پدیده داون به پدیده ای گفته می شود که در آن قند خون به طور طبیعی بین ساعات ۴ تا ۸ صبح افزایش پیدا کند. تغییر قند خون در نتیجه تغییرات هورمونی در بدن رخ می دهد. همه افراد این پدیده را تجربه می کنند، اما ممکن است روز به روز سطح مختلفی از قند خون را شاهد باشند.
بنابراین افراد غیر دیابتی نیز به پدیده داون مبتلا می شوند. اما این افراد به دلیل پاسخ طبیعی بدنشان به افزایش قند خون به کمک انسولین و بدون نیاز به مداخله پزشکی، علائمی را احساس نمی کنند. اما متاسفانه افراد دیابتی، با افزایش سطح قند خونشان در ساعات ابتدایی روز، دچار علائم ونشانه هایی می شوند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد یکی از عوارض دیابت به نام پدیده داون یا همان افزایش صبحگاهی قند خون صحبت کنیم.
مطالب این مقاله عبارتند از:
- پدیده داون چگونه در افراد دیابتی رخ می دهد؟
- چگونه می توان پدیده داون را مدیریت کرد؟
- اثر سومیگی چیست؟
- درمان، روش های های خانگی و پیشگیری
پدیده داون چگونه در افراد دیابتی رخ می دهد؟
پدیده داون با افزایش طبیعی قند خون منتشر شده از کبد، خود را نشان می دهد. انتشار این میزان قند زمانی اتفاق می افتد که بدن فرد برای بیدار شدن آماده می شود. افزایش قند خون معمولا با انسولین انجام می شود. در بدن افراد مبتلا به دیابت، انسولین به مقدار کافی تولید نمی شود و یا بدن قادر به استفاده درست از انسولین نیست.
در نتیجه، فرد مبتلا به دیابت، عوارض بالا بودن قند خون را احساس می کند.
این اثرات می تواند شامل موارد زیر باشند:
- ضعف
- حالت تهوع
- استفراغ
- غش
- گیجی
- احساس خستگی
- تشنگی شدید
چگونه می توان پدیده داون را مدیریت کرد؟
کنترل میزان قند خون برای افراد مبتلا به دیابت چیزی جدیدی نیست. ترکیبی از رژیم غذایی، ورزش و دارو اغلب به کنترل علائم و عوارض ناشی از آن ها کمک می کند. اما در مورد پدیده داون، باید تغییرات بیشتری اعمال شود تا از مسائل ناشی از افزایش قند خون جلوگیری شود.
برخی از مراحل که افراد مبتلا به دیابت می توانند برای مدیریت این پدیده انجام دهند عبارتند از:
- به کمک پزشک نوع دارو و یا دوز آن را تغییر دهید.
- از حذف یک وعده غذایی یا یک دوز دارو اجتناب کنید.
- از مصرف کربوهیدرات قبل از خواب اجتناب کنید.
- دارو را به جای بعد از شام، قبل از خواب مصرف کنید.
- بهتر است وعده شام را بین ساعت ۷ تا ۸ مصرف کنید.
- پس از مصرف شام، فعالیت های بدنی سبک مانند قدم زدن، دویدن یا یوگا انجام دهید.
نوسانات قند خون در یک فرد مبتلا به دیابت در طول روز و گاه به گاه طبیعی است. اما اگر تعداد شب هایی که پدیده داون در آن رخ می دهد زیاد بوده یا منظم شود، باید برای مشاوره بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
عورض جانبی پدیده داون
اگر افزایش میزان قند خون ناشی از این پدیده بالا باشد، اثرات جانبی آن می تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. گاهی حتی ممکن است این عوارض کشنده باشد.
برخی از عوارض که فرد مبتلا به دیابت ممکن است در نتیجه پدیده داون تجربه کند عبارتند از:
- آسیب عصبی
- آسیب به عروق خونی
- آسیب به ارگان
- کتواسیدوز که به معنی ایجاد یک اسید بسیار خطرناک در جریان خون است.
افرادی که به دلیل این پدیده، سطح قند خونشان به طور منظم بالا می رود، باید برای پیشگیری از این عوارض حتما با پزشک مشورت کنند.
آیا گزینه های مختلف در مورد این پدیده بین دیابت نوع ۱ و نوع ۲ وجود دارد؟
تفاوت در برخورد با پدیده داون بیشتر به خود فرد بستگی دارد و بعد از آن به نوع دیابت و نوع درمانی که استفاده می شود. به همین خاطر فرد مبتلا به دیابت نوع ۱ ممکن است بتواند با تغییر در سطح قند خون، دوز یا نوع انسولین را تنظیم کند. در مواردی که فرد پمپ انسولین مصرف می کند، می تواند پمپ را تنظیم کند تا صبح ها انسولین اضافی در خون ترشح کند.
اثر سومیگی (پدیده سوموجی) چیست؟
بر خلاف پدیده داون، پدیده سومیگی زمانی رخ می دهد که سطح قند خون پایین می آید. این عامل باعث می شود که هورمون رشد، کورتیزول و کاتچول آمین ها به خون وارد شوند. به عنوان مثال، اگر فردی که انسولین یا دارو مصرف می کند تا میزان قند خون خود را پایین بیاورد، اگر قبل از رفتن به رختخواب غذا مصرف نکند، سطح قند خون او ممکن است در طول شب کاهش یابد.
سپس بدن این فرد با کاهش سطح قند خون، هورمون هایی که میزان قند را افزایش می دهند را در پاسخ، منتشر می کند. این عامل ممکن است باعث افزایش سطح صبحگاهی قند خون شود.
چگونه می توان تفاوت بین این دو پدیده را توضیح داد؟
تفاوت عمده بین پدیده داون و پدیده سوموجی، در ساعاتی است که بدن نیاز به انسولین بیشتر دارد.
ساده ترین راه برای از بین بردن پدیده سوموجی این است که سطح قند خون در هنگام خواب، حدود ۲ تا ۳ شب، و بعد از بیدار شدن از خواب به مدت چند شب و چند روز بررسی شود. برخی از افراد از دستگاه هایی استفاده می کنند که قادر است قند خون را در طول روز پیگیری کند.
به این ترتیب ممکن است دو نتیجه ایجاد شود. آنچه از این نتایج برآور می شود عبارتند از:
- اگر میزان قند خون بین ساعات ۲ تا ۳ بامداد کم باشد، احتمال دارد که علت آن پدیده سوموجی باشد.
- اگر سطح قند خون بین ساعات ۲ تا ۳ بامداد طبیعی یا زیاد باشد، بیشتر احتمال دارد که علت آن پدیده داون باشد.
درمان، روش های های خانگی و پیشگیری
بهترین درمان برای این پدیده پیشگیری است. درمان این پدیده معمولا همان درمانی است که در زمان افزایش قند خون استفاده می شود. به این ترتیب ممکن است برای برخی از افراد تزریق انسولین پیشنهاد شود و برای برخی نیز مصرف قرص توصیه شود.
بنابراین هر فردی که مبتلا به دیابت است بهتر است در مورد زمانی که باید میزان قند خون خود را افزایش دهد، صرف نظر از اینکه آیا به این پدیده مبتلا می شود یا خیر، با پزشک مشورت کند.
درمان های خانگی
بهتر است خودسرانه از داروهای خانگی برای کاهش قند خون استفاده نکنید. افرادی که مبتلا به دیابت هستند باید قبل از انجام هر گونه درمان خانگی یا متوقف کردن داروها با پزشک خود صحبت کنند.
برخی از روش های رایج که نیازی به دارو ندارند عبارتند از:
- مصرف کمتر شکر تصفیه شده و اجتناب از مصرف موادی که به آن ها شکر اضافه شده است.
- افزایش فعالیت بدنی و ورزش منظم
- مصرف مکمل های اسید آلفا لیپوئیک. این اسید یک آنتی اکسیدان طبیعی است که می توان آن را برای کم کردن علائم دیابت استفاده کرد.
- مصرف زیاد دارچین
- نوشیدن چای سبز
- مصرف مکمل های کرومی که به بدن در تنظیم سطح قند خون کمک می کنند.
یکی دیگر از روش های بالقوه برای کنترل علائم دیابت، مصرف پروتئین بیشتر است. برخی از محققان مصرف پروتئین آب پنیر را موثرتر می دانند. زیرا تصور می کنند که درکنترل قند خون مفیدتر است. اگر پدیده داون به طور منظم رخ می دهد، برای پیشگیری از عواقب شدید بالا بودن قند خون، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک تنها کسی است که می تواند در تعیین بهترین روش درمان به شما کمک کند.