هموسیستئین ؛ نشانه ها، علل، عوامل خطر و روش های افزایش آن برای محافظت از قلب

هوموسیستئین نوع خاصی از اسید آمینه است که در طول فرآیند متابولیسم بدن ایجاد می شود. این محصول در بدن به عنوان یک فرآورده متالیزه ناشی از تولید یک پروتئین ضروری به نام متیونین ایجاد می شود. در بدن افراد سالم، هموسیستئین به یک محصول بی ضرر تبدیل شده و سطح آن در حد متعادل نگه داشته می شود. اما زمانی که این ماده به طور مناسب متابولیزه نگردد، در داخل بدن مشابه به یک سم عمل می کند. این باعث می شود التهاب افزایش یابد و محصولات جانبی بیشتری که باعث تغییر در سیستم های قلبی عروقی، عصبی و غدد درون ریز می شوند، ایجاد شود.

هموسیستئین بالا علت شایع التهاب شریان ها است. بنابراین به بیماری های قلبی ارتباط دارد. بیماری قلبی عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است و برخی تحقیقات نشان می دهد که ممکن است حدود ۱۵ درصد از تمام حملات قلبی و سکته های مغزی به سطح بالای هموسیستئین در بدن وابسته باشد. از دهه ۱۹۶۰، پزشکان کشف کردند که بالا بودن این ماده در بدن به صورت ارثی که به لحاظ ژنتیکی به وجود می آید، سبب مشکلات قلبی در برخی از کودکان می شود. این کشف پژوهشگران را تشویق به بررسی ارتباط بین افزایش سطح هوموسستین و بیماری های قلبی عروقی در بزرگسالان نیز نمود.

اختلالاتی که سطح هموسیستئین را غیرطبیعی می کنند می توانند به طیف وسیعی از مشکلات و نشانه های دیگر مانند کاهش دید، خستگی یا افسردگی و اختلالات اسکلتی در کودکان کمک کنند. اگرچه همیشه نمی توان میزان غیر طبیعی این ماده را در بدن درمان کرد، اما راه های طبیعی زیر کمک می کنند که نشانه ها بیماری کمتر شود:

• رعایت رژیم غذایی ضد التهابی
• کاهش استرس
• مصرف مکمل برای کاهش کمبودهای تغذیه ای
• فعالیت بدنی

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت شما را با نشانه ها، علل، عوامل خطر و روش های افزایش هموسیستئین برای محافظت از قلب آشنا می کنیم.

هموسیستئین چیست؟

همانطور که در بالا ذکر شد، هوموسیستئین یک اسید آمینه است که به طور معمول و تا زمانی که سطح آن در بدن بالا نرود خطرناک نیست. هموسیستینوری نام شرایطی است که با سطح هموسیستئین بالا، به علت فقدان آنزیم هایی که معمولا این ماده را متابولیزه می کنند، تعریف می شود. این اختلال متابولیک گاهی اوقات به عنوان نقص آنزیمی نیز شناخته می شود که معمولا ژنتیکی است و از والدین به فرزندانشان منتقل می شود.

سطح این ماده از طریق حضور ویتامین های خاص در بدن و تولید کوآکتورهای آنزیمی نگهداری می شود. به همین دلیل کمبود ویتامین B12، فولات و ویتامین B6 می تواند مشکلات هموسیستئین را ایجاد کند.

هموسیستئین بالا هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می شود. کودکان مبتلا به هموسیستینوری اغلب یک نوع خاص از جهش ژنیکی در MTHFR را به ارث برده اند که با تولید آنزیم عادی و پروسه ای به نام متیل شدن تداخل دارد. کودکان ممکن است در سن نوجوانی علائم را داشته باشند. گرچه بعضی اوقات بزرگسالانی که شیوه های ناسالمی در زندگی دارند نیز در طول عمر خود به این بیماری مبتلا می شوند.

علائم وجود سطح بالایی از هوموسیستئین در بدن

نشانه های افزایش سطح این ماده در بدن می تواند خفیف یا شدید باشد و بسته به نوع آنزیم ها و مواد مغذی مورد نیاز فرد، متفاوت هستند. اغلب نوزادان مبتلا به هموسیستینوری در زمان تولد سالم هستند. اما معمولا در سن ۳ سالگی علائمشان ظهور می کند. برخی از نشانه های اولیه بالا بودن سطح این ماده در بدن عبارتند از:

• تغییرات دید (به علت جابجایی لنز)
• مشکلات موضعی (به علت ناهنجاری های اسکلتی و توسعه تدریجی پوکی استخوان)

اگر چه با وجود این بیماری همیشه علائم در بدن ظاهر نمی شوند، اما در ادامه به لیستی از علائم رایج یا عوارض ناشی از هموسیستئین بالا اشاره می کنیم:

• ریسک بالای ابتلا به مشکلات قلبی مانند بیماری عروق کرونر، حملات قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا و میزان کلسترول غیر طبیعی، به علت افزایش التهاب و گاهی اوقات به علت انسداد خون به صورت خود به خود و همچنین به علت مسدود شدن عروق اصلی
• خطر ایجاد بیماری آلزایمر، زوال عقل و دیگر مشکلات شناختی
• اختلالات اسکلتی و رشدی در کودکان. این اختلالات می تواند شامل انحنای ستون فقرات و بیرون زدگی قفسه سینه باشند.
• کشیدگی اندام های تحتانی. برخی از بیماران به نظر می رسد بسیار قد بلند و لاغر هستند و برخی نیز ممکن است انگشتان پاهایشان بسیار بلند و نازک باشد.
• مشکلات رفتاری، از جمله بیش فعالی، اوتیسم و ​​سایر اختلالات یادگیری
• میگرن و سردرد
• اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و سایر مشکلات روانی

در افرادی که از هموسیستئین بالا رنج می برند به علت کمبود مواد مغذی ممکن است مشکلات زیر نیز ایجاد شود:

• کم خونی
• درد
• رشد کمتر
• نقایص مادرزادی

علل و عوامل خطر بالا رفتن سطح هوموسیستئین

یک علت ژنتیکی به نام جهش در MTHFR در کسانی که سطح هموسیستئین در بدنشان به صورت ارثی بالا است وجود دارد.

• جهش در ژن MTHFR می تواند راه بدن را برای متابولیزه کردن مواد مغذی مهم در رژیم های غذایی و تبدیل آن ها به ویتامین های فعال، مواد معدنی و پروتئین تغییر دهد.
• اعتقاد بر این است که ۳۰ تا ۵۰ درصد از همه افراد ممکن است جهش ژنتیکی MTHFR داشته باشند و در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد همه افراد جهش های MTHFR شدیدتری دارند.
• ژن های MTHFR آنزیم هایی تولید می کنند که هموسیستئین را به اسید آمینه دیگری به نام متیونین تبدیل می کنند. وجود کم این آنزیم در بدن به طرز چشمگیری سلامت فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. زیرا این کمبود می تواند باعث افزایش قابل توجه در هوموسیستئین و در نتیجه میزان التهاب شود.
• برخی از افراد مبتلا به این جهش ها، نسبت به کسانی که این جهش را در بدن ندارند، آنزیم های بدنشان ۷۰٪ تا ۹۰٪ کمتر است. کسانی که آنزیم های بدنشان حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد کاهش دارد، جهش های خفیف در بدن دارند.

یکی دیگر از دلایل افزایش سطح هموسیستئین در بزرگسالانی که جهش های آنزیمی ژنتیکی ندارند این است که آنها از کمبود های تغذیه ای، از جمله فولات و ویتامین B (به خصوص ویتامین B6 و ویتامین B12) رنج می برند. تحقیقات نشان داده است که تکمیل کردن بدن با این مواد مغذی می تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های التهابی قلب، اختلالات شناختی، افسردگی و … کمک کند. زیرا این مکمل ها به کاهش میزان هوموسستین در خون منجر می شوند.

به غیر از اجتناب از مصرف مواد غذایی حاوی این مواد مغذی، چه کسانی با خطر بالقوه کمبود فولات یا ویتامین B مواجه هستند؟

مطالعات نشان می دهد که سطح هموسیستئین با افزایش سن، مصرف سیگار و استفاده از داروهای خاص افزایش می یابد. بنابراین اولین گام این است که با بالا رفتن سن و محدود کردن مصرف مواد مضر، بر روی مراقبت از خود تمرکز کنید. بدن مردان بیشتر از بدن زنان تمایل دارند که سطح این ماده را بالا ببرد.

افرادی که بیشترین احتمال ابتلا به کمبود این مواد مغذی ضروری را دارند و کمبود این ویتامین ها در بدنشان با هموسیستئین بالا مرتبط است عبارتند از:

• زنان باردار یا مادران شیرده
• مصرف کنندگان الکل و مواد مخدر
• افرادی که بیماری های کبدی دارند.
• افرادی که دیالیز کلیه می شوند.
• افراد مبتلا به دیابت، اختلالات تیروئید یا اختلالات هورمونی
• کسانی که زیاد از دیورتیک ها یا ملین ها استفاده می کنند.

هر کسی که دارو مصرف می کند، می تواند سطح پایینی از فولات را در بدن شاهد بوده و یا متیلاسیون بدنش تحت تاثیر قرار بگیرد. داروهایی که چنین حالتی را ایجاد می کنند عبارتند از:

• داروهای دیابت
• داروهای ضد کلسترول
• آنتی بیوتیک ها
• قرص های ضد بارداری
• ضد تشنج ها (مانند فنیتوین و کاربامازپین)
• آنتی اسیدها
• داروهای ضد درد NSAID
• داروهای ضد افسردگی

درمان های طبیعی برای بالا رفتن سطح هوموسیستئین

A. بهبود رژیم غذایی

رژیم غذایی شما می تواند تاثیر زیادی بر شدت و فراوانی علائمی که در نتیجه عارضه جانبی بالا بودن سطح هموسیستئین تجربه می کنید، داشته باشد. اگر میزان مصرف محصولات حیوانی و غذاهای فرآوری شده شما بالا باشد، احتمالا هموسیستین زیادی در بدن دارید.

در ادامه به چند نکته تغذیه ای برای محافظت از خود در برابر عوارض هموسیستئین بالا (از جمله بیماری های قلبی، مشکلات عصبی، درد مزمن و اختلالات خلقی) اشاره می کنیم:

خوردن بیشتر مواد غذایی آلی و فرآوری نشده

هموسیستئین بالا نه تنها باعث افزایش التهاب می شود، بلکه فرایند سم زدایی بدن را از مواد شیمیایی، فلزات سنگین و سموم کاهش می دهد. از آنجایی که غذاهای فرآوری شده و غذاهایی که حاوی آفت کش ها هستند معمولا مواد شیمیایی مصنوعی زیادی دارند، مصرف آن ها به افرادی که هموسیستئین بالایی دارند توصیه نمی شود.

مصرف فیبر بیشتر

فیبر فواید زیر را دارد:

• به محافظت از شریان ها و قلب کمک می کند.
• هضم را بهبود می بخشد.
• می تواند به تنظیم اشتها کمک کند.
• از پرخوری جلوگیری کند.
• به عملکرد شناختی نیز کمک کند.

مصرف مقدار زیادی آنتی اکسیدان

آنتی اکسیدان شامل:

• ویتامین C موجود در مرکبات و سبزیجات برگ دار
• کاروتنوئیدها موجود در سبزیجات دارای رنگ روشن
• ویتامین E در موادی مانند انواع توت ها

است. نوشیدن آب سبزیجات تازه یک راه عالی برای افزایش مصرف آنتی اکسیدان می باشد.

محدود کردن مصرف الکل و کافئین

مصرف الکل و کافئین به هموسیستین بالا مرتبط است. بنابراین سعی کنید مصرف خود را از این مواد کاهش داده یا قطع کنید.

کاهش مصرف غذاهای التهابی

اجتناب از مواد غذایی مانند موارد زیر می تواند برای شما مفید باشد:

• گلوتن
• قند اضافه
• مواد نگهدارنده
• مواد شیمیایی مصنوعی
• گوشت فرآوری شده
• لبنیات پرچذب
• روغن های گیاهی تصفیه شده
• چربی های ترانس
• دانه های پردازش شده که اغلب شامل اسید فولیک مصنوعی هستند

افزایش مصرف غذاهای پروبیوتیک

غذاهای پروبیوتیک تخمیر می شوند و “باکتری های خوب” را عرضه می کنند که به کنترل سندرم روده تحریک پذیر و التهاب کمک می کند. عصاره استخوان، سبزیجات و میوه ها ارگانیک، دانه کتان و دانه چیا، و آب میوه  ها و سبزیجات تازه را نیز مصرف کنید.

تمرکز بر مصرف چربی های سالم

چربی های سالم شامل روغن نارگیل، روغن زیتون، روغن ماهی، ماهی های آب سرد، آجیل، دانه ها و آووکادو هستند.

مصرف فولات، ویتامین B و روی

B. مصرف میزان کافی فولات (ویتامین B9)

بسیاری از افراد به اندازه کافی فولات طبیعی دریافت نمی کنند. این کمبود نه تنها باعث افزایش هموسیستئین، بلکه مشکلاتی مانند ناراحتی های گوارشی، کاهش عملکرد عصبی، کم خونی، خستگی، زخم های پوست و حتی نقایص زایمان در زنان باردار را نیز به همراه دارد. تحقیقات نشان داده اند که با افزایش مصرف فولات طبیعی یا فعال (مشابه با اسید فولیک)، می توانید خطر ابتلا به مشکلات مربوط به التهاب زیاد در بدن را کاهش دهید. غذاهایی که فولات زیادی دارند عبارتند از:

• لوبیا
• حبوبات
• کلم بروکلی
• اسفناج و سبزیجات برگ دار
• گوشت اندام ها مانند جگر
• مرغ
• آووکادو

[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]

پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:

مبارزه با بیماری های قلبی به کمک تغذیه

عوارض ناشی از بیماری های قلبی بر روی بدن چیست؟

خواص تخم مرغ برای جلوگیری از بیماری های قلبی و سایر بیماری ها و ارزش غذایی این ماده

[/quote]

چرا بهترین راه برای جلوگیری از کمبود اسید فولیک، مصرف فولات طبیعی است؟

اسید فولیک یک ویتامین B مصنوعی است که در مکمل ها و غذاهای غنی شده یافت می شود. فولات واقعی به وسیله روده کوچک به طور مستقیم متابولیزه می شود. اما اسید فولیک مصنوعی نیاز به کمک یک آنزیم خاصی به نام “دیویدرفولات ردوکتاز” دارد که معمولا مقدار کمی از آن در بدن موجود است.

برآورد شده است که حدود ۳۵ درصد از بزرگسالان و ۲۸ درصد از همه کودکان در ایالات متحده از مکمل های حاوی اسید فولیک استفاده می کنند. اسید فولیک غیر متابولیزه می تواند در جریان خون باقی بماند و به مشکلات خاصی که احتمالا شامل سرطان نیز می شوند کمک کند. از سوی دیگر، به نظر می رسد که رعایت رژیم متعادل حاوی مقدار زیادی سبزیجات و غذاهای گیاهی ممکن است اثر متفاوتی داشته باشد.

C. مصرف بیشتر ویتامین B6 و ویتامین B12

بسیاری از بیمارانی که هموسیستئین در بدنشان زیاد است، هنگام مصرف بیشتر ویتامین B، به خصوص ویتامین B6 و B12 بهبودی قابل توجهی را شاهد هستند. این ویتامین به افزایش عملکردهای متابولیک، از جمله متیلاسیون کمک کرده و می تواند علائمی مانند اختلال شناختی و خستگی را کاهش دهد.

ویتامین B6 و ویتامین B12 از بسیاری از جهات، از جمله کمک به جذب مواد مغذی، مصرف انرژی و عملکرد مغزی برای بدن مفید است. فولات نیز به ویتامین B12 کمک می کند تا به درستی جذب شود. بنابراین برخی از کارشناسان توصیه می کنند که این دو ماده با هم مصرف کنیدد. با این حال، نگرانی هایی نیز در مورد مصرف همزمان این دو ماده وجود دارد. به عنوان مثال ممکن است مصرف بالای فولیک اسید از طریق مکمل ها نشانه های کمبود ویتامین B12 را پوشش دهد و عوارض جانبی عصبی را بدتر کند.

چه غذاهایی به شما در مصرف بیشتر ویتامین های B کمک می کند؟

تمرکز بر خوردن غذاهای حاوی پروتئین کافی که دارای اسیدهای آمینه هستند و بیشتر به متیلاسیون کمک می کنند، مفید است. این غذاها عبارتند از:

• مرغ
• گوشت ارگان ها مانند دل و قلوه
• آجیل
• لوبیا
• مخمر های تغذیه ای
• محصولات لبنی و نان تخمیر شده

D. محافظت بیشتر از قلب

افراد مبتلا به اختلالات متابولیک، که سطح هموسیستئین در بدنشان تحت تاثیر می گیرد و باعث التهاب و تشکیل پلاک می شوند، در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی (آترواسکلروز) و سایر اختلالات هستند. به همین دلیل، مهم است که دیگر عوامل خطر بیماری های قلبی مانند موارد زیر را کاهش دهند:

• سیگار کشیدن
• چاقی
• بی تحرکی
• دیابت
• رژیم غذایی غیر مغذی

این افراد باید بر روی رعایت رژیم غذایی سالم، به خصوص غذاهای حاوی فیبر زیاد، ورزش منظم و نگه داشتن وزن در یک محدوده سالم تکیه کنند.

اگر هموسیستئین بالایی داشته باشید و خطر ابتلا به مشکلات قلبی در بدنتان بالا رفته باشد، علاوه بر رژیم غذایی، مصرف مکمل ها می تواند به بهبود گردش خون، کلسترول و فشار خون کمک کند. این مکمل ها عبارتند از:

• منیزیم
• اسیدهای چرب امگا ۳
• کوآنزیم Q10
• کاروتنوئیدها و دیگر آنتی اکسیدان ها
• سلنیوم
• ویتامین C، D و E

E. ورزش منظم

ورزش منظم به موارد زیر کمک کرده و از مشکلات ناشی از هموسیستین بالا جلوگیری می کند:

• بهبود عملکرد سیستم ایمنی
• تعادل هورمونی
• کاهش استرس
• بهبود کیفیت خواب
• کنترل وزن و التهاب

F. استراحت کافی و مدیریت استرس

بیماری ها و عادات زندگی سبب افزایش سطح هموسیستئین، افزایش اضطراب، بی خوابی، خستگی و افسردگی می شود. یکی از دلایلی این بیماری ها اثراتی است که کمبود آنزیم و کمبود مواد مغذی روی سطوح انتقال دهنده های عصبی و هورمون هایی مانند سروتونین، تستوسترون و استروژن دارد. این هورمون ها به چیزهایی نظیر خواب، میل جنسی، انگیزه و انرژی مرتبط هستند. همۀ این مشکلات با افزایش مقادیر استرس  بدتر می شوند.

منابع:

1. High Homocysteine Level: How It Affects Your Blood Vessels
2. Heart Disease and Stroke Statistics – At-a-Glance
3. Homocysteine and MTHFR Mutations
4. Homocystinuria
5. Folic acid for the prevention of colorectal adenomas: a randomized clinical trial