بیماری پارکینسون بیماری سیستم عصبی است که بر روی حرکات بدن تاثیر می گذارد. علائم این بیماری لرزش (اغلب در یک دست شروع می شود)، آهسته شدن حرکات بدن و سفتی است. سفتی عضلات در پارکینسون زمانی ایجاد می شود که سلول های عصبی در مغز که ماده شیمیایی به نام دوپامین را ترشح می کنند، شروع به تجزیه شدن کرده و می میرند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که پیام را به قسمت هایی از مغز که حرکت بدن را کنترل می کنند، می فرستد.
بیماری پارکینسون معمولا بعد از ۶۰ سالگی ایجاد می شود. اما ممکن است بعد از ۴۰ سالگی نیز به وجود آید. هیچ درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد. اما با شروع داروها علائم آن کم می شود.
علائم و نشانه ها بیماری پارکینسون
علائم می تواند بسیار به آرامی شروع شود. به طوری که سال ها متوجه آن نشوید. این نشانه ها اغلب در یک طرف از بدن شروع می شود و شامل موارد زیر می باشند:
- لرزش، اغلب با یک لرزش خفیف در دست شروع می شود
- از دست دادن تعادل
- سختی و سفتی دست و پا
- مشکل در پیاده روی کردن
- کندی حرکات بدن
- پلک زدن آهسته
علائم ثانویه ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- از دست دادن حافظه
- یبوست
- مشکلات خواب
- جنون
- اختلال در گفتار، تنفس و بلع
- خمیده شدن بدن
علت بیماری پارکینسون چیست؟
محققان مطمئن نیستند که چرا برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون می شود. در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، سلول های مغز که دوپامین تولید می کنند، می میرند. این ماده شیمیایی مسئول انتقال پیام حرکت در مغز است. وقتی میزان این ماده در بدن کم می شود، مغز شروع به از دست دادن توانایی خود در حرکت دادن اندام ها می کند. در این اختلال مغز نمی تواند تشخیص دهد که چه موقع و چه مقدار اندام ها را حرکت دهد.
داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به پارکینسون، قرار گرفتن در معرض آفت کش ها و علف کش های خاص، سن و پایین بودن سطوح استروژن در زنان از عوامل خطر ابتلا به این بیماری محسوب می شود.
گزینه های درمان بیماری پارکینسون
تحقیقات نشان داده است که ورزش، به خصوص ورزش شدید، به منظور بهبود علائم و کمک به حفظ تعادل و تحرک مفید است. پیاده روی، شنا، دویدن، و یا حتی رقصیدن ممکن است در درمان اولیه بیماری موثر باشد. از آنجا که افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب سطح ویتامین D در بدنشان کم است، در معرض خطر پوکی استخوان هستند. زمانی که پوکی استخوان وجود داشته باشد ممکن است ورزش کردن برای شما خطرناک باشد. پس برنامه ورزشی را حتما تحت نظر پزشک انجام دهید.
درمان های دارویی
چندین دارو وجود دارد که علائم بیماری پارکینسون را بهبود می دهد. اما این داروها متاسفانه برای درمان بیماری طراحی نشده اند. بعد از تجویز این داروها، برای تعیین نوع و دوز صحیح ممکن است پزشک چند بار داروی شما را تغییر دهد. برخی از این داروها برای درمان بیماری های دیگر، به ویژه آب سیاه، بیماری های قلبی و فشار خون بالا استفاده می شوند. پزشکان توصیه می کنند که بعد از شروع این داروها باید صبر داشته باشید زیرا دارو معمولا اثر طولانی مدت دارد. داروهای زیر برای درمان بیماری پارکینسون بیشترین کاربرد را دارند:
لوودوپا و کاربی: این داروها، داروهای اصلی برای درمان بیماری پارکینسون هستند. لوودوپا به دوپامین در بدن تبدیل می شود. کاربی هم کمک می کند تا سرعت تبدیل لوودوپا به دوپامین در بدن در خارج از مغز زیاد شود. بعد از استفاده از لوودوپا ممکن است برخی از افراد حرکات غیر ارادی که به نام دیسکینزی شناخته می شوند را تجربه کنند.
آگونیست های دوپامین: این داروها مانند دوپامین در مغز عمل می کنند. این داروهای مانند لوودوپا خوب عمل نمی کنند اما اثر طولانی مدتی بر بدن دارند. این داروها شامل روپیرینول، پرامیپکسول و روتیگوتین می باشند.
بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAO-B): این داروها به کاهش سرعت تجزیه دوپامین در مغز کمک می کنند. این به معنی این است که دوپامین بیشتری در مغز باقی می مانند و مغز به مقدار دوپامین بیشتری دسترسی دارد. این داروهای حدود ۹ ماه نیاز شما به لوودوپا را کم می کند.
مهار کننده کاتکول-O-متیل (COMT): این دارو با مسدود کردن آنزیمی که موجب تجزیه لوودوپا می شود، مقدار لوودوپا مغز را افزایش می دهد.
داروهای آنتی کولینرژیک: این داروها به کنترل علائم مانند لرزش کمک می کنند. این داروها همراه با لوودوپا استفاده می شوند.
آمانتادین: این دارو منجر به افزایش آزاد شدن دوپامین در مغز و بهبود کنترل عضلانی و کاهش سفتی می شود. آمانتادین به عنوان درمان مراحل اولیه بیماری پارکینسون استفاده می شود و اغلب پس از چند ماه تاثیرش کم می شود.
در کنار این داروها روان درمانی می تواند به شما کمک کند تا با بیماری های مرتبط با پارکینسون مانند افسردگی مقابله کنید. گفتار درمانی، کاردرمانی نیز ممکن است کمک کنند.
تغذیه و مکمل ها
یک رژیم غذایی کم پروتئین کمک می کند تا استفاده بدن از لوودوپا و کاربی موثر تر شود. به این منظور معمولا محدود کردن مصرف پروتئین را تجویز می کنند و یا توصیه می کنند به جای صبح و عصر، شب ها پروتئین مصرف کنید. اما هرگز از این رژیم خودسرانه استفاده نکنید و اجازه دهید تا پزشک با تجویز خودش استفاده از آن را به شما توصیه کند. در این حالت معمولا استفاده از مکمل های فیبری برای جلوگیری از یبوست تجویز می شود. یبوست یکی از علائم شایع بیماری پارکینسون است.
از طرفی بسیاری از مکمل ها با داروهای تجویزی برای بیماری پارکینسون تداخل دارند پس هرگز آن ها را خودسرانه مصرف نکنید. حتی توصیه می شود ویتامین هم بدون اجازه پزشک استفاده نکنید.
تحقیقات نشان داده است که استفاده از مواد زیر می توانند در بهبود علائم بیماری پارکینسون مفید باشند:
کوآنزیم (CoQ10): برخی از مطالعات نشان می دهند که دوزهای بالایی از CoQ10،ممکن است پیشرفت بیماری پارکینسون در مراحل اولیه را کند کند. کو آنزیم Q10 ماده ساخته شده توسط بدن است که به سلول ها در کسب اکسیژن و انرژی کمک می کند. CoQ10 می تواند به لخته شدن خون منجر شده و با رقیق کننده های خون مانند وارفارین (کومادین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس)، یا آسپرین تداخل ایجاد کند. CoQ10 ممکن است فشار خون را کاهش دهد. اگر از داروهای فشار خون استفاده می کنید، می تواند خطر ابتلا به فشار خون پایین را افزایش دهد. همچنین ممکن است با برخی داروهای شیمی درمانی تداخل داشته باشد.
کراتین: برخی از مطالعات نشان می دهد که مصرف کراتین ممکن است پیشرفت بیماری پارکینسون را در میان افرادی که در مراحل اولیه بیماری هستند کند کرده و یا برای کسانی که علائمی از بیماری ندارند، مفید باشد. کراتین اسید آمینه ای است که انرژی را به عضلات می رساند. در مطالعه دیگری نشان داده شد که کراتین برای افراد مبتلا به مراحل پیشرفته بیماری پارکینسون نیز مفید است. کراتین ممکن است مشکلات کلیوی ایجاد کند. پس قبل از استفاده از آن با پزشک مشورت کنید.
ویتامین C و ویتامین E: در یک مطالعه مشخص شد که، دوز بالای این ویتامین های آنتی اکسیدانی، نیاز به دارو را به تاخیر می اندازد. اما مصرف ویتامین E به تنهایی همان اثر را ندارد. برای تایید این ادعا، نیاز به مطالعات بیشتر است. زیرا مکمل های ویتامین E می تواند خطر خونریزی را افزایش دهند، به خصوص اگر شما از رقیق کننده های خون مانند وارفارین (کومادین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس) یا آسپرین استفاده می کنید.
سیتیکولین یا CDP-کولین: ماده دیگری ساخته شده در بدن است که برای افزایش سطح دوپامین مفید است. در یک مطالعه مشخص شد که افرادی که ۳ بار در روز ۴۰۰ میلی گرم از این مکمل را استفاده کرده اند، نیاز کمتری به داروی لوودوپا داشتند.
فسفاتیدیلسرین (PS): ماده ساخته شده توسط بدن است که برای عملکرد مغز مهم است. افرادی که به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند اغلب سطح PS در بدنشان کم است. یک مطالعه نشان داد که مصرف ۱۰۰ میلی گرم از مکمل حاوی فسفاتیدیلسرین ۳ بار در روز به بهبود خلق و خو و عملکرد مغز در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون و آلزایمر منجر می شود. فسفاتیدیلسرین می توانید با تعدادی از داروها، از جمله برخی از داروهای درمان بیماری پارکینسون تداخل داشته باشد.
NADH :NADH فرم فعال ویتامین B3 است، و به بالا بردن سطح دوپامین در مغز کمک می کند. مطالعات انجام شده بر روی بیماری پارکینسون نتایج مختلفی را نشان داده اند. در برخی از این تحقیقات از تزریق این ماده به جای دوزهای خوراکی استفاده کرده اند.
ویتامین D: افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب دارای سطح پایین ویتامین D در بدن هستند. مصرف مکمل های این ویتامین می تواند به جلوگیری از پوکی استخوان کمک کند.
ویتامین B6 (پیریدوکسین): از این ویتامین در برخی از تحقیقات برای درمان بیماری پارکینسون استفاده شده است. اما استفاده از آن مورد بحث است. ویتامین B6 می تواند تاثیر برخی از داروهای بیماری پارکینسون را کم کند. قهوه و کافئین ممکن است خطر ابتلا و پیشرفت بیماری پارکینسون را کاهش دهد. البته در این زمینه نیز باید با پزشک مشورت کنید.
درمان های گیاهی
جینکو: آنتی اکسیدانی است که باعث بهبود جریان خون به مغز شده و ممکن است تولید دوپامین را افزایش دهد. اما این گیاه با بسیاری از داروها، از جمله رقیق کننده های خون مانند وارفارین (کومادین) و کلوپیدوگرل (پلاویکس) تداخل دارد. از این گیاه بدون اجازه پزشک استفاده نکنید.
باقلا مخملی (مکونا پرورینز): این گیاه حاوی لوودوپا است. در یک مطالعه کوچک، نشان داده شد که استفاده از این گیاه بیشتر از داروی لوودوپا، دوپامین در بدن تولید می کند. دوز مناسب استفاده از این گیاه ۲۲٫۵ الی ۶۷٫۵ گرم در روز، تقسیم شده در ۲ تا ۵ نوبت است. باقلا مخملی ممکن است با داروهای دیگر، از جمله داروهای دیابت، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی در تداخل باشد. همچنین می تواند فشار خون را کاهش دهد. اگر از داروهای کنترل فشار خون استفاده می کنید در خطر ابتلا به فشار خون پایین هستید. پس بدون مشورت با پزشک از گیاه باقلا مخملی استفاده نکنید.
براهمی (Bacopa monniera): مطالعات نشان می دهد که این کیاه موجب بهبود گردش خون به مغز، خلق و خوی، عملکرد شناختی و عملکرد عصبی می شود. اما از آن برای درمان بیماری پارکینسون استفاده نشده است.