هماتوم اپیدورال زمانی اتفاق می افتد که حجمی از خون در فضای بین جمجمه و پوشش محافظ مغز ایجاد می شود. تروما و یا آسیب های دیگر وارده به سر می تواند باعث شود که مغز از یک طرف جمجمه به بخش داخلی این استخوان برخورد داشته باشد. این آسیب می تواند بخش داخلی مغز، بافت ها و رگ های خونی را پاره کند و منجر به خونریزی شود. این خونریزی می تواند باعث ایجاد هماتوم شود.
هماتوم اپیدورال به دلیل ایجاد تورم می تواند فشار زیادی بر روی مغز شما ایجاد کند. هم زمان با تورمی که در مغز ایجاد می شود، مغز ممکن است در جمجمه تغییر کند. فشار و آسیب وارده به بافت های مغز می تواند بینایی، گفتار، تحرک و آگاهی شما را تحت تاثیر قرار دهد. اگر این بیماری درمان نشده باقی بماند، قادر است که باعث آسیب مغزی ماندگار و حتی مرگ شود.
اگر مشکوک به هماتوم اپیدورال هستید، در اسرع وقت خود را به پزشک برسانید. برای آشنایی با نشانه ها، علل، عوامل خطر، روش های تشخیص و درمان این عارضه نیز با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید.
علائم هماتوم اپیدورال چیست؟
علائم هماتوم اپیدورال بستگی به شدت آن دارد. این علائم می توانند از چند دقیقه تا چند ساعت پس از آسیب وارده به سر ایجاد شوند. اگر تجربه علائم زیر را بعد از ضربه به سر دارید، ممکن است هماتوم اپیدورال داشته باشید:
- گیجی
- سرگیجه
- خواب آلودگی و یا تغییر در سطح هوشیاری
- سردرد شدید
- حالت تهوع
- استفراغ
- تشنج
- بزرگ شدن مردمک در یکی از چشم ها
- از دست دادن قدرت بینایی در یک طرف چشم یا در یک چشم
- ضعف در یک قسمت از بدن
- تنگی نفس یا ایجاد سایر تغییرات در الگوهای تنفسی
بیمار ممکن است مدت زمان کوتاهی هوشیاری خود را از دست بدهید. گاهی نیز بیمار دچار اغما می شود.
چه چیزی باعث خونریزی اپیدورال می شود؟
هماتوم اپیدورال معمولا ناشی از ترما و یا آسیب وارده به سر است. به عنوان مثال، مغز ممکن است در حین زمین خوردن، در طول تصادفات رانندگی یا در اثر برخورد با شی یا فرد دیگری در ورزش های تماسی، دچار ضربه و آسیب شود. گاهی نیز شرکت در درگیری ها و نزاع چنین حالتی را ایجاد می کند.
چه کسی در معرض خطر ابتلا به هماتوم اپیدورال قرار دارد؟
اگر شرایط زیر حکم فرما باشد مغز در معرض خطر ابتلا به هماتوم اپیدورال قرار دارد:
- بالا رفتن سن و ورود به دوره سالخوردگی
- ناتوانی در راه رفتن بدون زمین خوردن
- تجربه ضربه به سر
- مصرف داروهای رقیق کننده خون
- مصرف الکل، که خطر ابتلا به زمین خوردن و دیگر حوادث را افزایش می دهد
- اجتناب از پوشیدن کلاه ایمنی در طول فعالیت های تماسی
- اجتناب از بستن کمربند ایمنی در اتومبیل
هماتوم اپیدورال چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر پزشک با دیدن علائم در بیمار مشکوک به این عارضه شود، می تواند از انواع مختلفی از تست های برای تشخیص و تعیین هماتوم استفاده کید. به عنوان مثال، گاهی آزمایشات زیر برای این بیماران تجویز می شود:
- آزمایش های عصبی
- سی تی اسکن یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای بررسی جمجمه و بافت نرم موجود در مغز
- الکتروانسفالوگرام (EEG) برای ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز
هماتوم اپیدورال چگونه درمان می شود؟
برنامه درمانی توصیه شده برای بیماران مبتلا به این عارضه به شدت بیماری و علائم بیمار بستگی دارد. وجود جراحات دیگر در بدن یا بیماری زمینه ای خاص نیز می تواند بر روی طرح درمان تأثیر بگذارد. اما عموما درمان هایی که برای این نوع هماتوم در نظر گرفته می شود شامل موارد زیر می باشند:
عمل جراحی
در اغلب موارد، پزشک جراحی را برای حذف هماتوم اپیدورال توصیه می کند. این عمل معمولا مستلزم کرانیوتومی می باشد. در این روش، جراح بخشی از جمجمه بیمار را باز می کند تا بتواند هماتوم را حذف کرده و فشار وارده روی مغز را کاهش دهد.
در مواردی نیز ممکن است پزشک آسپیراسیون را توصیه کند. در این روش جراح یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد کرده و به کمک قدرت مکش هماتوم ایجاد شده را از بین می برد. این روش معمولا برای هماتوم های کوچک که زیاد روی مغز تاثیر نمی گذارند استفاده می شود.
داروها
قبل از عمل جراحی یا آسپیراسیون، پزشک ممکن است داروهایی را برای کاهش التهاب و فشار داخل جمجمه تجویز کند. به عنوان مثال، گاهی آن ها عوامل هیپراسموتیک را توصیه می کنند. این داروها می توانند باعث کاهش تورم در مغز شوند. مهمترین داروهایی که در این دسته قرار داشته و برای هماتوم مغز مفیدند عبارتند از:
- مانیتول
- گلیسرول
- سالین هیپرتونیک
بعد از این که هماتوم به کمک این داروها از بین رفت، پزشک ممکن است داروهای ضد تشنج را تجویز کند. این داروها می توانند به جلوگیری از تشنج کمک کنند. تشنج یکی از عوارض احتمالی آسیب های وارده به سر است. ممکن است لازم باشد بیمار این داروها را ماه ها و یا حتی سال ها بعد از آسیب هم استفاده کند.
درمان توانبخشی
پزشک ممکن است بیمار را به یک درمانگر فیزیکی، درمانگر شغلی یا سایر درمانگرها ارجاع دهد. این افراد می توانند به شما در مدیریت نشانه ها و معلولیت های ناشی از آسیب، مانند موارد زیر کمک کنند:
- ضعف
- بی اختیاری
- مشکلاتی که در راه رفتن وجود دارد
- فلج شدن اندام یا از دست دادن حس
این درمانگرها تمریناتی را برای بهبود توانایی های جسمی بیمار همراه با سایر استراتژی های مقابله ای توصیه می کنند.
مراقبت در منزل
فرایند ریکاوری بعد از ایجاد این عارضه کمی کند است. بیشترین میزان بهبودی در شش ماه اول پس از آسیب و شروع درمان رخ می دهد. اما بهبودی کامل ممکن است تا ۲ سال بعد از وقوع این عارضه نیز طول بکشد. برای کمک به سریع شدن روند بهبودی، دکتر احتمالا شما را به انجام کارهای زیر تشویق می کند:
- برنامه درمانی توصیه شده خود را به دقت دنبال کنید.
- استراحت کنید و زمانی که خسته هستید، به خصوص شب ها به اندازه کافی بخوابید.
- به تدریج سطح فعالیت خود را افزایش دهید.
- از انجام ورزش های تماسی مانند فوتبال اجتناب کنید.
- از مصرف الکل خودداری کنید.
چشم انداز بیماران مبتلا به هماتوم اپیدورال چگونه است؟
اگر هماتوم اپیدورال بدون درمان رها شود، خطر مرگ و میر را به همراه دارد. حتی با درمان مناسب نیز این عارضه گاهی باعث آسیب مغزی و ناتوانی مغزی می شود.
درمان سریع باعث افزایش شانس زنده ماندن و بهبود وضعیت جسمی بیمار می شود. دنبال کردن دقیق برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک می تواند به بهبودی بیمار کمک شایانی کند. این در حالی است که پیگیری منظم خطر عوارض و معلولیت دائمی را کاهش می دهد.
چگونه می توان از خونریزی اپیدورال جلوگیری کرد؟
همیشه جلوگیری از وقوع حوادث امکان پذیر نیست. در نتیجه، وارد آمدن ضربه سر و ابتلا به هماتوم اپیدورال ممکن است برای هر کسی پیش بیاید. اما با رعایت چند اقدام احتیاطی ایمن، می توانید خطر آسیب را کاهش دهید. این اقدامات عبارتند از:
- هنگام مسافرت با وسیله نقلیه، همیشه کمربند ایمنی استفاده کنید.
- همیشه در زمان دوچرخه سواری، موتور سواری، شرکت در فعالیت های تماسی مانند راگبی، از کلاه ایمنی استفاده کنید.
- محیط خانه، حیاط و محل کار خود را برای به حداقل رساندن خطراتی مانند زمین خوردن و سقوط اشیاء ایمن نگه دارید.
این اقدامات احتیاطی اولیه می توانند به محافظت از سر و مغز در برابر آسیب کمک کنند.