افسردگی بالینی در افراد مسن شایع است. اگر چه، این که به معنی طبیعی بودن آن نیست. حدود ۶ میلیون آمریکایی بالای ۶۵ سال از این نوع افسردگی رنج می برند. اما تنها ۱۰ درصد این افراد برای درمان افسردگی خود نزد پزشک می روند. دلیل احتمالی این موضوع این است که افراد مسن اغلب علائم افسردگی را متفاوت نمایش می دهند. ضمن این که افسردگی در سالمندان غالبا با آثار بیماری های متعدد و داروهای مورد استفاده آن ها اشتباه گرفته می شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علائم، نشانه ها و درمان افسردگی در سالمندان صحبت خواهیم کرد.
تفاوت افسردگی در سالمندان و افسردگی در سایر افراد
اثر افسردگی در سالمندان متفاوت از افسردگی در بزرگسالان و جوانان است. در افراد مسن، افسردگی اغلب با سایر بیماری های و ناتوانی رخ می دهد و درمان آن طول می کشد.
افسردگی در افراد مسن اغلب خطر بیماری های قلبی را افزایش می دهد. این بیماری روانی در فرد مسن خطر ابتلا به بیماری های قلبی و خطر مرگ ناشی از بیماری را دو برابر افزایش می دهد. در عین حال افسردگی موجب می شود بدن افراد مسن نتواند خود را بازسازی کند. مطالعات بر روی بیماران مبتلا به بیماری های جسمی در خانه سالمندان نشان داده اند که وجود افسردگی، احتمال مرگ ناشی از آن بیماری را افزایش می دهد. افسردگی همچنین با افزایش خطر مرگ پس از حمله قلبی در ارتباط است. به همین دلیل، پیشنهاد می شود که اگر سالمندی دارید که حتی افسردگی خفیف دارد، به دنبال درمان بیماری او باشید.
مطالعات همچنین نشان داده اند که افسردگی خطر خودکشی در مردان سفید پوست به ویژه افراد مسن را افزایش می دهد. میزان خودکشی در افراد بین سنین ۸۰ الی ۸۴ سال بیش از دو برابر از جمعیت عمومی است. علاوه بر این، با بالا رفتن سن سیستم های حمایت اجتماعی فرد به دلیل مرگ همسر یا خواهر و برادر، بازنشستگی، یا جابجایی محل اقامت او دچار تغییر و اختلال می شود. به دلیل تغییرات در شرایط فردی افراد مسن و این تصور که افراد مسن به طور کلی آرام هستند، اکثر پزشکان و خانواده ها علائم افسردگی در سالمندان را نادیده می گیرند. به همین دلیل درمان موثر این بیماری معمولا به تعویق می افتد.
علائم افسردگی در سالمندان
اگر فرد مسنی، بیش از دو هفته احساس غم و بدبدختی داشته باشد و علاقه و لذت خود را از فعالیت های معمولی که انجام می داده از دست بدهد، به افسردگی سالمندی مبتلا شده است. ضمن تجربه این احساسات، فرد ممکن است علائمی که در ادامه ذکر می کنیم را نیز داشته باشد. دقت کنید که هر کسی که این علائم را از خود نشان می دهد لزوما افسرده نیست. بر عکس این قضیه نیز صادق است. یعنی افراد افسرده لزوما علائم زیر را از خود نشان نمی دهند.
علائم افراد مسن که دچار افسردگی می شوند، بیشتر به سمت علائم فیزیکی متمایل است. به همین دلیل این افراد ممکن است به جای شکایت از احساس غم و اندوه به دلیل دردهای فیزیکی و بیماری های مختلف به پزشک مراجعه کنند. ضمن این که این افراد ممکن است از کلمات و عبارات دیگری به جای احساس غم و اندوه استفاده کنند. به عنوان مثال شما ممکن است از این افراد بشنوید که اعصابشان خورد شده است.
علائم رفتاری
- آرام شدن یا بی قراری کردن
- غفلت از مسئولیت و مراقبت از خود
- دوری از گروه خانواده و دوستان
- کاهش روز به روز توانایی
- اشتباه کردن های مکرر
- نگرانی و آشفتگی
- ناتوانی از لذت بردن از هر گونه فعالیت
- نداشتن انگیزه
- بروز رفتارهایی خارج از شخصیت خود
- انکار افسردگی به عنوان یک مکانیسم دفاعی
علائم افکاری
- تردید
- از دست دادن اعتماد به نفس
- داشتن افکار خودکشی
- نظرات منفی مانند “من یک شکست خورده هستم، این موضوع تقصیر من است” یا “زندگی ارزش زیستن ندارد”
- نگرانی بیش از حد در مورد وضعیت مالی
- تغییر ادراک از وضعیت درونی خانواده
علائم احساسی
- نوسان خلقی یا تحریک پذیری، که ممکن است به صورت عصبانیت خود را نشان دهد
- احساس ناراحتی، ناامیدی و پوچی
- غرق شدن در افکار
- احساس بی ارزش و یا گناه
علائم فیزیکی
- خواب بیشتر یا کمتر از حد معمول
- احساس خستگی در طول روز
- حرکات بدنی آهسته
- مشکلات حافظه
- سردرد، کمردرد یا درد های مشابه غیر قابل توضیح
- ناراحتی دستگاه گوارش، تهوع، تغییر در اجابت مزاج
- اضطراب، مالیدن دست ها به هم و قدم زدن
- از دست دادن و یا تغییر اشتها
- کاهش یا افزایش وزن
بی خوابی و افسردگی در سالمندان
بی خوابی معمولا نشانه ای از افسردگی است. مطالعات جدید نشان می دهد که بی خوابی یک عامل خطر شروع افسردگی و عود آن به خصوص در افراد مسن است. برای درمان بی خوابی، کارشناسان توصیه می کنند که از روش های جدید و بی خطر مانند “هیپنوتیزم” استفاده شود. اگر با این روش ها بهبودی در اختلال خواب و یا افسردگی ایجاد نشد، روانپزشک و یا روان داروشناسی ممکن است با داروها و یا روان درمانی بتواند افسردگی در سالمندان را درمان کند.
عوامل خطر برای افسردگی در سالمندان چیست؟
عواملی که خطر ابتلا به افسردگی در افراد مسن را افزایش می دهند عبارتند از:
- زن بودن
- مجرد بودن (مطلقه بودن یا بیوه بودن)
- عدم وجود یک شبکه اجتماعی حمایتی
- حوادث استرس زا
شرایط فیزیکی زیر نیز خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می دهند.
- سکته مغزی
- فشار خون بالا
- فیبریلاسیون دهلیزی
- دیابت
- سرطان
- زوال عقل
- درد مزمن
علاوه بر این، عوامل خطر زیر برای افسردگی اغلب در افراد مسن دیده می شود:
- داروهای خاص و یا ترکیبی از داروها
- آسیب های وارده به بدن (قطع عضو، عمل جراحی سرطان یا حمله قلبی)
- سابقه خانوادگی اختلال افسردگی
- ترس از مرگ
- زندگی کردن به تنهایی یا قرار گرفتن در معرض انزوای اجتماعی
- سایر بیماری ها
- اقدام به خودکشی در گذشته
- وجود درد مزمن یا شدید
- سابقه افسردگی
- مرگ اعضای خانواده یا یکی از دوستان
- سوء مصرف مواد
اسکن های مغزی از افرادی که برای اولین بار افسردگی در سالمندی می گیرند نشان می دهد که نقاطی در مغز این افراد خون کافی دریافت نمی کنند. تغییرات شیمیایی در این سلول ها ممکن است احتمال ابتلا به افسردگی را جدا از هر گونه استرس در زندگی بالا ببرد.
چه درمان هایی برای افسردگی در سالمندان وجود دارند؟
چندین گزینه درمانی برای افسردگی در افراد مسن وجود دارد. دارو، روان درمانی یا مشاوره و یا درمان با الکتروشوک از جمله این درمان ها می باشند. گاهی اوقات، ترکیبی از این درمان ها استفاده می شود.
آیا داروهای ضد افسردگی، افسردگی در سالمندان را از بین می برد؟
تصور می شود که بسیاری از داروهای ضد افسردگی که در دسترس هستند، به همان اندازه که بر روی دیگران تاثیر می گذارند برای سالمندان نیز موثرند. اما در مورد مصرف آن ها باید خطر عوارض جانبی و یا واکنش های بالقوه به دقت در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، برخی از داروهای ضد افسردگی قدیمی تر مانند آمی تریپتیلین و ایمی پرامین می تواند آرام بخش بود و یا باعث افت ناگهانی فشار خون در زمانی که فرد می ایستد شود. این افت فشار خون، خطر زمین خوردن و شکستگی استخوان در افراد مسن که اغلب دچار پوکی استخوان هستند را افزایش می دهد.
داروهای ضد افسردگی ممکن است در بدن افراد مسن دیرتر شروع به عمل کردن کنند. از آنجا که افراد مسن به دارو حساس تر هستند، پزشکان معمولا برای آن ها دوزهای پایین تری را در ابتدا تجویز می کنند. به طور کلی، طول درمان افسردگی در افراد مسن طولانی تر از بیماران جوان است.
روان درمانی و افسردگی در سالمندان
اکثر افراد افسرده با حمایت خانواده و دوستان، مشارکت در گروه های کمکی و پشتیبانی و روان درمانی می توانند بهبود پیدا کنند. روان درمانی به خصوص برای کسانی که ترجیح می دهند دارو مصرف نکنند و علائم خفیفی دارند سودمند است. همچنین برای افرادی که نمی توانند از دارو به دلیل عوارض جانبی، تداخلات با داروهای دیگر، و یا سایر بیماری های استفاده کنند، روان درمانی مفید است. البته در صورتی که فرد مشکلی برای مصرف دارو نداشته باشد بسیاری از پزشکان استفاده از روان درمانی و ترکیب آن با داروهای ضد افسردگی را پیشنهاد می کنند.
چه زمانی از الکتروشوک (ECT) برای درمان افسردگی در سالمندان استفاده می شود؟
ECT می تواند نقش مهمی در درمان افسردگی در سالمندان بازی کند. هنگامی که بیمار به دلیل عوارض جانبی و یا فعل و انفعالات با داروهای دیگر قادر به استفاده از داروهای سنتی ضد افسردگی نیست، یا هنگامی که افسردگی بسیار شدید است و در وظایف روزانه (مانند غذا خوردن، حمام کردن و نظافت) اختلال ایجاد می کند از ECT که یک درمان بی خطر و موثر است استفاده می شود.