در سال ۲۰۰۸ در Diabetes Care گزارش داد که مصرف سبزیجات دارای برگ سبز و میوه با ریسک پایین بروز دیابت ارتباط دارد، در حالی که مصرف آب میوه می تواند با افزایش خطر و بروز این بیماری در میان زنان ارتباط داشته باشد.

مطالعه دیگری که در PLOS ONE در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، محدود کردن نوشیدنی های شیرین مانند آب میوه های صنعتی را برای جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲ توصیه کرده است.

به جای میوه های کنسرو شده، از میوه های دارای شاخص GI پایین مانند موارد زیر استفاده کنید:

  • سیب
  • آوکادو
  • انواع توت ها
  • گیلاس
  • گریپ فروت
  • انگور
  • کیوی
  • پرتقال

برنج سفید

برنج سفید یک ماده غذایی معمول در کشورهای آسیایی است و در سایر نقاط جهان نیز بسیار محبوب است. اما به دلیل فرآوری شدید، می تواند موجب افزایش قند خون شود.

برنج سفید دارای شاخص GI بالا و فاقد مواد مغذی مانند فیبر و منیزیم است. هر چه بیشتر برنج سفید استفاده کنید، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در بدن بیشتر کرده و کنترل قند خون دشوار تر می شود.

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ در Archives of Internal Medicine منتشر شده نشان می دهد که جایگزینی دانه های کامل، از جمله برنج قهوه ای با برنج سفید، ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد. یافته ها برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ پیشنهاد می کنند که کربوهیدرات ها مورد نیاز بدن را به جای دانه های تصفیه شده از غلات کامل تامین کنید.

مطالعه دیگری که در سال ۲۰۱۲ در BMJ منتشر شده است گزارش می دهد که مصرف بیشتر برنج سفید با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، به ویژه در آسیایی ها (چینی و ژاپنی) مرتبط است.

به جای برنج سفید، برنج قهوه ای یا برنج وحشی که دارای  فیبر بیشتری است را انتخاب کرده و به کاهش سرعت بالا رفتن قند خون کمک کنید.

سیب زمینی سرخ شده

مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت
مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت

مصرف سیب زمینی سرخ شده به طور منظم برای افراد مبتلا به دیابت مضر است. این به این دلیل است که نشاسته در سیب زمینی از رشته های طولانی گلوکز ساخته شده است که به سرعت در روده تجزیه می شوند. همانطور که نشاسته در جریان خون جذب می شود، افزایش ناگهانی میزان قند خون را تجربه خواهید کرد.

سیب زمینی سرخ شده چربی، کالری، کربوهیدرات و سدیم زیادی دارد. بسیاری از غذاهای سرخ شده نیز با چربی های اشباع شده غنی شده اند.

یک مطالعه که در سال ۲۰۱۵ در Diabetes Care منتشر شده گزارش می دهد مصرف بیشتر سیب زمینی، به خصوص سیب زمینی سرخ شده، با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، مستقل از شاخص توده بدنی (BMI) و سایر عوامل خطر، مرتبط است. جایگزینی سیب زمینی با دانه های سبوس دار این خطر را کاهش می دهد.

به جای سیب زمینی، سبزیجات غیر نشاسته ای یا سیب زمینی شیرین کبابی را انتخاب کنید که دارای شاخص GI کمی هستند.

پنکیک حاوی شربت

اگرچه پنکیک غذاهای ساده و خوشمزه ای است اما افراد مبتلا به دیابت یا افرادی که در معرض خطر این بیماری هستند نباید زیاد از این خوراکی استفاده کنند.

این خوراکی معمولا با آرد سفید تصفیه شده تهیه شده و اغلب کره و مقدار زیادی شربت شیرین کننده روی آن ریخته می شود. شربت های مورد استفاده برای شیرین کردن پنکیک معمولا حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا هستند. هم کره و هم شربت شیرین کننده می تواند موجب افزایش سطح قند خون شود.

پنکیک فیبر کمی دارد و می توانند به سرعت دوباره شما را گرسنه کند. این خوراکی حاوی هیچ پروتئینی نیست و به همین دلیل شما را سیر نگه نمی دارد.

میوه های شیرین

مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت
مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت

میوه ها معمولا ماده غذایی سالمی تلقی می شوند. اکثر میوه ها برای افراد دیابتی سالم هستند، اما میوه های حاوی قند زیاد چنین ویژگی ندارند.

میوه هایی مانند موز کاملا رسیده، ملون، انبه و هلو حاوی قند بیشتری نسبت به همتایان خود هستند. خوردن آنها می تواند سطح قند خون را بالا ببرد، به همین دلیل است که برای شما گزینه خطرناکی محسوب می شوند.

با این حال، لازم نیست از خوردن آنها اجتناب کنید. باید از مقدار کمتری از آن ها استفاده کنید. مثلا ½ یک موز یا یک عدد موز کوچک، ½ فنجان انبه خرد شده، ۱¼ فنجان ملون و ۱/۳ فنجان هلو در روز برای بیماران دیابتی مشکلی ایجاد نمی کند.

همچنین می توانید انواع میوه های خوشمزه مانند زغال اخته، سیب و گواوا را امتحان کنید.

قهوه طعم دار

قهوه بدون قند برای افراد دیابتی ضرری ندارد. اما اضافه شدن شکلات یا هر نوع افزودنی طعم دار دیگر به این نوشیدنی آن را در دسته مواد غذایی مضر برای مبتلایان به دیابت قرار می دهد. این نوشیدنی ها شکر، شربت های شیرین کننده و خامه غنی شده و تقریبا به اندازه یک دسر شیرین حاوی قند هستند.

با این وجود اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت هستید نیازی نیست که مصرف قهوه را به طور کامل گنار بگذارید. شما می توانید با انتخاب قهوه بدون شکر و کم چرب از این نوشیدنی لذت ببرید. البته قهوه برای افرادی که در حال حاضر مبتلا به دیابت هستند، گزینه مناسبی نیست.