همه چیز درباره بارداری

رشد جنین در بدن مادر، حس فوق العاده ای ایجاد می کند. به شرط آن که مادر اطلاعات کافی از دوران بارداری داشته باشد. ما قصد داریم در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد این موضوع صحبت کرده و هر آنچه که در مورد دوران بارداری، قبل از بارداری و بعد از آن باید بدانید را به طور کامل تشریح کنیم.

مراحل لقاح و شکل گیری بارداری

به طور کلی حاملگی ناشی از بارور شدن تخمک توسط اسپرم است. در طول هر دوره قاعدگی طبیعی، یک تخمک معمولا از یکی از تخمدان ها، ۱۴ روز بعد از آخرین دوره قاعدگی منتشر می شود. به این روند تخمک گذاری گفته می شود. بعد از آزاد شدن تخمک، این تخم به لوله های فالوپ وارد می شود. در زمان تخمک گذاری، مخاط دهانه رحم رقیق تر و لاستیکی تر می شود و اجازه می دهد که اسپرم با سرعت بیشتری به داخل رحم راه پیدا کند. در عرض ۵ دقیقه، اسپرم ممکن است از واژن به درون رحم و لوله ها فالوپ راه پیدا کرده و در آن جا با تخمک لقاح انجام دهد.

اگر اسپرم به داخل تخمک نفوذ کند، لقاح انجام می شود. موی کوچکی مانند مژه که در پوشش لوله فالوپ وجود دارد موجب حرکت تخمک بارور (نطفه) از لوله به سمت رحم می شود.  تخمک بارور حدود ۳ تا ۵ روز طول می کشد تا به رحم برسد.

در رحم، سلول های تخمک به تقسیم شدن ادامه می دهند، و به یک توپ تو خالی از سلول هایی به نام بلاستوسیست تبدیل می شوند. اگر لقاح رخ ندهد، تخمک مجدد از لوله فالوپ به رحم باز می گردد. سپس در آن جا تخریب شده و با دوره قاعدگی بعد از رحم خارج می شود.

اگر در هر قاعدگی بیش از یک تخمک آزاد شود امکان بارداری چند قلویی وجود دارد. از آنجا که مواد ژنتیکی در هر تخمک و در هر اسپرم کمی متفاوت است، هر تخم بارور نیز ویژگی های متفاوت دارد. زمانی که دو تخمک مجزا بارور شده و به نطفه تبدیل شوند، دوقلویی ناهمسان شکل می گیرد. اما اگر یک تخمک بارور شده به دو قسمت تقسیم شده و دو رویان درست کند دوقلوها، همسان خواهند شد. در این حالت از آنجا که یک تخمک با یک اسپرم بارور شد، ماده ژنتیکی در دو جنین یکسان است.

مراحل لقاح و شکل گیری بارداری
مراحل لقاح و شکل گیری بارداری

از تخمک بارور تا رویان

بین ۵ تا ۸ روز بعد از لقاح، بلاستوسیت به دیواره بالایی رحم می چسبد. این فرایند، به نام لانه گزینی شناخته می شود و بین ۹ تا ۱۰ روز زمان می برد.

دیواره بلاستوسیست یک سلول ضخیم است که درون خود ۳ الی ۴ سلول را جای داده است. سلول های درونی شروع به تشکیل رویان می کنند و سلول های بیرونی جفت را تشکیل می دهند. جفت دستگاه پیچیده ای است. یکی از وظایف آن تولید هورمون های مختلف است که به حفظ بارداری کمک می کند. به عنوان مثال، جفت، هورمون گنادوتروپین جفتی انسان را تولید می کند، که مانع از آزاد شدن تخمک توسط تخمدان ها  شده و تخمدان ها را برای تولید استروژن و پروژسترون به طور مداوم تحریک می کند. این عضو همچنین اکسیژن و مواد مغذی را از مادر به جنین حمل کرده و مواد زائد را از جنین به مادر منتقل می کند.

برخی از سلول های جفت لایه بیرونی از غشاء (کوریون) را در سراسر بلاستوسیست رشد می دهند. سایر سلول ها یک لایه داخلی از غشاء (آمنیون)، برای شکل گیری کیسه آمنیوتیک تشکیل می دهند. هنگامی که کیسه (حدود روز ۱۰ تا ۱۲ روز طول می کشد) تشکیل شود، بلاستوسیست نیز به جنین تبدیل شده است. سپس کیسه آمنیوتیک پر از مایعی به نام مایع آمنیوتیک شده و جنین در حال رشد در این کیسه شناور می شود.

رشد رویان

مراحل بعدی رشد جنین در کیسه آمنیوتیک که در یک طرف پوشش داخلی رحم است، انجام می شود. این مرحله با تشکیل اغلب اندام های داخلی بدن و ساختارهای خارجی مشخص می شود. اکثر ارگان های بدن جنین ۳ هفته بعد از تاریخ لقاح که برابر با هفته پنجم بارداری است، (این اختلاف تاریخ به دلیل آن است که پزشکان تاریخ بارداری را از اولین روز آخرین قاعدگی زن، که معمولا ۲ هفته قبل از لقاح است در نظر می گیرند) شکل می گیرد. در این زمان، جنین برای اولین بار به شکل انسان در خواهد آمد. مدت کوتاهی پس از آن، مغز و نخاع (لوله عصبی) شروع به توسعه می کنند. قلب و رگ های خونی بزرگ در حدود ۱۶ روز بعد شکل می گیرند. ۲۰ روز بعد نیز قلب شروع به پمپاژ کردن سیالات داخل رگ های خونی می کند و اولین سلول های قرمز خون در روز بعد ظاهر می شود. رگ های خونی همچنان در طی هفته های بعد رشد خواهند داشت.

تقریبا تمام اندام به طور کامل حدود ۱۰ هفته پس از لقاح (که برابر با هفته ۱۲ بارداری است) تشکیل شده است. مغز و نخاع استثنا هستند، و در طول بارداری در حال رشد می باشند. اغلب ناهنجاری ها (نقائص هنگام تولد) در طول دوره زمانی که اندام در حال شکل گیری هستند رخ می دهد. در طی این مدت، جنین در برابر اثرات مصرف دارو، تابش اشعه و ویروس ها آسیب پذیر است. بنابراین، یک زنان باردار باید از تزریق هر گونه واکسن که حاوی ویروس است و یا مصرف هر گونه دارو در این دوران برای محافظت از جنین، اجتناب کند.

جفت و جنین در ۸ هفتگی

در هفته ۸ بارداری جفت و جنین به مدت ۶ هفته است که در حال رشد هستند. پرزهای جفت تشکیل شده و به دیواره رحم گسترش می یابند. رگ های خونی جنین از طریق بند ناف به جفت می رسند و در آن جا رشد می کنند. یک غشاء نازک در پرزها جفت از خون مادر تشکیل شده و باعث می شود که:

  • مواد لازم بین خون مادر و جنین رد و بدل شود.
  • از حمله سیستم ایمنی بدن مادر به جنین جلوگیری می کند. در این دوران آنتی بادی ها بدن مادر برای حمله به جنین زیاد شده اند و ممکن است بتوانند به جنین حمل کرده و آن را پس بزنند.

جنین در مایع داخل کیسه آمنیوتیک شناور است. مایع آمنیوتیک باعث می شود که:

  • فضایی آماده شود که جنین بتواند در آن آزادانه حرکت کند.
  • از جنین در برابر آسیب ها محافظت می کند.

کیسه آمنیوتیک قوی و انعطاف پذیر است.

رشد جنین و جفت در هفته های بعدی بارداری

در پایان هفته هشتم لقاح، که معادل با هفته دهم بارداری است، رویان تبدیل به جنین می شود. در طول این مرحله، ساختارهای که در حال حاضر تشکیل داده اند رشد می کنند. در هفته های بعدی باید انتظار موارد زیر را داشته باشید:

  • حدود هفته ۱۲: جنین تمام رحم را پر می کند.
  • حدود هفته ۱۴: جنسیت جنین مشخص می شود.
  • حدود هفته ۱۶ تا ۲۰: به طور معمول، حرکت جنین احساس می شود. زنانی که قبلا نیز باردار شده اند، نسبت به زنانی که بارداری اولشان است، به طور معمول حدود ۲ هفته زودتر حرکات جنین را احساس می کنند.
  • حدود هفته ۲۴: جنین، شانس زنده ماندن خارج از رحم را دارد.

ریه در تمام طول بارداری در حال رشد است و مغز علاوه بر تمام دوران حاملگی، تا ۱ سال بعد از تولد نیز به رشد خود ادامه می دهد. جفت در حدود هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری به رشد فزاینده خود ادامه می دهد و رشدش بعد از این هفته ها کند شده اما پایان نمی یابد و تا پایان حاملگی همچنین توسعه پیدا خواهد کرد. در زمان زایمان وزن جفت حدود ۱ پوند (۴۵۰ گرم) است.

رشد جنین و جفت در هفته های بعدی بارداری
رشد جنین و جفت در هفته های بعدی بارداری

نشانه های بارداری

برخی از علائم اولیه بارداری ممکن است چند روز قبل و یا بعد از قاعدگی از دست رفته، ایجاد شود. اما حدود ۶۰ درصد از زنان علائم اولیه بارداری را در هفته ۶ و حدود ۹۰ درصد آنها علائم را در هفته ۸ احساس می کنند. مهمترین علائم حاملگی عبارتند از:

  • بیزاری از غذا
  • نوسانات خلقی
  • نفخ شکم
  • تکرر ادرار
  • خستگی
  • درد در ناحیه پستان
  • خونریزی یا لکه بینی
  • حالت تهوع
  • عقب انداختن پریود
  • بالا بودن دمای پایه بدن
  • مثبت بودن تست حاملگی خانگی مانند بیبی چک

تست های بارداری

آزمایش ادرار و آزمایش خون، از جمله مهمترین تست های حاملگی می باشند.

آزمایش ادرار

در آزمایش ادرار که معمولا یک هفته بعد از عقب انداختن پریود انجام می شود، از بیبی چک استفاده می شود. در این تست مقداری از ادرار بر روی کیت کوچکی که بیبی چک نام دارد و قابل تهیه از داروخانه ها می باشد، ریخته شده و نتایج بر اساس رنج ها مختلف درج شده بر روی کیت ارائه می شود. این نوع آزمایش ممکن است دقیق نباشد و برای اطمینان بیشتر باید بعد از مشکوک شدن حتما آزمایش خون نیز داده شود.

آزمایش خون

این آزمایش می تواند بارداری را زودتر از روش های خانگی مثل بیبی چک تشخیص دهد. حدود ۶ تا ۸ روز بعد از تخمک گذاری، آزمایش خون می تواند بارداری شما را تایید کند. اما نکته ای که وجود دارد این است که جواب آزمایش خون نسبت به آزمایش ادرار دیرتر آماده می شود. تست های بارداری خون به شرح زیر می باشند:

تست کیفی هورمون hCG می تواند به سادگی مشخص کند که شما حامله هستید یا خیر. اگر این هورمون در خون وجود داشته باشد نشانه حاملگی است. پزشکان این آزمایش را معمولا ۱۰ روز بعد از عقب افتادن قاعدگی استفاده می کنند.

تست کمی هورمون hCG (بتا hCG) مقدار دقیق هورمون hCG در خون شما را اندازه گیری می کند. این آزمایش قادر است حتی مقدار کمی از این هورمون را نیز تشخیص دهد. آزمایش کمی هورمون hCG در ردیابی هر گونه مشکل در دوران بارداری مفید است. آنها همچنین ممکن است در ترکیب با تست های دیگر، برای رد حاملگی نابجا در لوله های رحمی یا برای بررسی های بعد از سقط جنین، در جایی که سطح hCG به سرعت در حال سقوط است، استفاده شود.

آزمایش های بارداری چقدر دقیق است؟

تست های حاملگی حداقل یک هفته پس از عقب انداختن پریود، دقیق ترین نتیجه را می دهند. زمانی که این آزمایشات در صبح انجام شود، بیشترین میزان دقت را دارند. آزمایش حاملگی خانگی ادرار حدود ۹۹٪ دقیق است. آزمایش خون حتی دقیق تر از این می باشد. اما به طور کلی صحت تست حاملگی خانگی بستگی به موارد زیر دارد:

  • آیا طبق دستور العمل از آن استفاده کرده اید؟
  • چه زمانی  چرخه تخمک گذاری رخ می دهد و لانه گزینی چگونه انجام می شود؟
  • چه مدت پس از بارداری آزمون را انجام داده اید؟
  • حساسیت تست حاملگی که استفاده می کنید چقدر است؟
نتایج تست حاملگی به چه معناست؟

اگر نتایج تست حاملگی مثبت باشد یعنی شما حامله هستید. اما گاهی این آزمایش نتایج مثبت کاذب دارند. این به این معنی است که تست حاملگی مثبت است اما شما باردار نیستید. در این شرایط معمولا پروتئین در خون و ادرار وجود دارد. برخی داروها، مانند داروهای آرام بخش، ضد تشنج یا خواب آور نیز ممکن است باعث نتایج مثبت کاذب شوند.

اگر نتیجه بارداری منفی باشد ممکن است یکی از موارد زیر در مورد آن صدق کند:

  • تاریخ انقضاء کیت مورد استفاده شما گذشته باشد.
  • طبق دستور العمل از کیت استفاده نکرده باشید.
  • تست را خیلی زود استفاده کرده اید.
  • به دلیل استفاده از آب زیاد ادرارتان در زمان آزمایش رقیق بوده است.
  • قبل از تست داروهایی مانند داروهای مدر یا آنتی هیستامین استفاده کرده اید.

اگر تست خانگی بارداری شما منفی بود مجددا آن را یک هفته بعد تکرار کنید.

تست های بارداری
تست های بارداری
سطوح hCG در هفته های مختلف حاملگی

هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) در دوران بارداری تولید می شود. بنابراین یکی از معیارهای اصلی برای تشخیص حاملگی، اندازه گیری این هومون در خون و ادرار است. این هورمون توسط سلول های تشکیل شده در جفت، که تخمک را پس از بارور شدن تغذیه می کند و به دیواره رحم متصل است، ساخته می شود.

سطح اول این هورمون را می توان حدود ۱۱ روز پس از لقاح با آزمایش خون و ۱۲ تا ۱۴ روز بعد از لقاح با آزمایش ادرار تشخیص داد. به طور معمول، سطوح hCG هر ۷۲ ساعت دو برابر خواهد شد. سطح این هورمون در بدن مادر در هفته ۸ تا ۱۱ بارداری به اوج خود می رسد و سپس کاهش خواهد یافت و در طول بقیه هفته های حاملگی در همان سطح حداقل باقی می ماند. چد نکته زیر را در مورد این هورمون باید بدانید.

  • با بالا رفتن سن حاملگی، سطح hCG بالاتر می رود. به طوری که حداکثر هر ۹۶ ساعت یک بار سطح آن دو برابر خواهد شد.
  • نتایج حاصل از سونوگرافی پس از هفته ۵ تا ۶ بارداری، بسیار دقیق تر از استفاده از آزمایش هورمون hCG است.
  • سطح هورمون hCG کمتر از ۵ mIU/ml به معنی بارداری منفی است، و سطح بالای ۲۵ mIU/ml برای این هورمون، بارداری مثبت را نشان می دهد.
  • هورمون hCG با واحد (MIU / ML) اندازه گیری می شود.
  • وقتی سطح این هورمون به ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ mIU/ml برسد، سونوگرافی واژینال باید بتواند ساک حاملگی را تشخیص دهد. از آن جا که سطح این هورمون در بدن می تواند مفاهم متعددی داشته باشد، تا زمانی که میزان هورمون hCG به ۲۰۰۰ نرسد معمولا سونو انجام نمی شود.

سطوح hCG در هفته های مختلف بارداری با توجه به سن حاملگی به شرح زیر می باشد:

  • هفته سوم : ۵ الی ۵۰ mIU/ml
  • هفته چهارم: ۵ الی ۴۲۶ mIU/ml
  • هفته پنجم: ۱۸ الی ۷۳۴۰ mIU/ml
  • هفته ششم: ۱۰۸۰ الی ۵۶۵۰۰ mIU/ml
  • هفته هفتم و هشتم: ۷۶۵۰ الی ۲۲۹۰۰۰ mIU/ml
  • هفته نهم تا دوازدهم: ۲۵۷۰۰ الی ۲۸۸۰۰۰ mIU/ml
  • هفته سیزدهم تا شانزدهم: ۱۳۳۰۰ الی ۲۵۴۰۰۰ mIU/ml
  • هفته هفدهم تا بیست و چهارم: ۴۰۶۰ الی ۱۶۵۴۰۰ mIU/ml
  • هفته بیست و پنجم تا چهلم: ۳۶۴۰ الی ۱۱۷۰۰۰ mIU/ml
سطح پایین این هورمون به چه معنا است؟

اگر سطح هورمون اچ سی جی پایین باشد، می تواند معانی متفاوتی داشته باشد. اما در این صورت عموما آزمایش ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد مجددا تکرار می شود. اما عموما سطح پایین این هورمون موارد زیر را نشان می دهد:

  • در تاریخ بارداری اشتباهی رخ داده است.
  • تخمک سوخته باشد و یا سقط جنین اتفاق افتاده باشد.
  • حاملگی خارج رحمی ایجاد شده باشد.

معاینات بارداری

هدف از معاینات قبل و در طی بارداری پیدا کردن چیزهایی است که می تواند بارداری را تحت تاثیر قرار دهد. شناسایی این عوامل قبل از بارداری اجازه می دهد تا شانس بارداری سالم و نوزاد سالم افزایش پیدا کند. در طول این معاینات پزشک در مورد رژیم غذایی و شیوه زندگی سالم، سابقه پزشکی و خانوادگی، داروهایی که استفاده می کنید و حاملگی های قبلی شما اطلاعاتی کسب کرده و بر مبنای آن می تواند راهنمایی را در اختیارتان قرار دهد.

اگر در حال برنامه ریزی برای باردار شدن هستید، بهتر است قبل و در حین بارداری به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. هفته هشتم بارداری که جنین در حال رشد در بدن شما است از هفته های مهم حاملگی شماست. در این هفته مراجعه به پزشک از اهمیت زیادی بر خوردار است. بسیاری از ارگان های مهم کودک و سیستم های بدن او در این هفته شروع به رشد می کنند. سلامت و تغذیه مناسب شما می تواند در هفته های اول بارداری، بر روی رشد جنین تاثیر زیادی داشته باشد.

چرا داشتن رژیم غذایی سالم مهم است؟

بدن شما برای رشد، جایگزین کردن بافت های فرسوده و فراهم آوردن انرژی، نیاز به منبع دائمی از مواد غذایی دارد. این که چه مقدار از هر ماده غذایی را روزانه نیاز دارید مرجع مصرف غذایی نام دارد. وقتی باردار می شوید دیگر خودتان تنها به این مواد برای عوامل ذکر شده در بالا نیاز ندارید بلکه نوزادتان نیز برای رشد، باید به منبعی از مواد مغذی دسترسی داشته باشد. بنابراین رژیم غذایی سالم می تواند به رشد او کمک کرده و موجب شکل گیری سالم تمام اندام ها او شود.

اضافه وزن در بارداری

اضافه وزن در دوران بارداری با عوارض زایمان و حاملگی، از جمله فشار خون بالا، پره اکلامپسی، زایمان زودرس و دیابت بارداری در ارتباط است. چاقی در دوران بارداری با ماکروزومی نیز همراه است. ماکروزومی به معنی بزرگ بودن نوزاد بیش از حد طبیعی است. این عارضه می تواند خطر آسیب هنگام تولد و سزارین را افزایش دهد. ماکروزومی همچنین خطر نقص تولد، به خصوص نقص لوله عصبی را افزایش می دهد. داشتن چربی بیش از حد در بدن ممکن است مراقبت های دوران بارداری، مانند سونوگرافی را برای پزشک سخت تر کند. معمولا چربی اضافی به پزشک اجازه نمی دهد که بتواند صدای ضربان قلب جنین را در سنوگرافی بشنود.

پس سعی کنید قبل از حاملگی وزن خود را با ورزش و استفاده از غذاهای کم کالری کاهش دهید. این را به یاد داشته باشید که هرگز نباید در طی دوران بارداری اقدام به کاهش وزن کنید. کاهش وزن در حین بارداری خطرناک است. این موضوع خطر وزن کم نوزاد در زمان تولد را افزایش می دهد. علاوه بر این ممکن است مشکلاتی در زمان زایمان برای نوزاد ایجاد کند و برخی از مشکلات رفتاری و بهداشتی در دوران کودکی و بزرگسالی نیز برای او باقی بماند. کم وزن بودن مادر در حاملگی نیز می تواند خطر تولد زودرس را افزایش دهد.

ویتامین ها مورد نیاز قبل و در حین بارداری

یک رژیم غذایی سالم در حاملگی همیشه ایده عاقلانه ای است به ویژه اگر باردار باشید. بیشتر این ویتامین ها باید از مواد غذایی که می خورید حاصل شود اما گاهی نیز استفاده از مکمل های ویتامین می تواند هر گونه شکاف تغذیه ای در رژیم غذایی مادر را پوشش دهد. ویتامین های دوران بارداری حاوی بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی است. در بین این ویتامین ها و مواد معدنی اسید فولیک، آهن، ید و کلسیم از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اسید فولیک، آهن و کلسیم

اسید فولیک به جلوگیری از نقائص لوله های عصبی که بر روی مغز و نخاع تاثیر می گذارند، کمک می کند. نقص لوله عصبی در ۲۸ روز اول پس از لقاح، دقیقا زمانی که بیشتر زنان نمی دانند که حامله هستند، شکل می گیرد. از آنجا که حدود نیمی از بارداری های ناخواسته هستند، توصیه می شود که تمام زنان ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک در هر روز استفاده کنند. این میزان مصرف باید در طول دوره لقاح و حداقل تا هفته ۱۲ بارداری ادامه داشته باشد.

برای زنانی که نوزاد قبلیشان دچار این نقص است، استفاده دوز بیش تر این اسید توصیه می شود. مطالعات نشان داده اند که مصرف دوز بیشتر از ۴۰۰۰ میکروگرم اسید فولیک، حداقل یک ماه قبل از حاملگی و در طول سه ماهه اول ممکن است برای آن دسته از زنان مفید باشد. اما قبل از مصرف این مکمل حتما در این مورد از پزشک خود سوال کنید. غذاهای حاوی اسید فولیک عبارتند از:

  • سبزیجات دارای برگ سبز
  • آجیل
  • لوبیا
  • مرکبات
  • غذاهای غنی شده

کلسیم نیز برای یک زن باردار مهم است. در طول دوران بارداری، برای رشد استخوان های جنین، کلسیم مورد نیاز است. این موضوع می تواند تراکم استخوان را در بدن مادر تهدید کند. بنابراین استفاده از مکمل کلسیم قادر است تراکم استخوان مادر را در حد طبیعی نگه دارد.

ید برای عملکرد سالم تیروئید زنان در دوران بارداری بسیار مهم است. کمبود ید می تواند باعث کاهش رشد جسمی، معلولیت ذهنی شدید، و ناشنوایی شود. عدم وجود ید کافی در بدن مادر همچنین باعث سقط جنین و مرده زایی می شود.

آهن نیز کمک می کند تا اکسیژن از طریق خون راحت تر و بیشتر بین بدن مادر و جنین حمل شود.

ویتامین ها مورد نیاز قبل و در حین بارداری
ویتامین ها مورد نیاز قبل و در حین بارداری

سایر ویتامین های مورد نیاز زنان باردار

ویتامین های دوران بارداری و میزان مصرف آن ها عبارتند از:

  • ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک
  • ۴۰۰ واحد ویتامین D
  • ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی گرم کلسیم
  • ۷۰ میلی گرم ویتامین C
  • ۳ میلی گرم تیامین
  • ۲ میلی گرم ریبوفلاوین
  • ۲۰ میلی گرم نیاسین
  • ۶ میکروگرم ویتامین B12
  • ۱۰ میلی گرم ویتامین E
  • ۱۵ میلی گرم روی
  • ۱۷ میلی گرم آهن
  • ۱۵۰ میکروگرم ید
مصرف ویتامین و حالت تهوع در بارداری

گاهی اوقات مصرف مکمل های ویتامین می تواند موجب ایجاد حالت تهوع شود. در این صورت بهتر است با پزشک مشورت کنید. در این شرایط معمولا نوع مکمل تغییر می کند. به عنوان مثال اگر مکمل شما از نوع شربت است و باعث حالت تهوع می شود ممکن است پزشک آن را با قرص جویدنی عوض کند.

مرور کلی بیماری های دوران بارداری

خطر ابتلا به مشکلات در دوران بارداری ممکن است با موارد زیر افزایش یابد:

  • اختلالاتی مانند دیابت یا فشار خون بالا که از قبل در بدن زنان وجود داشته است.
  • اختلالات که در طول بارداری رخ داده اما به طور مستقیم مربوط به بارداری نیست.
  • اختلالات که به احتمال زیاد در دوران بارداری رخ می دهد.

بیماری ها قبلی مانند فشار خون و دیابت باید قبل از بارداری توسط پزشک بررسی شود. گاهی اوقات اختلالات به طور مستقیم به بارداری مربوط نیست اما دوران بارداری ایجاد می شود. برخی از آنها خطر ابتلا به مشکلات را برای زنان باردار یا جنین افزایش می دهند. این بیماری ها عبارتند از:

  • بیماری هایی که تب بالا ایجاد می کنند.
  • عفونت
  • اختلالاتی که نیاز به عمل جراحی شکمی دارند.

برخی از اختلالات به دلیل تغییرات بسیار بدن در بارداری رخ می دهد. این اختلالات عبارتند از:

  • لخته شدن خون در پاها یا ریه (اختلالات ترومبوآمبولیک)
  • کم خونی
  • عفونت های دستگاه ادراری

نشانه های هفته به هفته بارداری

سه ماهه اول بارداری ( هفته اول تا دوزادهم بارداری)

در سه ماهه اول، بدن تحت تاثیر بسیاری از تغییرات است. تغییرات هورمونی می تواند هر عضوی از بدن را دستخوش تغییراتی کند. این تغییرات می توانند حتی در اولین هفته بارداری آغاز شوند. توقف قاعدگی نشانه بارز حاملگی است. تغییرات دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشند:

  • خستگی بیش از حد
  • درد و تورم سینه ها. نوک سینه ها نیز ممکن است برآمده شود.
  • ناراحتی معده و تهوع صبحگاهی
  • هوس یا بی میلی به غذاهای خاص
  • نوسانات خلقی
  • یبوست
  • نیاز مکرر به دفع ادرار
  • سردرد
  • سوزش معده
  • افزایش وزن یا از دست دادن
سه ماهه دوم بارداری ( هفته سیزدهم تا بیست و هشتم بارداری)

بسیاری از زنان معتقدند که سه ماهه دوم حاملگی بسیار راحت تر از سه ماهه اول آن طی می شود. شما ممکن است متوجه شوید که در این بازه زمانی تهوع و خستگی برطرف شده است. اما از طرف دیگر، تغییرات قابل توجه بیشتری در حال حاضر در بدن شما در حال اتفاق افتادن است. با رشد جنین، شکم شما بزرگ می شود و قبل از این که این سه ماه تمام شود می توانید حرکت نوزاد را احساس کنید. در این ماه ممکن است علائم زیر را داشته باشید:

  • بدن درد، مانند درد کمر، شکم، کشاله ران یا درد ران
  • علائم کشش پوست در شکم، سینه، باسن و ران ها
  • تیره شدن پوست اطراف نوک سینه ها
  • ایجاد یک خط بر روی پوست زیر ناف تا ناحیه تناسلی
  • ایجاد تکه های تیره تر پوست که معمولا روی گونه، پیشانی، بینی، یا لب بالا قابل مشاهده است. لکه ها اغلب در هر دو طرف صورت هماهنگ می باشند. به این حالت گاهی اوقات ماسک حاملگی گفته می شود.
  • بی حسی یا سوزش دست که به سندرم تونل مچ دست شناخته می شود.
  • خارش در شکم، کف دست ها و کف پا (از دست دادن اشتها، استفراغ، یرقان یا خستگی همراه با خارش نیز ممکن است رخ دهد. اگر حالت تهوع با این علائم همراه بود با پزشک تماس بگیرید، این می تواند نشانه ای از یک مشکل کبدی جدی باشد)
  • تورم مچ پا، انگشتان دست و صورت (اگر تورم ناگهانی و یا شدید داشتید و وزنتان به سرعت بالا رفت به پزشک مراجعه کنید. این موارد نشانه پره اکلامپسی است)
سه ماهه سوم بارداری ( هفته بیست و نهم تا چهلم بارداری)

شما در آخرین مراحل هستید. به همین دلیل ممکن است ناراحتی های شدیدتری پیدا کنید. بسیاری از زنان در این دوران مشکل تنفسی دارند و نیاز دارند بیشتر ادرار کنند. دلیل این موضوع این است که نوزاد بزرگتر شده و فشار بیشتری بر اندام ها وارد می کند. نگران نباشید، حال کودک خوب است و این مشکلات هنگام زایمان مادر کاهش خواهد یافت. برخی از تغییرات جدید بدن در سه ماهه سوم عبارتند از:

  • تنگی نفس
  • سوزش معده
  • تورم مچ پا، انگشتان دست و صورت
  • بواسیر
  • حساس شدن پستان ها (ممکن است مایع آبکی به نام آغوز نیز از آن ها ترشح شود)
  • بیرون زدن ناف
  • مشکلات خواب
  • آمدن نوزاد به پایین شکم
  • انقباضات شکم، که می تواند نشانه ای از زایمان واقعی باشد. (گاهی اوقات این انقباضات کاذب هستند)

رشد هفته به هفته جنین

سه ماهه اول بارداری (هفته اول تا دوازدهم بارداری)

در هفته چهارم:

  • مغز و نخاع شروع به تشکیل شدن می کند.
  • قلب شکل می گیرد.
  • دست ها و پاها ظاهر می شوند.
  • کودک شما در حال حاضر یک جنین است و یک پنجم اینچ (۵ میلیمتر) طول دارد.

در هفته هشتم:

  • همه ارگان های مهم بدن و ساختارهای خارجی تشکیل می شوند.
  • قلب نوزاد ضربان با ریتم منظمی دارد.
  • بازوها و ساق پاها بلندتر و انگشتان دست و پا تشکیل می شوند.
  • اندام های جنسی شکل می گیرد.
  • چشم به جلو صورت رفته و پلک ها شکل گرفته اند.
  • بند ناف به وضوح قابل مشاهده است.
  • در پایان هفته هشتم، جنین بیشتر شبیه به یک انسان است. در حدود ۱ اینچ (۲۵ سانتی متر) طول دارد و وزن آن کمتر از یک هشتم اونس (۶ گرم) است.

در هفته دوازدهم:

  • اعصاب و عضلات، شروع به کار می کنند. کودک شما می تواند مشت کند.
  • پلک ها برای محافظت از چشم رشد می کنند. اما چشم ها تا هفته ۲۸ باز نمی شوند.
  • رشد سر آهسته شده، و قد کودک شما بسیار بلند تر می شود. در حال حاضر، در حدود ۳ اینچ (۷٫۵ سانتی متر) طول و یک اونس (۲۸ گرم) وزن دارد.
سه ماهه دوم بارداری (هفته سیزدهم تا بیست و هشتم بارداری)

در هفته شانزدهم:

  • اندام جنسی خارجی نشان می دهد که کودک پسر است یا دختر. سونوگرافی در سه ماهه دوم و یا بعد از ممکن است قادر به تشخیص جنسیت جنین باشد.
  • بافت عضلات و استخوان ها همچنان به شکل گیری خود ادامه می دهند و اسکلت کامل تری پیدا می کنند.
  • پوست شروع به فرم گرفتن می کند. تقریبا می توانید آن را ببینید.
  • مکونیوم در دستگاه گوارش کودک ایجاد می شود. این زمان اولین بار است که کودک اجابت مزاج دارد.
  • کودک حرکت مکیدن (رفلکس مکیدن) با دهان را می آموزد.
  • جنین حدود ۴ تا ۵ اینچ (۱۰ تا ۱۲ سانتی متر) طول و تقریبا ۳ اونس (۸۵ گرم) وزن دارد.

در هفته بیستم:

  • کودک فعال تر است. شما ممکن است تکان و لرزش دستان آن را احساس کنید.
  • کودک توسط کرک های جنینی که با یک پوشش مومی شکل به نام vernix پوشیده شده است، زیباتر می شود. این پوشش از پوست زیرین محافظت می کند.
  • ابرو، مژه، ناخن، و پا شکل گرفته اند. کودک شما حتی می تواند خود را بخاراند.
  • کودک شما می تواند بشنود و ببلعد.
  • اکنون در نیمه راه مسیر بارداری هستید، نوزاد در حدود ۶ اینچ طول (۱۵ سانتی متر) و در حدود ۹ اونس (۲۵۰ گرم) وزن دارد.

در هفته بیست و چهارم:

  • مغز استخوان شروع به ساختن سلول های خونی می کند.
  • جوانه های چشایی روی زبان کودک تشکیل می شود.
  • انگشتان دست و پا شکل می گیرند.
  • موهای واقعی شروع به رشد می کنند.
  • ریه ها شکل گرفته، اما کار نمی کند.
  • دست و رفلکس های بدن رشد می کند.
  • کودک به طور منظم می خوابد و بیدار می شود.
  • اگر کودک شما پسر است، بیضه های او از داخل شکم به داخل کیسه بیضه می رود. اگر کودک شما دختر است، رحم و تخمدان ها در محل خود قرار می گیرند تا به صورت مادام العمر تخمک در تخمدان تولید شود.
  • کودک چربی ذخیره می کند و مقدار کمی وزن به دست می آورد. در حال حاضر در حدود ۱۲ اینچ (۳۰ سانتی متر) طول و در حدود ۱½ پوند (۶۸۰ گرم) وزن دارد.
سه ماهه سوم بارداری (هفته بیست و نهم تا چهلم بارداری)

در هفته سی و دوم:

  • استخوان های نوزاد به طور کامل شکل گرفته، اما هنوز هم نرم هستند.
  • ضربات کودک قوی می باشند.
  • چشم ها باز و بسته می شوند و به تغییرات نور حساسیت دارند.
  • ریه ها بطور کامل تشکیل نشده است و عملا “تنفس” صورت نمی گیرد.
  • بدن کودک مواد معدنی حیاتی مانند آهن و کلسیم را ذخیره می کند.
  • کرک های جنینی شروع به افتادن می کنند.
  • کودک شما به سرعت وزن اضافه می کند. و حدود نیم پوند (۲۵۰ گرم) در هفته وزنش زیاد می شود. اکنون نوزاد حدود ۱۵ تا ۱۷ اینچ (۳۸ تا ۴۳ سانتی متر) طول دارد و در حدود ۳ تا ۴٫۳۳ پوند (۱۳۶۰ تا ۱۹۶۰ گرم) وزن دارد.

در هفته سی و ششم:

  • پوشش محافظ مومی شکل به نام vernix ضخیم تر می شود.
  • چربی بدن افزایش می یابد. کودک شما بزرگ و بزرگتر می شود و فضای کمتری برای حرکت دارد. در این هفته حرکات او کمتر است، اما کشش شکمتان را بیشتر احساس می کنید.
  • کودک در این هفته در حدود ۱۶ تا ۱۹ اینچ (۴۰ تا ۴۸ سانتی متر) طول و در حدود ۶ تا ۶½ پوند (۲۷۰۰ تا ۲۹۰۰ گرم) وزن دارد.

در هفته سی و هفتم تا چهلم:

  • در پایان هفتم سی و هفتم رشد کودک کامل شده است.
  • کودک جهت تولد آماده شده و سرش به سمت پایین رحم می آید.
  • در هنگام تولد، کودک شما ممکن است در جایی بین ۶ پوند و ۲ اونس تا ۹ پوند و ۲ اونس ( ۲۸۰۰ تا ۴۱۰۰ گرم) وزن و ۱۹ تا ۲۱ اینچ (۴۸ تا ۵۳ سانتی متر) قد داشته باشد.

رژیم غذایی مخصوص بارداری

زنان باردار چه مواد غذایی را باید مصرف کنند؟

متخصصان معتقدند که زنان باردار باید در طول روز از ۵ گروه غذاهای زیر استفاده کنند:

  • میوه ها
  • سبزیجات
  • پروتئین بدون چربی
  • غلات کامل
  • محصولات لبنی

این محققان معتقدند که مواد غذایی باید به میزان زیر استفاده شوند:

  • یک دوم از کل مواد غذایی که در یک روز استفاده می کنید باید از میوه ها و سبزیجات باشد.
  • یک چهارم از کل مواد غذایی که در یک روز استفاده می کنید باید از غلات کامل باشد.
  • یک چهارم از کل مواد غذایی که در یک روز استفاده می کنید باید از پروتئین بدون چربی تامین شود.
  • در هر وعده غذایی باید یکی از محصولات لبنی قرار داشته باشد.

زنان باید در طول سه ماه دوم و سه ماه سوم بارداری، بر روی سبزیجات و میوه ها متمرکز شوند. در انتخاب این گروه از مواد غذایی باید از انواع رنگارنگ، کم کالری و پر از فیبر، ویتامین و مواد معدنی استفاده کنند.

منابع پروتئینی خوب در هر وعده غذا برای حمایت از رشد کودک عبارتند از:

  • گوشت
  • مرغ
  • ماهی
  • تخم مرغ
  • حبوبات
  • سویا
  • پنیر
  • شیر
  • آجیل

غلات سبوس دار، یک منبع مهم انرژی در رژیم غذایی است و فیبر، آهن و ویتامین های گروه ب را در خود جای داده اند. دست کم نیمی از کربوهیدرات مصرفی روزانه یک زن باردار باید از غلات سبوس دار مانند جو دوسر، ماکارونی، گندم یا نان سبوس دار و برنج قهوه ای باشد.

علاوه بر این مصرف ۳ تا ۴ وعده مواد لبنی مانند شیر، ماست و پنیر در روز توصیه می شود. این مواد غذایی منابع غنی از کلسیم، پروتئین و ویتامین D می باشند.

رژیم غذایی مخصوص بارداری
رژیم غذایی مخصوص بارداری

زنان باردار چه مواد غذایی را نباید مصرف کنند؟

متخصصان معتقدند که زنان باید از مصرف مواد غذایی زیر به طور کامل اجتناب کنند:

  • الکل
  • ماهی حاوی سطوح بالایی از جیوه
  • مواد غذایی غیر پاستوریزه
  • گوشت خام

ضمن این که میزان مصرف کافئین و ماهی نیز در این دوران باید در حد متعادل باشد.

واکسن های دوران بارداری

واکسن ها از بدن شما در برابر بیماری محافظت می کنند. تزریق واکسن قبل و در حین حاملگی گاهی موجب می شود که کودک نیز واکسینه شده و بعد از تولد نیز به بیماری مبتلا نشود. محققان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) توصیه می کنند که واکسن سیاه سرفه و واکسن آنفولانزا در هر بارداری تزریق شود.

واکسن ایمنی قبل، حین و بعد از بارداری

برخی از واکسن ها، مانند واکسن سرخک، اوریون و سرخجه (MMR)، باید یک ماه یا بیشتر، قبل از بارداری تزریق شوند. همان طور که در بالا توضیح دادیم، واکسن Tdap (برای کمک به محافظت در مقابل سیاه سرفه) باید در دوران بارداری تزریق شود. مابقی واکسن ها مانند واکسن آنفولانزا بسته به فصلی که در آن قرار دارید، تزریق می شوند. اما نکته مهم این است که هرگز بدون مشورت پزشک هیچ کدام از واکسن ها بالا نباید تزریق شوند.

راه های تعیین جنسیت نوزاد

حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد والدین تمایل دارند که جنسیت جنین خود را قبل از تولد بدانند. برای پیش بینی جنسیت جنین روش های زیادی معرفی شده اند. این روش ها عبارتند از:

سونوگرافی: در سونوگرافی امواج صوتی با فرکانس بالا از جنین تصویری تهیه می کند. تکنسین به کمک دیدن دستگاه تناسلی خارجی نوزاد، جنسیت او را تشخیص می دهد. سونوگرافی که بین هفته ۱۸ تا ۲۶ انجام شود دقیق ترین پیش بینی را از جنسیت نوزاد ارائه می کند.

ضربان قلب نوزاد: این نظریه پیش بینی جنسیت می گوید که دختران و پسران ضربان قلب مختلفی در رحم مادر دارند. اگر  ضربان قلب نوزاد کمتر از ۱۴۰ ضربه در دقیقه داشته باشد پسر است و اگر نوزاد ضربانی بیش از ۱۴۰ بار در دقیقه داشته باشد یک دختر است. اما متاسفانه این روش فاقد هر گونه شواهد علمی است. در واقع، مطالعه قطعی ثابت کرده اند که هیچ ارتباط بین جنس نوزاد و ضربان قلب آن وجود ندارد.

حالت تهوع: معمولا وقتی جنین دختر باشد حالت تهوع صبحگاهی شدیدتر است. زیرا هورمون های بدن دختران، قابلیت ایجاد حالت تهوع را دارند.

آمنیوسنتز و CVS: آمنیوسنتز و پرزهای جفتی نمونه (CVS) دو آزمون است که ممکن است در دوران بارداری برای کودکان در معرض خطر اختلالات ژنتیکی یا کروموزومی انجام شود. هر دو این آزمون ها در تعیین جنسیت جنین ۹۹٪ دقت دارند. اما هرگز این آزمایشات به تنهایی برای تعیین جنسیت به کار برده نمی شوند. زیرا با انجام آن ها خطر سقط جنین وجود دارد.

روش های زایمان

زایمان طبیعی رایج ترین نوع و امن ترین زایمان است. در صورت لزوم و در شرایط خاص، فورسپس (ابزار شبیه قاشق بزرگ) ممکن است در این زایمان استفاده شده و به کمک آن کودک به سمت مجرای زایمان هدایت شود. زایمان خلاء راه دیگری برای کمک به زایمان است و شبیه به زایمان با فورسپس است. در زایمان خلاء، یک فنجان پلاستیکی بر روی سر نوزاد قرار داده می شود و توسط مکش و به آرامی نوزاد از مجرای زایمان بیرون کشیده می شود.

زایمان طبیعی ممکن است همیشه امکان پذیر نباشد. در این حالت سزارین برای ایمنی شما و کودک انجام می شود. به خصوص اگر یکی از این عوارض زیر در بدن وجود داشته باشد:

  • نوزاد بریچ باشد و سرش پایین لگن قرار نگرفته باشد.
  • نوزاد بسیار بزرگ باشد به طوری که نتواند از لگن عبور کند.
  • خطر خاصی نوزاد را تهدید کند.

اکثر افرادی که زایمان اولشان سزارین است، نمی توانند در بارداری دوم، طبیعی زایمان کنند. زیرا در سزارین اول شکم و اجزای داخلی آن شکافته شده و ممکن است در زایمان دوم، بر اثر فشاری که مادر در زایمان واژینال تحمل می کند، جای بریدگی سزارین مجددا پاره شود و خونریزی داخلی رخ دهد.  با این حال، بسته به اینکه سزارین چگونه انجام شده است، ممکن است امکان زایمان واژینال در بارداری دوم وجود داشته باشد.

علل ناباروری در زنان

شایع ترین علل ناباروری زنان شامل مشکلات تخمک گذاری، آسیب به لوله های فالوپ و رحم، و یا مشکلات دهانه رحم است. سن نیز می تواند به ناباروری منجر شود. زیرا بدن زنان به طور طبیعی با بالا رفتن سن، به دلیل ایجاد تغییرات هورمونی، تمایل کمتری به بارداری دارد.

مشکلات تخمک گذاری ممکن است توسط یکی یا بیشتر از یکی از موارد زیر ایجاد شود:

  • عدم توازن هورمون
  • وجود تومور یا کیست
  • اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی یا پرخوری
  • استفاده از الکل یا مواد مخدر
  • مشکلات غده تیروئید
  • اضافه وزن
  • استرس
  • ورزش شدید که باعث کاهش قابل توجهی چربی بدن بشود
  • چرخه قاعدگی بسیار کوتاه

آسیب به لوله های فالوپ و رحم ممکن است توسط یکی یا بیشتر از یکی از موارد زیر ایجاد شود:

  • بیماری التهابی لگن
  • عفونت های قبلی
  • پولیپ در رحم
  • اندومتریوز یا فیبروئید
  • بافت اسکار یا چسبندگی
  • بیماری های مزمن
  • بارداری خارج از رحم قبلی
  • نقص مادرزادی
  • سندرم DES (دارو های DES، که برای جلوگیری از سقط جنین و یا زایمان زودرس تجویز می شوند می تواند در کودکان مشکلات باروری ایجاد کند)

مخاط غیر طبیعی در دهانه رحم نیز می تواند ناباروری ایجاد کند. مخاط غیر طبیعی دهانه رحم اسپرم را از رسیدن به تخمک منع می کند و مشکلاتی را برای نفوذ اسپرم به تخمک ایجاد می کنند.

روش های جلوگیری از بارداری

  • پیشگیری از بارداری قابل برگشت، مانند ایمپلنت یا دستگاه داخل رحمی IUD
  • پیشگیری از بارداری هورمونی مانند استفاده از قرص های ضد بارداری، کاشت کپسول زیر پوستی و حلقه واژینال
  • استفاده از کاندوم و دیافراگم
  • جلوگیری طبیعی
  • پیشگیری از بارداری اضطراری
  • پیشگیری از بارداری دائمی مانند وازکتومی و بستن لوله های رحمی