هپاتیت خود ایمنی ؛ علل، نشانه ها، عوامل خطر، عوارض و روش های درمان

هپاتیت خود ایمنی نوعی التهاب کبدی است و وقتی ایجاد می شود که سیستم ایمنی بدن به سلول های کبدی حمله می کنند. علت دقیق هپاتیت اتوایمیون نامشخص است. اما عوامل ژنتیکی و محیطی در طول زمان در ایجاد این بیماری دخالت دارند.

هپاتیت اتوایمیون درمان نشده می تواند منجر به آسیب کبدی (سیروز) شده و در نهایت به تجزیه کبد منجر شود. اما اگر هپاتیت خود ایمنی زود تشخیص داده شود، با استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن قابل کنترل است.

پیوند کبد زمانی استفاده می شود که بدن برای درمان به داروها پاسخ ندهد. گاهی نیز در حالتی که این عارضه به بیماری کبدی پیشرفت کند از این درمان استفاده می شود.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت به علل، نشانه ها، عوامل خطر، عوارض و روش های درمان هپاتیت خود ایمنی کبد اشاره می کنیم.

علائم هپاتیت خود ایمنی

علائم و نشانه های هپاتیت اتوایمیون ممکن است از خفیف تا شدید باشد و ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد. بعضی افراد مشکلات کمتری در مراحل اولیه بیماری دارند. در حالی که برخی دیگر علائم و نشانه هایی زیر را تجربه می کنند:

  • خستگی
  • درد شکم
  • زرد شدن پوست (زردی)
  • بزرگ شدن کبد
  • رشد رگ های خونی غیر طبیعی در پوست (آنژیوم عنکبوتی)
  • بثورات پوستی
  • درد مفاصل
  • در زنان، عدم وجود قاعدگی

علل هپاتیت خود ایمنی

هپاتیت اتوایمیون زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن، که به طور معمول با ویروس ها، باکتری ها و سایر پاتوژن ها مبارزه می کند، کبد را هدف قرار می دهد. این حمله به کبد آسیب رسانده و می تواند منجر به التهاب مزمن و آسیب جدی به سلول های کبدی شود. دلیل این که چرا بدن به خود حمله می کند هنوز مشخص نیست. اما محققان معتقدند هپاتیت اتوایمیون می تواند ناشی از تداخل در ژن های کنترل کننده عملکرد سیستم ایمنی بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس ها یا داروهای خاص باشد.

انواع هپاتیت خود ایمنی

پزشکان دو نوع اصلی از هپاتیت اتوایمیون را شناسایی کرده اند:

هپاتیت اتوایمونی نوع ۱: این نوع هپاتیت خود ایمنی شایع ترین نوع بیماری است و می تواند در هر سنی رخ دهد. حدود نیمی از افراد مبتلا به هپاتیت اتوایمیون نوع ۱ دارای اختلالات خود ایمنی دیگری مانند موارد زیر هستند:

  • بیماری سلیاک
  • آرتریت روماتوئید
  • کولیت اولسراتیو

هپاتیت اتوایمیونی نوع ۲: گرچه بزرگسالان هم می توانند به هپاتیت اتوایمیون نوع ۲ مبتلا شوند، اما این نوع هپاتیت بیشتر در کودکان و نوجوانان ایجاد می شود. سایر بیماری های خود ایمنی نیز ممکن است همراه با این نوع هپاتیت اتوایمیون در بدن وجود داشته باشند.

عوامل خطر ابتلا به هپاتیت خود ایمنی

عواملی که خطر ابتلا به هپاتیت اتوایمیون را افزایش می دهد عبارتند از:

  • جنسیت: اگر چه هم مردان و هم زنان می توانند به هپاتیت اتوایمیون مبتلا شوند اما این بیماری در زنان بیشتر است.
  • سابقه عفونت های خاص: هپاتیت اتوایمیون ممکن است پس از آلوده شدن به ویروس تبخال و ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد شود. این بیماری همچنین با عفونت هپاتیت A، B یا C مرتبط است.
  • وراثت: شواهد نشان می دهد که احتمال ابتلا به هپاتیت اتوایمیون در خانواده ها ارثی است.
  • سابقه بیماری های خود ایمنی: افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی مانند بیماری سلیاک، آرتریت روماتوئید یا پرکاری تیروئید (بیماری گریوز یا تیروئیدیت هاشیموتو) ممکن است با احتمال بیشتری به بیماری هپاتیت خود ایمنی مبتلا شوند.

عوارض هپاتیت خود ایمنی

هپاتیت اتوایمیون که بدون درمان می شود، می تواند زخم های دائمی در بافت کبد (سیروز) ایجاد کند. عوارض سیروز شامل موارد زیر است:

  • گشاد شدن رگ ها مری: هنگامی که گردش خون در ورید باب مسدود می شود، خون ممکن است به سایر رگ های خونی به ویژه معده و مری بازگردد. با توجه به افزایش حجم خون در این رگ ها احتمال گشاد شدن و خونریزی وجود دارد. خونریزی در مری یا معده از این رگ های خونی، یک موقعیت اورژانسی است که نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد.
  • تجمع مایع در شکم (آسیت): بیماری کبد می تواند مقدار زیادی مایع را در شکم جمع کند. آسیتیت می تواند درد داشته باشد و ممکن است در تنفس تداخل ایجاد کند و معمولا نشانه ای از سیروز پیشرفته است.
  • نارسایی کبد: این اتفاق زمانی می افتد که آسیب گسترده به سلول های کبدی باعث می شود که کبد عملگرد کافی نداشته باشد. در این مرحله پیوند کبد مورد نیاز است.
  • سرطان کبد: در افرادی که مبتلا به سیروز هستند خطر ابتلا به سرطان کبد افزایش می یابد.

روش تشخیص هپاتیت خود ایمنی کبدی

آزمایشات و روش های مورد استفاده برای تشخیص هپاتیت خود ایمنی عبارتند از:

آزمایش خون: آزمایش خون می تواند در کشف نمونه ای از آنتی بادی که می تواند هپاتیت اتوایمیون را از هپاتیت ویروسی و سایر اختلالات با علائم مشابه تشخیص دهد کمک کننده باشد. آزمایش های آنتی بادی به شناسایی نوع هپاتیت نیز کمک می کند.

بیوپسی کبدی: پزشکان بیوپسی کبدی را برای تأیید تشخیص و تعیین درجه و نوع آسیب کبدی انجام می دهند. در طی این روش، مقدار کمی از بافت کبدی با استفاده از یک سوزن نازک و از طریق پوست برداشته می شود. سپس نمونه برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود.

درمان هپاتیت خود ایمنی

هدف از درمان همه انواع هپاتیت اتوایمیون، آهسته یا متوقف کردن حمله سیستم ایمنی بدن به کبد بیمار است. این هدف ممکن است به پیشرفت بیماری کمک کند. برای رسیدن به این هدف، به داروهایی نیاز دارید که فعالیت سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهند. استفاده از پردنیزون عموما اولین خط درمان است. داروهای دیگری مانند آزاتیوپرین نیز ممکن است علاوه بر پردنیزون توصیه شوند.

پردنیزون، به خصوص زمانی که طولانی مدت مصرف می شود، می تواند طیف گسترده ای از عوارض جانبی جدی مانند موارد زیر را ایجاد کند:

  • دیابت
  • نازک شدن استخوان ها (پوکی استخوان)
  • استونکرو
  • فشار خون بالا
  • آب مروارید
  • گلوکوم
  • افزایش وزن

پزشکان معمولا پردنیزون را در دوزهای بالا برای اولین ماه درمان تجویز می کنند. سپس، برای کاهش خطر عوارض جانبی، دوز آن را به تدریج در عرض چند ماه آینده کاهش می دهند تا زمانی که به پایین ترین مقدار ممکن که بیماری را کنترل می کنند، برسد. اضافه کردن آزاتیوپرین نیز به شما کمک می کند تا از عوارض جانبی پردنیزون اجتناب کنید.

اکثر افرد نیاز دارند که مصرف پردنیزون را حداقل ۱۸ تا ۲۴ ماه ادامه دهند. و بسیاری از آن ها باید تا پایان عمر از این دارو استفاده کنند. اگرچه ممکن است چند سال پس از شروع درمان با بهبود علائم مواجه شوید. اما هرگز نباید مصرف دارو را قطع کنید. زیرا امکان عود بیماری وجود دارد.

پیوند کبد

هنگامی که داروها پیشرفت بیماری را متوقف نکنند، یا بیمار مبتلا به زخم غیر قابل برگشت (سیروز) یا نارسایی کبدی شود، تنها گزینه باقی مانده پیوند کبدی است.

در طی پیوند کبد، کبد بیمار برداشته می شود و یک کبد سالم از یک اهدا کننده جایگزین آن می شود. برای پیوند معمولا از عضو یک فرد متوفی استفاده می کنند. اما گاهی نیز کافی است تا بخشی از کبد پیوند زده شود. در این شرایط هر دو نیمه کبد تقریبا بلافاصله خود را بازسازی کرده و سلول های جدید می سازند.

مراجعه به پزشک

اگر علائم یا نشانه هایی دارید که باعث نگرانی شما می شود، به پزشک متخصص داخلی مراجعه کنید. اگر پزشک به این بیماری مشکوک شود  ممکن است شما را به متخصص بیماری های کبدی (هپاتولوژیست) ارجاع دهد. بنابراین پیشنهاد می کنیم که قبل از قرار ملاقات با پزشک اقدامات زیر را انجام دهید:

  • در مورد هر گونه محدودیت مانند رژیم غذایی از پزشک سوال کنید.
  • هر گونه علائمی را که تجربه می کنید بنویسید.
  • اطلاعات شخصی کلیدی از جمله استرس و تغییر در شیوه زندگیتان را یادداشت کنید.
  • فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید را تهیه کنید.
  • یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را با خودتان همراه کنید.