هیپوسپادیاس ؛ نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض و روش درمان

هیپوسپادیاس یک نقص مادرزادی (بیماری مادرزادی) در نوزادان پسر است که در آن به جای آن که مجرای مثانه در نوک آلت تناسلی مردانه باز شوند، در قسمت زیرین این اندام باز شده است. مجرای مثانه لوله ای است که از طریق آن ادرار از مثانه خارج شده و از آلت تناسلی از بدن خارج می شود.

هیپوسپادیاس یکی از مشکلات جنسی شایع در مردان و به خصوص نوزادان است. اما برای مراقبت از نوزاد معمولا مشکلی ایجاد نمی کند. برای باز کردن این مجرا از محل مناسب خود معمولا جراحی انجام می شود. با انجام جراحی موفقیت آمیز فرایند دفع ادرار به حالت عادی باز می گردد و بیشتر مردان می توانند تولید مثل عادی داشته باشند.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت شما را با نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض، روش تشخیص و روش درمان هیپوسپادیاس آشنا می کنیم.

علائم هیپوسپادیاس

همان طور که گفتیم این اختلال مادرزادی باعث می شود که مجرای ادراری که به طور طبیعی به انتهای آلت تناسلی منتهی می شود، به جای نوک آلت از جای دیگری در طی این مسیر باز شود. در اغلب مردان این مجرا در نوک آلت تناسلی باز شده است. اما گاهی اوقات مجرای مثانه در وسط یا پایه آلت تناسلی بازه شده و به ندرت نیز به داخل و یا زیر کیسه بیضه منتهی می شود.

علائم و نشانه های این اختلال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • افتتاح مجرای ادراری در یک مکان به غیر از نوک آلت تناسلی مردانه
  • ایجاد شکل منحنی شدن روی به پایین در آلت تناسلی (Chordee)
  • تنها نیمی از سطح آلت تناسلی توسط پوست ختنه گاه پوشیده شده است
  • پاشش غیر طبیعی ادرار در طی ادرار کردن

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هیپوسپادیاس در نوزاد اتفاق افتاده باشد، این عارضه سریعا بلافاصله در طی معاینات اولیه که از او انجام می شود، در خود بیمارستان تشخیص داده خواهد شد. با این وجود اگر این جا به جایی ظریف و جزئی باشد معمولا تشخیص آن سخت و دشوار خواهد شد. اگر دچار نگرانی در مورد ظاهر آلت تناسلی فرزندتان هستید یا اگر مشکلی در ادرار کردن او مشاهده می کنید، با متخصص اطفال یا اورولوژیست مخصوص اطفال صحبت کنید.

علل ابتلا به این عارضه چیست؟

عارضه هیپوسپادیاس در هنگام تولد (مادرزادی) وجود دارد. همانطور که آلت تناسلی مردانه در طی رشد جنین مرد تولید می شود، هورمون های خاصی نیز باعث تشکیل مجراهای مثانه و ادرار می شوند. هیپوسپادیاس هنگامی رخ می دهد که یک اختلال در تاثیر این هورمون ها اتفاق می افتد و باعث می شود که مجرای ادرار به صورت غیر طبیعی شکل بگیرد.

در بیشتر موارد، علت دقیق این اختلال ناشناخته است. اما پزشکان معتقدند که گاهی اوقات هیپوسپادیاس ژنتیکی است. اما محیط نیز ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشد.

عوامل خطر ابتلا به هیپوسپادیاس

اگر چه علت هیپوسپادیاس معمولا ناشناخته است، اما این اختلال می تواند با شرایط زیر مرتبط باشد:

  • سابقه خانوادگی: این وضعیت در نوزادانی که سابقه خانوادگی هیپوسپادیا دارند شایع تر است.
  • ژنتیک: برخی از تغییرات ژنی ممکن است نقش مهمی در اختلال هورمون هایی که باعث ایجاد مجاری ادراری می شوند، داشته باشند.
  • سن بیش از ۳۵ سال مادر: برخی تحقیقات نشان می دهد که احتمال افزایش هیپوسپادیا در نوزاد پسر شیرخوار متولد شده در زنان بالای ۳۵ سال وجود دارد.
  • قرار گرفتن در معرض مواد خاص در دوران بارداری: برخی از گمانه زنی ها در مورد ارتباط بین هیپوسپادیا و مواجهه مادر با هورمون های خاص یا ترکیبات خاص مانند آفت کش یا مواد شیمیایی صنعتی در دوران بارداری وجود دارد. اما برای تأیید این ادعا نیاز به مطالعات بیشتری می باشد.

عوارض ناشی از این اختلال چه می باشد؟

اگر هیپوسپادیاس درمان نشود، می تواند منجر به موارد زیر شود:

  • ظاهر غیر عادی آلت تناسلی
  • مشکلات یادگیری استفاده از توالت
  • انحنای غیر طبیعی آلت تناسلی مردانه با ایجاد نعوظ در طی رابطه جنسی
  • مشکلات ناشی از انزال

روش تشخیص هیپوسپادیاس

متخصص اطفالی که فرزندتان تحت نظر او است می تواند بر اساس یک معاینه فیزیکی این اختلال را تشخیص دهد. او احتمالا شما را برای ارزیابی بیشتر به یک جراح متخصص در بیماری های تناسلی و ادراری (اورولوژی متخصص اطفال) ارجاع خواهد داد. مراکز پزشکی با تیم های ویژه می توانند به شما در ارزیابی گزینه ها درمان کمک کرده و می توانند درمان های اختصاصی را نیز در این زمینه ارائه دهند.

اما زمانی که این تغییرات و جا به جایی به قدری جزئی باشد که تشخیص آن در معاینه فیزیکی امکان پذیر نباشد، برای تشخیص و درمان آن نیاز به ارزیابی و استفاده از یک تیم پزشکی با متخصصین مختلف می باشد.

درمان هیپوسپادیاس

همان طور که گفتیم مهمترین درمان برای این اختلال عمل جراحی است. اما برخی از اشکال هیپوسپادیا بسیار جزئی هستند و نیازی به عمل جراحی ندارند. با این حال، درمان معمول هیپوسپادیاس شامل جراحی برای تغییر محل مجرای ادرار و در صورت نیاز، درست کردن پوشش پوست ختنه گاه می باشد. اگر این اختلال در نوزادی تشخیص داده شود، جراحی معمولا بین ۶ تا ۱۲ ماهگی نوزاد انجام می شود.

اگر آلت تناسلی به نظر غیر طبیعی باشد، ختنه نباید انجام شود. اگر هیپوسپادیاس در هنگام ختنه تشخیص داده شود، توصیه می شود که ختنه انجام نشده و در هر صورت امکان نوزاد به اورولوژیست اطفال ارجاع شود.

عمل جراحی

اکثر اشکال هیپوسپادیاس را می توان در یک عمل جراحی سرپایی درمان کرد. اما برخی از اشکال هیپوسپادیاس، برای اصلاح نقص، نیاز به بیش از یک عمل جراحی دارند.

هنگامی که مجرای ادراری در نزدیکی پایه آلت تناسلی باز شده باشد، جراح ممکن است نیاز به استفاده از پیوند بافت از پوست و یا از داخل دهان برای بازسازی کانال ادرار در موقعیت مناسب و اصلاح این اختلال داشته باشد.

نتایج جراحی

در اغلب موارد، جراحی بسیار موفقیت آمیز است. اغلب اوقات پس از جراحی، آلت تناسلی مردانه می تواند روند عادی دفع ادرار و تولید مثل را داشته باشد.

اما گاهی اوقات یک سوراخ (فیستول) در زیر سطح آلت تناسلی ایجاد می شود که در آن کانال ادراری جدید ایجاد شده است و باعث نشت ادرار می شود. به ندرت، نیز زخم ایجاد شده و مشکل به وجود می آورد. این عوارض ممکن است نیاز به جراحی اضافی برای اصلاح داشته باشند.

مراقبت و پیگیری پس از درمان

پس از جراحی، کودک باید چندین بار توسط جراح خود معاینه شود. پس از آن، و تا زمانی که می خواهید کودک را از پوشک بگیرید، بررسی روند بهبودی و عوارض احتمالی، پیگیری منظم در معاینات اورولوژیست اطفال کودک به شما توصیه می شود.