درمان و جلوگیری از افزایش پروتئین واکنشی C یا همان CRP در بدن

سطح پروتئین واکنشی C یا همان CRP بستگی به میزان التهابی دارد که در بدن حاکم است. بنابراین هر زمان که التهاب افزایش یا کاهش پیدا کند؛ میزان این پروتئین نیز دچار تغییراتی می شود. التهاب به عنوان قرمزی، تورم، درد و یا احساس گرما در ناحیه ای از بدن تعریف شده است. این حالت یک واکنش محافظت کننده از بدن در برابر آسیب دیدگی، بیماری و یا سوختن بافت هاست.

وقتی مریض یا مجروح نیستید، طبیعی است که سطح پروتئین واکنشی C در بدنتان پایین باشد. اما وقتی اتفاقی برایتان رخ داده که به بدن نشان می دهد باید خود را درمان کند، سطح این ماده افزایش می یابد. هنگامی که شروع به بهبودی کردید و علائمتان فروکش کرد، سطح این پروتئین کاهش می یابد و بدنتان باید به حالت عادی بازگردد.

به همین دلیل پزشکان از آزمایش های CRP برای تعیین اینکه آیا برنامه درمانی بیمار موثر بوده است یا خیر، استفاده می کنند. علاوه بر این، این آزمایشات ارزیابی می کنند که آیا بیمار در معرض خطرات مربوط به التهاب مزمن (علت اصلی بسیاری از بیماری ها می باشد) از جمله بیماری های قلبی است یا خیر؟

پروتئین واکنشی C یا پروتئین واکنش پذیر C چیست؟

طبق تعاریف معتبر پزشکی، پروتئین واکنشی C که به اختصار با حروف CRP نیز نشان داده می شود؛ پروتئینی است که توسط کبد و در پاسخ به التهاب تولید شده و به داخل خون فرستاده می شود.

این مولکول عضو خانواده پنتراکسین پروتئین هاست. این ماده بیشتر در سلول های کبدی و در پاسخ به انواع سیتوکین های التهابی ترشح می شود و خیلی سریع می تواند افزایش پیدا کند. این اتفاق هنگامی می افتد که بدن با تهدیدی مانند آسیب دیدگی یا ورود مولکول های خارجی مواجه می شود. سلول های عضلانی، ماکروفاژها، سلول های اندوتلیال، لنفوسیت ها و سلول های چربی نیز تا حدودی CRP آزاد می کنند.

سطح این پروتئین در محل هایی که دچار عفونت یا التهاب شده است می تواند تا ۱۰۰۰ برابر افزایش یابد.

تحقیقات نوظهور نشان داده اند که CRP نقش مهمی در فرآیندهای التهابی از جمله تغییر مسیرهای درگیر در آپوپتوز، فاگوسیتوز، انتشار اکسید نیتریک و تولید سایتوکاین ها ایفا می کند.

علل افزایش پروتئین واکنشی C در بدن

حال سوال اینجاست که چه چیزی باعث بالا رفتن میزان این پروتئین در بدن می شود؟ دلیل اول افزایش سطح CRP در بدن، التهاب است. با ترشح این پروتئین بدن به آسیب ها، عفونت ها و تهدیدات پاسخ می دهد. تحقیقات نشان داده اند که برخی از دلایل اصلی ایجاد کننده التهاب در بدن عبارتند از:

• عفونت های باکتریایی خفیف یا شدید. طی چند ساعت پس از ابتلا به عفونت های جدی میزان این پروتئین در خون بالا می رود. عفونت هایی که می توانند CRP را افزایش دهند عبارتند از سل، ذات الریه و سپسیس
• عفونت های قارچی یا ویروسی
• بیماری های التهابی روده
• بیماری های خود ایمنی
• عفونت های استخوانی (استئومیلیت)
• تورم رگ های خونی در سر و گردن
• دیابت
• سیگار کشیدن
• چاقی
• بارداری
• آلرژی غذایی که به دیواره روده آسیب رسانده است
• بی تحرکی
• استفاده بیش از حد از الکل

علائمی که همراه با افزایش این پروتئین در بدن رخ می دهند

هنگامی که پروتئین واکنشی C در بدن زیاد می شود؛ علائم مرتبط با پاسخ التهابی رخ می دهد. این علائم می توانند شامل موارد زیر باشند:

• درد
• قرمزی
• تورم در اطراف ناحیه آسیب دیده
• تب و لرز
• تنفس سریع و افزایش ضربان قلب
• تهوع و استفراغ
• علائم اختلالات خود ایمنی مانند ورم مفاصل و لوپوس. این بیماری ها می توانند باعث تورم و درد مفاصل، سفتی آنها در صبح، خستگی، کاهش وزن و تب شوند.
• توسعه سایر بیماری های مزمن

آیا CRP زیاد نشانه سرطان است؟

این پروتئین می تواند نشانه ای از سرطان غدد لنفاوی (لنفوم) باشد. البته این علامت همیشه رخ نمی دهد. زیرا دلایل زیادی برای افزایش پروتئین واکنشی C وجود دارد.

مقدار زیاد این پروتئین در بدن ممکن است به التهاب موجود در شریان های قلب اشاره داشته باشد. این التهاب می تواند خطر ابتلا به سکته قلبی یا ایجاد سایر مشکلات قلبی، مانند بیماری عروق کرونر، بیماری های شریانی یا سکته مغزی را افزایش دهد.

تست CRP

تست پروتئین واکنشی C میزان CRP را در خون اندازه می گیرد. این نوع آزمایش را می توان برای بزرگسالان و کودکان و حتی نوزادان انجام داد و به کمک آن علائم بیماری را بررسی کرد.

تغییر در سطح CRP می تواند نشان دهد که آیا درمانی که برای بهبود التهاب انجام داده اید موثر بوده است یا خیر؟ سطح CRP معمولاً تا زمان بهبودی کامل همچنان بالا می رود. بنابراین اگر آزمایش CRP نشان دهد که میزان این پروتئین در حال کاهش است یعنی بدن توانسته به خوبی با عفونت و آسیب دیدگی مبارزه کند.

درست است که این تست سطح CRP را اندازه می گیرد اما نشان نمی دهد که در کدام بخش بدن التهاب رخ داده یا لزوماً چه چیزی باعث ایجاد آن شده است. این آزمایش روی نمونه خون انجام می شود و بیمار قبل از نمونه گیری باید بین ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشد.

اگر جواب این آزمایش نشان دهد که سطح پروتئین واکنشی C در بدن زیاد است ممکن است برای تشخیص علت از آزمایشات دیگری مانند موارد زیر نیز استفاده شود:

• آزمایش کشت
• آزمایش اندازه گیری تعداد گلبول های سفید
• آزمایش شمارش گلبول های قرمز
• آزمایش بررسی تعداد پلاکت ها
• رادیوگرافی از قفسه سینه
• اندازه گیری گلوکز خون
• معاینه فیزیکی

نوع دیگری از آزمایش CRP وجود دارد که به نام تست hs-CRP شناخته می شود و حساس تر ار تست های معمولی است. این آزمایش می تواند کاهش سطح CRP را نیز تشخیص دهد. این تست در درجه اول برای غربالگری بیماری های قلبی استفاده می شود. طبق گفته منابع مختلف پزشکی مانند متخصصان انجمن قلب آمریکا، آزمایش hs-CRP برای تشخیص افرادی که طی ۱۰ سال آینده در معرض خطر ابتلا به حمله قلبی هستند، بسیار مفید است.

محدوده نرمال CRP

در ادامه نموداری که اکثر پزشکان از آن برای تشخیص پایین یا بالا بودن پروتئین واکنشی C استفاده می کنند آورده شده است:

• CRP زیر ۱۰ میلی گرم در لیتر. این مقدار پروتئین واکنشی C از نظر برخی از پزشکان طبیعی است. با این حال برخی از تحقیقات اخیرا نشان داده اند که اگر سطح این ماده در بدن بیشتر از ۱ الی ۲ میلی گرم در لیتر باشد؛ ممکن است نشان دهنده وجود یک مشکل در بدن، به خصوص در قلب باشد.
• کمتر از ۱ میلی گرم در لیتر. این میزان نشان می دهد که شما در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی نیستید. در حالی که اگر سطح این ماده بین ۱ تا ۳ میلی گرم در لیتر باشد به معنای این است که در معرض خطر ابتلا به برخی از بیماری ها قرار دارید. در حال حاضر CRP بالاتر از ۳ میلی گرم بر لیتر علامت خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی است.
• عفونت های جدی باکتریایی معمولاً باعث می شوند که سطح CRP بین ۱۵۰ تا ۳۵۰ میلی گرم در لیتر شود.
• CRP بیشتر از ۱۰۰ میلی گرم در لیتر معمولا به دلیل عفونت های بدون عارضه ناشی از آدنو ویروس، سیتومگالوویروس و ویروس های ایجاد کننده آنفلوانزا، سرخک و اوریون رخ می دهد.
• عفونت های ویروسی معمولاً باعث می شوند سطح CRP به حدود ۲۰ تا ۴۰ میلی گرم در لیتر افزایش یابد. (بسیار کمتر از عفونت های باکتریایی)

میزان پروتئین واکنشی C در بدن کودکان

طبق مقالاتی که در مجله American Family Physician منتشر شده است؛ برای بررسی میزان CRP موجود در بدن کودکان از همان معیارهایی که در بالا ذکر کردیم استفاده می شود.

چه عواملی باعث کمبود پروتئین واکنش C در بدن می شوند؟

استفاده از NSAID ها (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی)، آسپیرین و استروئیدها می تواند باعث شود سطح CRP بدن پایین بیاید.

روش های درمان و جلوگیری از افزایش پروتئین واکنشی C

درمانی که برای پایین آوردن پروتئین واکنشی C توصیه می شود؛ بستگی به علت اصلی ایجاد کننده التهاب دارد. بهترین راه طبیعی برای درمان این عارضه، کشف علت اصلی است که باعث ایجاد التهاب در بدن شده است.

همان عاداتی که به محافظت از بدن در برابر بیماری های قلبی کمک می کنند، مانند رعایت رژیم غذایی متعادل، اجتناب از سیگار کشیدن و فعالیت بدنی معمولاً در درمان افزایش CRP دخیل هستند.

رعایت رژیم غذایی ضد التهابی

برای محافظت از بدن در برابر اثرات التهاب توصیه می شود از رژیم های غذایی کامل مانند رژیم مدیترانه ای پیروی کنید. این نوع رژیم های غذایی متراکم شامل سبزیجات، میوه ها، گیاهان تازه، ماهی، غلات کامل، حبوبات و آجیل هستند.

مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین C ، A و E به علاوه غذاهای پروبیوتیکی می تواند به سیستم ایمنی بدن شما کمک کند. یک مطالعه نشان داد که مصرف زیاد ویتامین سی (۱۰۰۰ میلی گرم در روز به شکل مکمل) به کاهش سطح CRP در افرادی که سطح این ماده در خونشان بیشتر از ۱ میلی گرم در لیتر است؛ کمک می کند.

همچنین درمان آلرژی های غذایی که دارید بسیار مهم است. ضمن این که توصیه می شود در صورت ابتلا به بیماری های التهابی روده باید از خوردن غذاهایی که باعث بروز علائم بیماری می شوند؛ خودداری کنید. این غذاها عبارتند از:

• گلوتن
• لبنیات
• کافئین
• الکل

فعالیت بدنی منظم

ورزش کردن روشی بسیار قدرتمند برای کاهش سطح التهاب و کاهش عوامل خطری مانند فشار خون بالا و چاقی است. این عوامل باعث افزایش CRP می شوند. توصیه عمومی برای بزرگسالان این است که هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه با سرعت متوسط ​​ورزش کنند.

مشورت با پزشک در مورد داروهای مصرفی

اگر عفونت عامل اصلی افزایش CRP باشد؛ ممکن است برای بهبودی به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید. اگر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی هستید؛ پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برای کاهش احتمال بروز عوارض، از داروهای خاصی مانند داروهای کاهش دهنده کلسترول یا آسپیرین استفاده کنید.

همکاری با پزشک برای کنترل شرایطی مانند دیابت، چاقی، فشار خون بالا و کلسترول بالا که ممکن است سطح التهاب را در بدن افزایش دهند، بسیار مهم است. اگر تغییر در شیوه زندگی به تنهایی برای کنترل التهاب کافی نباشد، باید از داروهای دیابت مانند تیازولیدین دیون (روزیگلیتازون و پیوگلیتازون) استفاده کنید.

همچنین بسته به آزمایشاتی که انجام داده اید ممکن است نیاز باشد که دوز مصرف قرص های استروژنی یا داروهایی که روی نشانگرهای التهابی تأثیر می گذارند را تحت نظر پزشک تغییر دهید.

به علاوه از آنجا که تحقیقات نشان داده اند استفاده از ویتامین C و منیزیم به کاهش سطح CRP کمک می کند؛ ممکن است پزشک استفاده از این مکمل ها را برایتان تجویز کند.

اجتناب از عوامل خطری مانند استعمال دخانیات، الکل و چاقی

تمام تلاش خود را انجام دهید تا با پرهیز از عواملی که می توانند به بدنتان آسیب برسانند؛ خطر افزایش التهاب در بدن را کاهش دهید. بنابراین توصیه می شود که موارد زیر را حتما رعایت کنید:

• اجتناب از سیگار کشیدن
• اجتناب از مصرف مواد مخدر و الکل
• متعادل نگه داشتن وزن
• درمان بیماری هایی مانند دیابت یا عفونت

نکته آخر

همیشه افزایش سطح CRP نشانه بدی نیست. جواب این آزمایش تصویری کامل از سلامت بدن ترسیم نمی کند و باید با نتیجه دیگر آزمایشات ترکیب شود. با پزشک متخصص همکاری کنید تا مشخص شود چه عواملی می توانند در افزایش سطح این ماده در بدن دخیل باشند. یادتان نرود که سابقه خانوادگی ابتلا به برخی از بیماری ها، مصرف برخی از داروها و قرص های ضد بارداری، افزایش سطح استرس و رژیم غذایی نقش مهمی در افزایش پروتئین واکنشی C در بدن دارند.

منابع:

1. C-Reactive Protein (CRP) Test
2. Function of C-reactive protein
3. Role of C-Reactive Protein at Sites of Inflammation and Infection
4. (C Reactive Protein (CRP
5. (High-sensitivity C-reactive Protein (hs-CRP
6. Blood Tests to Determine Risk of Coronary Artery Disease
7. Value of C-Reactive Protein Measurements in Children
8. Vitamin C treatment reduces elevated C-reactive protein