نفس تنگی به شرایطی گفته می شود که فرد در هر بار تنفس احساس می کند که به اندازه کافی اکسیژن وارد بدنش نشده است. اصطلاح پزشکی که معمولا برای تنگی نفس استفاده می شود، Dyspnea است. ضعف تنفسی یا نفس تنگی می تواند نشانه دهنده بیماری جدی زمنیه ای در بدن باشد. این بیماری های عموما مربوط به قلب و ریه می باشند. گاهی نیز پس از ورزش سنگین و شدید فرد به طور موقت نفس تنگی می گیرد.
به دلیل این که در این فرایند میزان اکسیژن وارد شده به بدن کم است، فرد ممکن است علائم متعددی را بر روی بخش های مختلف بدنش تجربه کند. برای اطلاع دقیق از نشانه ها، علل، درمان و روش های پیشگیری از نفس تنگی پیشنهاد می کنیم ما را تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراهی کنید.
علائم نفس تنگی
نشانه اصلی Dyspnea، دشواری و سختی در فرایند تنفس است. این حالت ممکن است حدود یک یا دو دقیقه پس از فعالیت شدید نیز ادامه یابد. گاهی نیز Dyspnea یک مشکل بلند مدت و مزمن است. برخی از بیماران مبتلا ممکن است حس کنند که فقط به اندازه کافی هوا وارد ریه هایشان نمی شود. اما در موارد جدی نفس تنگی، بیماران احساس خفگی دارند. بروز Dyspnea ممکن است موجب تنگی قفسه سینه نیز شود.
تنگی نفس پس از ورزش شدید نیز طبیعی و قابل توضیح می باشد. با این وجود، اگر هر کدام از علائم زیر را در بدن دارید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید:
- تنگی نفس زودتر از آن چه که باید، پس از فعالیت بدنی به سراغتان می آید.
- پس از فعالیت ها ساده نیز نفس نفس می زنید. در حالی که احساس می کنید مشکلی ندارید.
- بدون هیچ توضیحی دچار تنگی نفس می شوید.
علل نفس تنگی
اگر تا به حال فعالیت هایی مانند شنا را انجام داده اید حتما می دانید که چقدر می توانید نفس خود را حبس کنید و چه مدت پس از انجام فعالیت بدنی تنفستان به حالت عادی باز می گردد. پس از انجام این فعالیت ها، نفس نفس زدن، روشی است برای برآورده کردن تقاضای افزایش یافته بدن برای تامین اکسیژن. اگر بدنتان سالم باشد و بیماری خاصی نداشته باشید، این فرایند چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد و پس از مدت کوتاهی تنفس تان به حالت عادی باز می گردد.
ورزش معمولا باعث نفس تنگی کوتاه مدت می شود. اگر در ارتفاعات قرار داشته باشید و اکسیژن کمی به بدنتان برسد، ممکن است حتی بدون انجام فعالیت بدنی نیز نفس تنگی مداوم داشته باشید. هوایی که در ارتفاعات بسیار بالا وجود دارد، رقیق است و همین موضوع باعث می شود که برای کوهنوردان مشکلاتی ایجاد شود. بنابراین توصیه می شود که بدون انجام تست تنفسی و همراه کارآزموده، هرگز به ارتفاعات صعود نکنید.
همان طور که گفتیم، نفس تنگی گاهی ناشی از بیماری های زمینه ای می باشد. تمام بیماری هایی که موجب تنفس تنگی می شوند باید توسط پزشک بررسی شده و شرایطی که موجب نفس تنگی ناگهانی می شوند نیز باید به صورت اورژانسی درمان شوند. این شرایط عبارتند از:
- نارسایی قلبی
- فشار خون پایین
- پنومونی
- آمبولی ریه (وجود یک لخته خون در ریه ها)
- مسمومیت با مونوکسید کربن
- استرس یا اضطراب
ضمن این که گیر کردن غذا یا اشیاء دیگر در گلو نیز می تواند تنگی نفس ایجاد کند. ترومایی که به ریه آسیب می رساند یا سبب خونریزی سریع و شدید می شود نیز نفس تنگی به وجود می آورد. زمانی که این شرایط به صورت ناگهانی در بدن ایجاد نمی شود و مربوط به بیماری های اضطراری نیست اما در عوض بیش از ۴ هفته است که نفستان تنگ است، به آن نفس تنگی مزمن گفته می شود.
نمونه هایی از علل نفس تنگی مزمن عبارتند از:
- بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است
- بیماری بینابینی ریه (زخم بافت ریه)
- ضعف فیزیکی
- چاقی
- بیماری های قلبی
آسم نیز می تواند هم مزمن باشد و هم جزء بیماری های کوتاه مدت و ناگهانی. این موضوع به وضعیت بدن و در دسترس بودن داروهای استنشاق برای درمان حمله ناگهانی بستگی دارد. اگر آسم دارید، با پزشک خود در مورد چگونگی پاسخ به علائم و آنچه که می توانید برای جلوگیری از مشکلات تنفسی انجام دهید صحبت کنید.
گزینه های درمان نفس تنگی
درمان تنگی نفس معمولا به معنی درمان علت زمینه ای آن است. روش های درمان نفس تنگی عبارتند از:
رژیم غذایی و ورزش
اگر چاقی هستید و سطح آمادگی بدنتان کم است، این عوامل ممکن است سبب نفس تنگی شود. در این شرایط پیشنهاد می کنیم که غذاهای سالمتر مصرف کرده و ورزش کنید. اگر مدت زمان طولانی است که چنین شرایطی را دارید و این اختلال سطح فعالیت شما را محدود کرده است، با پزشک در مورد نحوه شروع یک برنامه ورزشی مطمئن صحبت کنید.
توانبخشی ریوی
بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) و سایر مشکلات ریوی نیاز به ویزیت متخصص ریه دارد. در صورتی که پزشک تشخیص دهد ممکن است نیاز باشد که مخزن اکسیژن با خود حمل کرده تا زمان هایی که نفس تنگی دارید از آن استفاده کنید. گاهی نیز توانبخشی ریوی مفید است. این توانبخشی یک برنامه تمرینی همراه با نظارت و آموزش در مورد تکنیک های تنفسی برای رفع بیماری های ریوی است.
بازتوانی قلبی
دلایل مرتبط با قلب باید توسط متخصص قلب درمان شوند. اگر نارسایی قلبی دارید، به این معنی است که قلب شما خیلی ضعیف است و پمپ کردن خون اکسید شده، به اندازه کافی برای برآورده ساختن نیاز بدن نمی باشد. تنگی نفس یکی از نشانه های نارسایی قلبی است. توانبخشی قلبی می تواند به شما در مدیریت نارسایی قلبی و سایر بیماری های مرتبط با قلب کمک کند. در موارد جدی نارسایی قلبی، ممکن است پمپ مصنوعی برای انجام وظایف پمپاژ خون توسط قلب ضعیف در بدن نصب شود.
جلوگیری از نفس تنگی
جلوگیری از تنگی نفس به معنی اجتناب از بسیاری از علل احتمالی و یا مدیریت آن ها است. واضح ترین عامل خطر برای تنگی نفس، سیگار کشیدن است. اگر سیگار می کشید، حتما سعی کنید آن را کنار بگذارید. در حال حاضر محصولات و درمان های موثر بسیاری وجود دارند که می توانند به شما در ترک سیگار کمک کنند. یادتان باشد هیچ وقت برای ترک سیگار دیر نیست. سلامت ریه و قلب شما در عرض چند ساعت پس از آخرین سیگاری که کشیده اید بهبود خواهند یافت.
آلودگی هوا و مواد شیمیایی موجود در هوا نیز می توانند منجر به مشکلات تنفسی شوند. بنابراین اگر در محیطی کار می کنید که کیفیت هوا در آن جا پایین است، حتما از ماسک فیلتر دار استفاده کرده تا از ورود تحریک کننده های ریه به بدن جلوگیری کنید. ضمن این که نصب دستگاه تهویه یا تصفیه هوا در محیط کار نیز می تواند کیفیت هوا را بهبود بخشد.
همیشه کاهش وزن و متعادل نگه داشتن آن می تواند برای بدن مفید باشد. در مورد کاهش وزن و رسیدن به وزن ایده آل تان می توانید با متخصص تغذیه صحبت کنید. توجه داشته باشید که نفس تنگی فقط یکی از عوارض افزایش وزن است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
از آنجا که نفس تنگی می تواند مشکل جدی را در بدن نشان دهد، پیشنهاد می کنیم در صورتی که به شکل مزمن به این اختلال مبتلا هستید حتما به متخصص مراجعه کنید. اگر به طور ناگهانی علائم دیگری، مانند سبکی سر یا درد قفسه سینه را نیز دارید، باید سریعا خود را به نزدیک ترین مرکز اورژانس برسانید.
اگر نفس تنگی شما هنگام دراز کشیدن بدتر می شود، این نشانه ای از نارسایی قلبی است. بنابراین در این شرایط حتما به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
اگر ضعف تنفسی به همراه سرفه باشد، ممکن است نشانه ای از COPD یا پنومونی باشد. خارش، تب و سرفه که باعث ایجاد خلط می شوند نیز علائم پنومونی هستند. در این شرایط نیز مراجعه به پزشک را به تعویق نیاندازید. پنومونی عفونت ریه است. این بیماری می تواند بسیار جدی باشد، به خصوص برای افراد مسن. پنومونی می تواند منجر به بستری شدن شده و در صورتی که به درستی درمان نشود، باعث مرگ شود.
چشم انداز
از آنجا که نفس تنگی یک علامت است، نه یک بیماری، چشم انداز بیماری به این که چقدر می توانید علل آن را مدیریت کرده یا از آن اجتناب کنید، بستگی دارد. شرایطی مانند COPD و نارسایی قلبی مزمن هستند. به این معنی که این بیماری ها تا پایان عمر همراه شما می مانند. با این حال، درمان کمک می کند تا افراد مبتلا به این بیماری های زندگی طولانی تر و با کیفیت تری را تجربه کنند. کلید کنترل این بیماری ها این است که در مورد درمان، بررسی منظم، و تغییر در شیوه زندگی به پزشک مراجعه کنید. این کار کمک می کند تا به مدت طولانی تری راحت نفس بکشد.