نفخ شکم زمانی اتفاق می افتد که شکم پر از هوا یا گاز می شود. این حالت باعث می شود که شکم شما بزرگتر شود و احساس پری کنید. نفخ می تواند احساس ناراحتی و درد شکم نیز ایجاد کند که ممکن است به سمت کمر نیز سرایت کند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد ۱۴ علت ممکن برای نفخ شکم و کمر درد صحبت کنیم و روش های مدیریت این عارضه را نیز بیان کنیم.
کمر به عنوان یک سیستم پشتیبان و تثبیت کننده برای بدن شما عمل می کند. بنابراین طبیعی است که بیشتر در معرض آسیب یا فشار باشد، به طوری که کمر درد همراه با نفخ شکمی مشکل شایعی است. این درد می تواند در شدت و نوع متفاوت باشد.
در اینجا ۱۴ علت ممکن برای نفخ شکمی و درد کمر را مطرح می کنیم.
علل نفخ شکم و کمر درد
قاعدگی
عادت ماهیانه زمانی اتفاق می افتد که رحم یک بار در ماه پوشش خود را از بین می برد. احساس مقداری درد، گرفتگی و ناراحتی در دوران قاعدگی طبیعی است.
سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) بیماری است که در طول روزهای خاصی از چرخه قاعدگی، معمولا قبل از خونریزی رخ می دهد و احساسات، سلامت جسمانی و رفتار زنان را تحت تاثیر قرار می دهد.
آندومتریوز
علائم اندومتریوز در هر فردی متفاوت است. بعضی از زنان علائم خفیف را تجربه می کنند، اما برخی دیگر می توانند علائم متوسط تا شدید داشته باشند.
بارداری
برخی از علائم اولیه قابل توجهی حاملگی عبارتند از:
- خستگی
- تهوع (به نام بیماری صبحگاهی نیز شناخته می شود)
- تورم سینه ها یا حساسیت به لمس آن ها
- یبوست
برخی از زنان نیز ممکن است گرفتگی و خونریزی خفیف را تجربه کنند.
سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
این سندرم مجموعه ای از علائم است که اغلب با یکدیگر همراه می شوند. سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک سندرم رایج است که باعث می شود بسیاری از افراد به دلیل آن به پزشک مراجعه کنند.
سنگ کیسه صفرا
بسیاری از افراد سنگ صفراوی دارند و هرگز این موضوع را متوجه نمی شوند. سنگ های صفراوی در کیسه صفرا ذخیره می شوند. این کیسه یک عضو کوچک در حفره شکمی است که صفرا را در خون ذخیره می کند. صفرا نیز یک ماده گوارشی است که در کبد تولید می شود.
سنگ کلیه
سنگ کلیه معمولا در کلیه های تولید می شود، اما می تواند در هر جایی در امتداد دستگاه ادراری گیر کرده و نفخ شکم و کمر درد به وجود آورد.
عفونت دستگاه ادراری (UTI)
عفونت مجاری ادراری (UTI) می تواند در هر بخشی از دستگاه ادراری رخ دهد. باکتری ها اکثریت قریب به اتفاق UTI را ایجاد می کنند.
کیست های تخمدان
گاهی یک کیسه پر شده با مایعات به نام کیست در یکی از تخمدان ها ایجاد می شود. بسیاری از زنان در طول زندگی خود حداقل یک کیست را تجربه می کنند.
حاملگی خارج رحمی
در حاملگی خارج از رحم، تخمک بارور شده به رحم نمی پیوندند. در عوض، ممکن است به لوله فالوپ، حفره شکم یا دهانه رحم متصل شده و در آن جا لانه گزینی کند. این عارضه یک موقعیت اورژانسی است که سریعا باید درمان شود.
بیماری سلیاک
بیماری سلیاک یک اختلال گوارشی ناشی از واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی به گلوتن است. نشانه های بیماری سلیاک معمولا شامل روده و سیستم گوارش می شوند، اما می توانند بر روی سایر قسمت های بدن نیز تأثیر بگذارند.
فیبرومیالژیا
سندرم فیبرومیالژیا یک اختلال طولانی مدت یا مزمن است. این سندرم با درد گسترده در عضلات و استخوان ها، حساسیت به لمس این مناطق و خستگی عمومی همراه است.
سرطان تخمدان
سرطان تخمدان می تواند در چندین قسمت مختلف تخمدان رخ دهد.
پولیو
پولیو که به عنوان پلیموئید نیز شناخته می شود یک بیماری بسیار مسری است که توسط ویروسی ایجاد می شود که به سیستم عصبی حمله می کند.
علت نفخ شکم و کمر درد ممکن است بستگی به علائم قبلی شما داشته باشد. اگر کمر درد جزء علائم اولیه شما باشد، باید به دنبال علت کمر درد باشید نه نفخ شکم.
چه چیزی باعث نفخ شکمی می شود؟
نفخ شکم معمولا توسط تجمع گاز و هوا در دستگاه گوارش ایجاد می شود. هنگامی که بدن شما غذاهای مصرفی را تجزیه می کند، در دستگاه گوارش، از مری تا روده بزرگ، گاز تولید می شود. همچنین ممکن است بلع هوا بیش از حد نرمال تحت شرایط زیر موجب ایجاد نفخ در شما شود:
- خوردن یا نوشیدن بیش از حد سریع
- جویدن آدامس
- سیگار کشیدن
- استفاده از دندان مصنوعی یا پروتز های دندانپزشکی شل
آروغ زدن و خروج باد از مقعد دو روشی هستند که بدن به کمک آن ها گاز یا هوای بلعیده شده را خارج می کند. تخلیه آهسته معده (انتقال آهسته گاز) علاوه بر تجمع گاز می تواند موجب نفخ و درد شکمی نیز شود.
سایر علل احتمالی
نفخ شکم و کمر درد معمولا با گذشت زمان حل می شود. اگر پس از چند روز این عارضه همچنان در شما ادامه دارد، با پزشک متخصص گوارش مشورت کنید. اگر علائم شما به علت عفونت یا سایر بیماری های شدید یا مزمن ایجاد شده باشد، ممکن است به پزشک نیاز داشته باشید.
این بیماری ها و شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آسیت، تجمع مایع در شکم
- تومورهای سرطانی، مانند کارسینوم تخمدان
- پانکراتیت مزمن یا سرطان پانکراس
- بیماری کبد
- عفونت، انسداد یا سوراخ شدن دستگاه گوارش
چه زمانی به دلیل نفخ شکم و کمر درد باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت وجود موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- باردار هستید
- نفخ شکم و درد کمری که شدیدتر از قبل است
- استفاده از داروهای ضد درد (OTC)، یا کمپرس سرد و گرم، درد را آرام نمی کند
- نفخ و درد بر روی فعالیت های روزانه شما تاثیر می گذارد
اگر علائم زیر را دارید، باید به طور فوری به پزشک مراجعه کنید:
- خون در مدفوع
- درد قفسه سینه
- مشکلات تنفسی
- گیجی
- از دست دادن هوشیاری
- استفراغ کنترل نشده
- تب و یا لرز
در صورتی که علائم زیر را به مدت بیش از ۲۴ ساعت دارید، با پزشک خود ملاقات کنید:
- ریفلاکس اسید معده
- وجود خون در ادرار
- سر درد
- سوزش سر دل
- خارش و بثورات پوستی
- ادرار دردناک
- افزایش تعداد دفعات دفع ادرار یا نیاز فوری به تخلیه مثانه
- خستگی بدون علت
چگونه نفخ شکم و کمر درد درمان می شود؟
درمانی که برای نفخ شکمی و درد کمر توصیه می شود بستگی به علت ایجاد کننده علائم شما دارد. پزشک ممکن است قبل از توصیه درمان، تشخیص علت علائم را از طریق آزمایش خون انجام دهد.
روش های کنترل نفخ شکم و کمر درد
در اغلب موارد نفخ شکم و کمر درد خود به خود از بین می رود. اما گام هایی وجود دارد که می توانید در خانه برای کنترل هر گونه ناراحتی انجام دهید.
نفخ شکم
برای کاهش نفخ از دستورات زیر پیروی کنید:
- نوشیدن مقدار زیادی آب یا سایر مایعات شفاف.
- مصرف داروهای ضد اسید خارج از نسخه، مانند آنتی اسیدها (شربت معده)، قطره سایمتیکون یا آنزیم های گوارشی
- اجتناب از نوشیدن نوشیدنی های گازدار و خودداری از استفاده از نی
- اجتناب از خوردن مواد غذایی که می توانند باعث ایجاد گاز شوند، مانند غذاهای حاوی کربوهیدرات مثل حبوبات، محصولات لبنی حاوی لاکتوز، مواد دارای فروکتوز بالا و اکثر مواد غذایی نشاسته دار
- ایجاد تعادل در مصرف مواد غذایی حاوی فیبر محلول (مثلا حبوبات، سبوس جو، سبوس گندم، سبزیجات دارای برگ سبز). زیرا هضم فیبر محلول در روده بزرگ سبب تولید گاز می شود.
- در صورت عدم تحمل ماده غذایی خاص، اجتناب از خوردن یا نوشیدن این غذاها
بدن هر فرد منحصر به فرد است، بنابراین غذاهای خاصی که ممکن است در یک فرد موجب ایجاد گاز فراوان شوند ممکن است در فرد دیگری نفخ ایجاد نکنند.
کمر درد
برای کاهش کمر درد از دستورات زیر پیروی کنید:
- استفاده از کمپرس یخ یا کمپرس گرم به طور متناوب به مدت ۱۰ دقیقه ممکن است به کاهش درد و ناراحتی کمک کند. استراحت کردن و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین نیز می تواند نشانه های دردناک را به حداقل برساند.
- ماساژها به عنوان یک درمان مکمل برای کمر درد عمل می کنند. آنها همچنین ممکن است برای نفخ شکم نیز مفید باشند.
- ورزش و رعایت اصول اولیه در نشستن می تواند به کاهش درد کمک کند و همچنین ممکن است برای نفخ نیز مفید باشد.
- داروهای مسکن خارج از نسخه مانند ایبوپروفن و استامینوفن ممکن است درد کمر را تسکین دهند. با این وجود، خطر عوارض جانی ناشی از استفاده بیش از حد از این داروهای نیز زیاد است. در صورت نیاز به استفاده از آن ها به مدت طولانی، در مورد راه های دیگری که برای کنترل درد وجود دارد با پزشک مشورت کنید.
نکته آخر در مورد نفخ شکم و کمر درد
علاوه بر اجتناب از مصرف مواد غذایی شناخته شده ای که باعث نفخ شکم می شوند، تغییر در سبک زندگی نیز می تواند باعث کاهش علائم شود. این تغییرات عبارتند از:
- نوشیدن مقدار زیادی آب، که به کاهش یبوست کمک می کند
- رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل که باعث منظم شدن دستگاه گوارش می شود
- خوردن چند وعده غذایی کم حجم در هر روز به جای خوردن وعده های غذایی حجیم
- ورزش منظم
در حالی که همیشه نمی توانید از کمر درد جلوگیری کنید، اما با استفاده از تکنیک های مناسب بلند کردن اجسام و خودداری از نشستن های طولانی مدت می تواند به شما در کاهش خطر ابتلا به کمر درد کمک کند.