اکثر کسانی که مبتلا به سرطان پروستات تشخیص داده می شوند می خواهند بدانند که آینده بیماری آن ها چه می شود و برنامه درمان سریع شان چیست؟ نمره گلیسون نقش مهمی در تصمیم گیری هر دو این عوامل ایفا می کند.
هنگامی که پزشک سرطان پروستات را تشخیص می دهد، از سلول های سرطانی در پروستات نمونه برداری (بیوپسی) انجام خواهد داد. پس انجام این آزمایش از نمره گلیسون برای کمک به توضیح نتایج استفاده می شود.
نمره گلیسون همچنین برای تعیین میزان تهاجمی بودن سرطان و بهترین دوره درمانی که می توان استفاده کرد، کاربرد دارد.
به همین منظور محتویات این مقاله مجله پیام سلامت را به موضوعات زیر در مورد نمره گلیسون اختصاص داده ایم:
- نمره گلیسون چیست؟
- نتایج حاصل از آن به چه معناست؟
- روش های دیگر برای اندازه گیری سرطان پروستات چیست؟
- چگونه نمره گلیسون طرح درمان را تحت تاثیر قرار می دهد؟
نمره گلیسون چیست؟
نمره گلیسون یک سیستم درجه بندی است که در سال ۱۹۶۰ توسط یک آسیب شناس به نام دونالد گلیسون ابداع شده است.
گلیسون بر روی سلول های سرطانی کار می کرد. این آسیب شناس متوجه شد که برای تبدیل سلول های طبیعی به سلول های توموری، ۵ الگوی مختلف وجود دارد. بر همین اساس وی مصمم شد که این پنج مرحله را در مقباس های ۱ تا ۵ درجه بندی کند.
سلول هایی که نمره ۱ یا ۲ را می گرفتند، سلول های تومور درجه پایین در نظر گرفته می شدند. این سلول های تمایل داشتند که شبیه به سلول های طبیعی باشند.
سلول هایی که نمره ای نزدیک به ۵ می گرفتند سلول های تومور درجه بالا در نظر گرفته می شدند. در مقایسه با سلول های درجه پایین تر، آنها دیگر مانند سلولهای طبیعی به نظر نمی رسیدند و جهش یافته بودند.
نمره گلیسون چگونه تعیین می شود؟
نمره گلیسون، از نتایج حاصل از بیوپسی تعیین می شود.
در نمونه برداری، پزشک نمونه بافت را از مناطق مختلف پروستات جمع آوری می کند. چون سرطان همیشه در یک قسمت پروستات ایجاد نمی شود، بنابراین برای بیوپسی چند نمونه گرفته می شود.
پس از بررسی نمونه در زیر میکروسکوپ، پزشک دو منطقه که بیشترین سلول های سرطانی را دارد پیدا می کند و به هر یک از این مناطق نمره گلیسون جداگانه ای را اختصاص می دهد. هر کدام از آن ها یک امتیاز بین ۱ تا ۵ را می گیرند. این ها در مرحله بعد با هم جمع شده و به نمره ترکیبی می رسند که اغلب به عنوان مجموع گلیسون شناخته می شود.
در اغلب موارد، نمره گلیسون بر روی دو منطقه که بافت های سرطانی زیادی دارند و در بالا شرح داده شد متکی است. با این حال، چند استثنا نیز در راه درجه بندی وجود دارد.
به عنوان مثال هنگامی که نمونه بیوپسی سلول های سرطانی بسیاری را با درجه بالا نشان داده یا سه منطقه مختلف با نمرات مختلف وجود داشته باشد، نمره گلیسون اصلاح شده تا منعکس کننده چگونگی تهاجمی بودن سرطان را نشان دهد.
نتایج حاصل به چه معناست؟
هنگامی که پزشک نمره گلیسون را به شما می گوید، این نمره عددی بین ۲ تا ۱۰ است. البته همیشه بالاتر بودن این عدد نشان دهنده تهاجمی بودن سرطان نیست. اما به طور معمول نمرات پایین تر نشان می دهد سرطان کمتر تهاجمی است.
در اغلب موارد، نمرات بین ۶ تا ۱۰ قرار دارند. نمونه بیوپسی که نمره ۱ یا ۲ را دارد کمتر اعدادش استفاده می شود. زیرا این اعداد نشان می دهد که غالب مناطق سرطانی نیست.
نمره گلیسون ۶ معمولا پایین ترین نمره ممکن است. سرطان پروستات با امتیاز ۶، سرطانی است که در درجه پایین قرار دارد. این به این معنی است که سرطان به آرامی رشد کرده و گسترش کمی در بدن دارد.
نمرات بین ۸ تا ۱۰ به عنوان سرطان درجه بالا تفکیک می شوند. در این موارد، سرطان به احتمال زیاد گسترش و رشد سریعی دارد. احتمال رشد و گسترش نمرات ۹ تا ۱۰، نسبت به نمرات ۸ دو برابر است.
در مورد نمره ۷، نتایج می تواند یکی از دو روش زیر باشد:
۳ + ۴ = ۷
۴ + ۳ = ۷
این تمایز، چگونگی تهاجمی بودن تومور را نشان می دهد. نمرات ۳ + ۴ معمولا دارای چشم انداز خوبی هستند. نمره ۴ + ۳، در مقایسه با نمره ۳ + ۴ بیشتر احتمال دارد که رشد و گسترش یابد. اما این احتمال هنوز هم وجود دارد که نمره ۷، کمتر از نمره ۸ گسترش یابد.
در برخی موارد، فرد ممکن است چند نمره گلیسون دریافت کند. دلیل این موضوع این است که ممکن است درجه از داخل تومور و یا بین دو یا چند تومور متفاوت به دست آمده باشد. در این موارد، پزشک از بالاترین نمره به عنوان راهنمای درمان استفاده می کند.
راه های دیگر برای اندازه گیری سرطان پروستات
مقیاس گلیسون برای پزشکان زمانی که می خواهند طرح درمان را تعیین کنند بسیار مهم است. با این حال، برخی از عوامل و گروه بندی ها برای کمک به آنها وجود دارد.
برخی ملاحظات اضافی عبارتند از:
- نتایج حاصل از معاینه مقعدی
- سطح PSA خون فرد
- نتایج حاصل از آزمایشات تصویربرداری
- تعداد نمونه بیوپسی که حاوی سرطان است
- آیا سرطان به خارج از پروستات گسترش یافته است؟
- چه مقدار از هر نمونه بافت از سرطان ساخته شده است؟
- آیا سرطان در هر دو طرف پروستات یافت می شود؟
اخیرا محققان گروه بندی های اضافی را تعیین کرده اند که برخی از مشکلات مروبط به سیستم گلیسون را حل می کند. مهمترین مشکلات سیستم گلیسون عبارتند از:
در حال حاضر، پایین ترین نمره گلیسون عدد ۶ است. اما در تئوری، نمرات گلیسون دامنه ای بین ۲ تا ۱۰ دارند. این در حالی است که پایین ترین نمره گلیسون که پزشکان آن را سرطان تشخیص می دهند عدد ۶ است که در وسط این طیف قرار دارد.
همانطور که در بالا توضیح داده شد، نمرات گلیسون اغلب تنها سه گروه ۶،۷ و ۸ تا ۱۰ تقسیم می شوند.
این گروه بندی نیز کاملا دقیق نیست. چرا که نمره گلیسون ۷ از دو درجه، ۳ + ۴ و ۴ + ۳ ساخته شده است. در این گروه، ۴ + ۳ چشم انداز و آینده ای بدتر از ۳ + ۴ دارد.
به طور مشابه، نمرات گلیسون از ۹ تا ۱۰، با وجود این که در همان گروه ۸ تا ۱۰ قرار می گیرند، چشم اندازی بدتر از نمره گلیسون ۸ دارند. این مسائل همگی از مشکلات سیستم گلیسون می باشند.
گروه بندی جدیدتری که توسط پزشکان ارائه شده هم برای بیماران تحت درمان قابل فهم تر است و هم از نظر دیدگاه درمانی دقیق تر است.
در زیر تفکیک گروه بندی جدید را می بینید. نمره ۱ بهترین نمره و نمره ۵ بدترین نمره در نظر گرفته می شود.
- گروه درجه ۱، گلیسون ۶ (یا کمتر)
- گروه درجه ۲، گلیسون ۳ + ۴ = ۷
- گروه درجه ۳ = گلیسون ۴ + ۳ = ۷
- گروه درجه ۴ = گلیسون ۸
- گروه درجه ۵ = گلیسون ۹ تا ۱۰
چگونه نمره گلیسون درمان را تحت تاثیر قرار می دهد؟
نمره گلیسون و گروه بندی های مشابه، به پزشک در طرح درمان و تعیین چشم انداز بیماری کمک می کند. این اطلاعات و سایر عوامل پس از آن، با هم برای هدایت و تصمیم گیری در مورد درمان استفاده می شوند.
برای نمرات پایین تر گلیسون، درمان های مورد استفاده به احتمال زیاد عبارتند از:
- نظارت فعال، که در آن سن و سال و سلامت کلی بیمار در زمانی که سرطان تشخیص و تحت درمان است در نظر گرفته می شود.
- عمل جراحی رادیکال پروستاتکتومی به منظور برداشتن پروستات
- پرتو درمانی
برای نمره گلیسون بالاتر و مراحل پیشرفته تر سرطان، درمان ممکن است از ترکیبی از موارد زیر تشکیل شود:
- رادیکال پروستاتکتومی
- براکی تراپی تنها
- تابش پرتو خارجی تنها
- براکی تراپی و تابش پرتو خارجی
- درگیر شدن در آزمایش بالینی برای تست درمان های جدیدتر
- نظارت فعال
- شیمی درمانی
- هورمون درمانی
- عمل جراحی برای درمان علائم سرطان
براکی تراپی شکلی از پرتو درمانی است، که در آن تشعشع با استفاده از دانه های کوچک رادیو اکتیو به طور مستقیم به پروستات تابیده می شود. به این نوع پرتودرمانی، پرتودرمانی درونی نیز گفته می شود.
تابش پرتو خارجی شامل استفاده از یک ماشین است که پرتوهای خارج از بدن را به صورت متمرکز بر روی پروستات می فرستد.
همان طور که می بینید، روش های درمان زیادی برای سرطان پروستات وجود دارد. انتخاب نوع درمان بستگی به نمره گلیسون و سایر آزمایشات دارد. اما شما می توانید بعد از اطلاع از مزایا و معایب هر روش، در مورد بهترین نوع درمان با پزشک مشورت کنید.