هپاتیت C یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب کبد شده و گاهی اوقات به آسیب های جدی کبدی منجر می شود. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد روش انتقال، عوامل خطر، علائم و نشانه ها، آزمایشات لازم، درمان و پیشگیری از هپاتیت C صحبت می کنیم.
هپاتیت چیست؟
“هپاتیت” به معنی التهاب کبد است. سموم، برخی داروها، برخی از بیماری ها، استفاده زیاد از الکل، و عفونت های باکتریایی و ویروسی همگی می توانند باعث هپاتیت شوند. به طور کلی هپاتیت نام یک خانواده از عفونت ویروسی است که کبد را تحت تاثیر قرار می دهد. شایع ترین نوع آن نیز هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C است.
چه تفاوتی بین هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C وجود دارد؟
بیماری های هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C ناشی از سه ویروس متفاوت هستند. اگر چه هر یک می توانند علائمی مشابه ایجاد کند. اما آن ها دارای حالت های مختلف انتقال می باشند و روی کبد تاثیر متفاوتی می گذارند. هپاتیت A تنها یک عفونت حاد است که به تازگی رخ داده و نمی تواند مزمن باشد. افراد مبتلا به هپاتیت A، معمولا بدون درمان بهبود می یابند. هپاتیت B و هپاتیت C نیز می تواند با عفونت های حاد شروع شود، اما در برخی افراد، این ویروس در بدن باقی می ماند و بیماری مزمن و مشکلات کبدی دراز مدت می شود. برای جلوگیری از هپاتیت A و B واکسن وجود دارد. اما برای هپاتیت C هنوز واکسنی کشف نشده است.
هپاتیت C چیست؟
هپاتیت C، یک بیماری مسری کبدی است که ممکن است از چند هفته تا چندین سال طول بکشد. اگر هپاتیت سی به کبد حمله کند، تبدیل به یک بیماری مادام العمر می شود. این بیماری از عفونت ویروس (HCV)، که در درجه اول از طریق تماس با خون فرد آلوده منتقل می شود، ایجاد خواهد شد. هپاتیت سی می تواند به صورت “حاد” یا “مزمن” باشد.
- عفونت ویروسی هپاتیت سی حاد یک بیماری کوتاه مدت ۶ ماهه است. برای اکثر افراد، عفونت حاد منجر به عفونت مزمن می شود.
- عفونت ویروس هپاتیت سی مزمن یک بیماری طولانی مدت است و زمانی رخ می دهد که ویروس این بیماری در بدن یک فرد باقی بماند. عفونت ویروس هپاتیت سی می تواند یک عمر طول بکشد و منجر به مشکلات کبدی جدی، از جمله سیروز (زخم شدن کبد) یا سرطان کبد شود.
آمارها
بر اساس آمارهای اعلام شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های (CDC) آمار افراد مبتلا به این بیماری به شرح زیر است:
- در سال ۲۰۱۴، حدود ۳۰۵۰۰ مورد عفونت ویروس هپاتیت C حاد در ایالات متحده گزارش شده است.
- برآورد می شود که ۲٫۷ الی ۳،۹ میلیون نفر از مردم ایالات متحده به هپاتیت سی مزمن مبتلا باشند.
- حدود ۷۵٪ الی ۸۵٪ از افرادی که مبتلا به هپاتیت سی می شوند، بیماریشان بعد از مدتی مزمن خواهد شد.
هپاتیت C چگونه منتقل می شود؟
هپاتیت C، معمولا هنگامی که خون از یک فرد آلوده به ویروس این بیماری، وارد بدن فرد سالم شود منتقل خواهد شد. امروزه اکثر افراد با به اشتراک گذاشتن سوزن و یا دیگر تجهیزاتی که برای تزریق مواد مخدر استفاده می شود، آلوده به ویروس هپاتیت سی می شوند. قبل از سال ۱۹۹۲، هنگامی که غربالگری گسترده از خون در ایالات متحده آغاز شد، هپاتیت C از طریق انتقال خون و پیوند اندام پخش می شد. به غیر از انتقال خون و پیوند اندام، افراد می توانند در طول فعالیت هایی زیر به ویروس هپاتیت C مبتلا شوند:
- استفاده از سرنگ مشترک و یا دیگر تجهیزات برای تزریق مواد مخدر
- فرورفتن ناگهانی سرسوزن به بدن در مراکز بهداشتی درمانی
- انتقال از مادر به جنین
عفونت این ویروس به ندرت از طریق موارد زیر نیز منتقل می شود:
- به اشتراک گذاری وسایل بهداشتی و مراقبت شخصی با دیگران که ممکن است در تماس با خون باشد از جمله ریش تراش یا مسواک
- داشتن تماس جنسی با یک فرد آلوده به ویروس هپاتیت C
آیا این ویروس از طریق تماس جنسی منتقل می شود؟
بله، اما اعتقاد بر این است خطر انتقال از تماس جنسی کم می باشد. این خطر برای کسانی که شرکای جنسی متعدد دارند، مبتلا به یک بیماری مقاربتی هستند، در رابطه جنسی مقعدی و خشن شرکت می کنند و یا مبتلا به HIV هستند، بیشتر است. تحقیقات بیشتری برای درک بهتر چگونگی و زمانی که هپاتیت C می تواند از طریق تماس جنسی گسترش یابد، مورد نیاز است.
آیا هپاتیت C با انجام تاتو قابل انتقال است؟
تعداد کمی از مطالعات تحقیقاتی نشان داده اند که هپاتیت C، با انجام خالکوبی های مجاز و استاندارد، پخش نمی شود. با این حال، انتقال هپاتیت C (و دیگر بیماری های عفونی) در طول تاتو و یا پرسینگ های غیر بهداشتی امکان پذیر است.
چگونه باید سطوح آلوده به ویروس را پاک کرد؟
هر خونی که بر روی سطوح ریخته شده است، از جمله خون خشک شده که هنوز هم می تواند عفونی باشد، باید با استفاده از محلولی که از یک بخش سفید کننده خانگی و ۱۰ بخش آب تهیه شده است تمیز شود. هنگام تمیز کردن خون ریخته شده نیز باشد از دستکش استفاده شود.
ویروس هپاتیت C چه مدتی قادر است بیرون از بدن زنده بماند؟
ویروس هپاتیت سی در خارج از بدن در دمای اتاق و بر روی سطوح محیط، قادر است تا ۳ هفته زنده بماند.
راه هایی که ویروس به کمک آن نمی تواند پخش شود چیست؟
ویروس این بیماری از طرق زیر قابل انتقال نیست:
- استفاده مشترک از ظروف غذا
- تغذیه با شیر مادر
- در آغوش گرفتن
- بوسیدن
- دست دادن
- سرفه
- عطسه
- از طریق غذا یا آب
عوامل خطر ابتلا به این عفونت
افراد زیر بیشتر در معرض ابتلا به ویروس هپاتیت C هستند:
- مصرف کنندگان مواد مخدر (در حال حاضر رایج ترین روش انتقال ویروس هپاتیت C در ایالات متحده است)
- مصرف کنندگانی که در گذشته مواد مخدر تزریقی استفاده می کردند.
- دریافت کنندگان خون، فراورده های خونی و اندام های اهدایی
- افرادی که قبل از سال ۱۹۸۷ از فراورده های خون برای مشکلات انعقادی استفاده کرده اند.
- بیماران همودیالیزی و یا افرادی که سال های بسیاری به دلیل نارسایی کلیه دیالیز می شدند.
- افرادی که با ابزار غیر استریل بدن یا گوش خود را سوراخ کرده یا تاتو انجام داده اند.
افرادی که با ویروس این بیماری نیز مواجه هستند، مانند افراد زیر، در معرض خطر ابتلا قرار دارند:
- کارکنان بیمارستان
- دریافت کنندگان خون و یا اعضای بدن یک اهدا کننده که به ویروس هپاتیت C مبتلا است.
- افراد آلوده به ویروس HIV
- کودکان متولد شده از مادران آلوده به ویروس هپاتیت C
خطرات کمتر شایع عبارتند از:
- داشتن تماس جنسی با یک فرد که با این ویروس آلوده است.
- به اشتراک گذاری ابزارهای بهداشتی شخصی، مانند ریش تراش یا مسواک، که ممکن است با خون فرد آلوده در تماس باشد.
خطر انتقال ویروس از مادر به جنین چگونه است؟
هپاتیت C به ندرت از یک زن باردار به نوزاد خود منتقل می شود. از هر ۱۰۰ نوزاد متولد شده از مادران مبتلا به هپاتیت C، شش نوزاد به این ویروس مبتلا می شوند. اما اگر مادر هر دو عفونت HIV و هپاتیت سی را داشته باشد، خطر انتقال بیشتر می شود.
آیا این ویروس از پشه یا نیش دیگر حشرات قابل انتقال است؟
ویروس هپاتیت C نمی تواند توسط پشه و سایر حشره ها منتقل شود.
آیا افراد مبتلا می توانند خون یا مایع منی اهدا کنند؟
خیر. اگر آزمایش ویروس هپاتیت سی و بی شما مثبت باشد، توصیه می شود هرگز خون، اندام یا مایع منی را اهدا نکنید.
علائم هپاتیت C
علائم و نشانه های هپاتیت سی حاد چیست؟
حدود ۷۰٪ الی ۸۰٪ از افراد مبتلا به هپاتیت C حاد هیچ علامتی ندارند. با این حال، برخی از افراد می توانند تا علائم خفیف تا شدید زیر را به زودی پس از انتقال عفونت تجربه کنند:
- تب
- خستگی
- کاهش اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد شکم
- ادرار تیره
- خاک رسی شدن مدفوع
- درد مفاصل
- یرقان (زرد رنگ شدن پوست و چشم)
چه مدت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس علائم ظاهر می شود؟
اگر قرار باشد علائمی رخ دهد، متوسط زمان حضور آن ها ۶ تا ۷ هفته پس از مواجهه با ویروس است. اما این مدت می تواند از ۲ هفته تا ۶ ماه متغیر باشد. با این حال، بسیاری از افراد آلوده به ویروس هپاتیت C، علائمی ندارند. اما توجه کنید که حتی اگر یک فرد مبتلا به این ویروس، هیچ علامتی نداشته باشد،هنوز هم می تواند ویروس را به دیگران منتقل کند.
آیا ممکن است به هپاتیت C مبتلا باشیم و از آن خبر نداشته باشیم؟
بله. بسیاری از افراد آلوده نمی دانند که مبتلا هستند. چرا که علائمی نداشته و یا احساس بیماری نمی کنند.
علائم و نشانه های هپاتیت سی مزمن چیست؟
اغلب افراد مبتلا به هپاتیت سی مزمن هیچ علامتی ندارند. با این حال، اگر یک فرد، سال ها است که به این بیماری مبتلا شده است، کبد او آسیب می بیند. به همین دلیل بیشتر علائم ایجاد شده توسط این افراد مشکلات کبدی را نشان می دهند. برای شناسایی این افراد باید آزمایش خون تجویز شده که در آن عملکرد کبد و سطح آنزیم های کبدی (پروتئین تولید شده توسط کبد) اندازه گیری شود.
آیا هپاتیت سی مزمن جدی است؟
هپاتیت C مزمن یک بیماری جدی است که می تواند در طولانی مدت، مشکلاتی از جمله آسیب کبدی، نارسایی کبد و سرطان کبد ایجاد کرده و یا حتی منجر به مرگ شود. این ویروس یکی از علل اصلی ابتلا به سیروز و سرطان کبد است. هر ساله حدود ۱۹۰۰۰ نفر در ایالات متحده، از بیماری کبدی مرتبط با هپاتیت سی می میرند.
اثرات طولانی مدت این ویروس چیست؟
از هر ۱۰۰ نفر آلوده به ویروس هپاتیت C، حدود:
- ۷۵ الی ۸۵ نفر به عفونت مزمن ویروس هپاتیت سی مبتلا می شوند.
- ۶۰ الی ۷۰ نفر به بیماری مزمن کبدی مبتلا می شوند.
- ۵ الی ۲۰ نفر در طی یک دوره ۲۰ الی ۳۰ ساله سیروز کبدی می گیرند.
- ۱ الی ۵ نفر از سیروز یا سرطان کبد می میرند.
آزمایشات هپاتیت C
آیا فردی که آنزیم های کبدی (به عنوان مثال، ALT) طبیعی دارد ممکن است به هپاتیت C مبتلا باشد؟
بله. در افراد مبتلا به هپاتیت سی مزمن سطح آنزیم های کبدی بالا و پایین می رود. به همین دلیل می تواند در بازه زمانی خاصی، سطح این آنزیم ها طبیعی شود. برخی از افراد حتی یک سال هم سطح آنزیم های کبدیشان نرمال است اما مبتلا به بیماری مزمن کبدی هستند. اگر سطح آنزیم های کبدی طبیعی است اما مشکوک به ابتلا هستید، باید در طی یک دوره ۶ الی ۱۲ ماهه مجددا سطح آنزیم ها اندازه گیری شود.
چه آزمایش خونی برای تشخیص هپاتیت C لازم است؟
چندین آزمایش خون و تست متفاوت برای تشخیص هپاتیت C وجود دارد. پزشک ممکن است از ترکیبی از این آزمایشات برای تشخیص استفاده کند. به طور معمول، اول باید یک تست غربالگری که نشان خواهد داد که آیا آنتی بادی های ویروس هپاتیت C در بدن وجود دارند یا خیر؟ انجام شود. (با وجود این ویروس، بدن در پاسخ به آن، آنتی بادی در خون ترشح می کند). پاسخ مثبت آزمون آنتی بادی بدان معنی است که فرد در برخی از زمان ها در زندگی خود، در معرض این ویروس قرار گرفته است. اگر تست آنتی بادی مثبت باشد، پزشک به احتمال زیاد آزمون دوم را برای تایید اینکه آیا این ویروس هنوز هم در جریان خون فرد وجود دارد یا خیر؟ تجویز می کند.
درمان هپاتیت C
آیا هپاتیت سی حاد درمان می شود؟
بله، هپاتیت C حاد قابل درمان است. در حدود ۲۵ درصد از بیماران مبتلا به هپاتیت سی حاد، به خودی خود درمان می شوند. اما اگر درمان های پزشکی پیگیری شود، خطر ابتلای فرد به هپاتیت سی مزمن کاهش پیدا می کند. داروهای درمان هر دو نوع هپاتیت C و B یکسان است.
آبا هپاتیت سی مزمن درمان می شود؟
بله. چندین دارو برای درمان هپاتیت سی مزمن، از جمله درمان های جدید که به نظر می رسد تاثیر بیشتر و اثرات جانبی کمتری نسبت به گزینه های قبلی دارند، وجود دارد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) یک لیست کامل از درمان های مورد تایید برای هپاتیت C را ارئه کرده است.
افراد مبتلا به هپاتیت سی مزمن باید به طور منظم تحت نظارت پزشک باشند. آنها باید از مصرف الکل اجتناب کنند. زیرا این ماده آسیب کبدی را بیشتر می کند. ضمن این که این افراد باید قبل از مصرف هر گونه دارو، مکمل یا رژیم غذایی خاص با پزشک خود مشورت کنند. اگر آسیب کبدی وجود داشته باشد، باید با پزشک در مورد واکسن مقابله با هپاتیت A و هپاتیت B مشورت کند.
واکسیناسیون هپاتیت C
آیا واکسنی برای جلوگیری از هپاتیت C وجود دارد؟
نه هنوز. واکسن های هپاتیت در حال حاضر فقط برای هپاتیت A و هپاتیت B می باشند.
آیا یک فرد آلوده به ویروس هپاتیت C، محدودیت های خاص شغلی دارد؟
توصیه های مرکز CDC برای پیشگیری و کنترل این ویروس، شامل مراقبت های محل کار، مدرسه، محل بازی، مهد کودک، و یا سایر مکان های عمومی دیگر نیز می باشد. ضمن این که هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این ویروس از طریق غذا یا تماس غیر خونی با افراد آلوده منتقل می شود.
هپاتیت C و عفونت HIV
عفونت همزمان اچ آی وی و هپاتیت سی
ابتلای همزمان این دو عفونت در افراد که مواد مخدر تزریقی استفاده می کنند شایع تر است. در واقع، ۵۰ الی ۹۰ درصد از افراد آلوده به HIV که مواد مخدر تزریقی مصرف می کنند به ویروس هپاتیت C نیز آلوده می شوند.