پولیپ کولون، که گاهی اوقات پولیپ کولورکتال نیز نامیده می شود، به معنی رشد بافتی بر روی سطح روده بزرگ است. روده بزرگ، یا کولون، یک لوله بلند توخالی است در پایین دستگاه گوارش واقع شده است. این بخش از بدن وظیفه ساخت و نگهداری از مدفوع را به عهده دارد. ادامه این مطلب مجله پیام سلامت را به معرفی انواع، علائم، علت، روش های تشخیص و درمان پولیپ روده بزرگ اختصاص داده ایم.
در ادامه این مطل سرتیترهای زیر را می خوانید:
پولیپ روده بزرگ چیست؟
پولیپ روده بزرگ به معنی رشد بافتی در آستر داخلی روده بزرگ (کولون) است و معمولا برامدگی بر روی روده ایجاد می کند. پولیپ هنگامی تشکیل می شوند که مواد ژنتیکی در سلول های پوشش دهنده روده بزرگ دچار تغییراتی می شوند. به طور معمول، سلول های نابالغ آستر روده بزرگ، بر اساس یک برنامه زمانی تکثیر شده و طبق همین برنامه در زمان مناسب می میرند. گاهی تغییرات ژنتیکی که در سلول های پوشش دهنده روده وجود دارند، مانع از این می شوند که سلول های بالغ شوند و بمیرند. این امر منجر به تجمع سلول های نابالغ و از نظر ژنتیکی غیر طبیعی می شود، که در نهایت در شکل گیری پولیپ ایفای نقش می کنند. این جهش ممکن است از بدو تولد در بدن وجود داشته باشد یا بعد از تولد طی یک روند خاصی ایجاد شود.
انواع پولیپ روده بزرگ
پولیپ روده بزرگ می تواند در اندازه و تعداد متفاوت باشد. سه نوع پولیپ روده بزرگ وجود دارد:
- پولیپ هایپر پلاستیک که بی ضرر هستند و سرطانی نمی شوند.
- پولیپ های آدنوماتوز شایع ترین نوع پولیپ روده بزرگ هستند. بیشتر آن ها هرگز به سرطان تبدیل نمی شوند، اما اکثر آن ها پتانسیل ابتلا به سرطان روده را دارند.
- پولیپ های بدخیم پولیپ هایی هستند که تحت بررسی میکروسکوپی وجود سلول های سرطانی در آنها تایید شده است.
علائم و نشانه های پولیپ روده بزرگ چیست؟
۹۵ درصد از پولیپ های روده بزرگ علائم یا درد ایجاد نمی کنند، و در طول غربالگری و یا کولونوسکوپی کشف می شوند. اما زمانی که نشانه ای به وجود می آید عبارتند از:
- وجود خون در سطح مدفوع یا خونی که در بافت آن مخلوط شده است.
- اگر پولیپ خونریزی قابل ملاحظه داشته باشد مدفوع سیاه می شود.
- اگر خونریزی آهسته و طولانی مدت باشد، کم خونی فقر آهن به وجود می آید.
- ضعف، سرگیجه، غش، رنگ پریدگی پوست، و سریع شدن ضربان قلب به علت کم خونی فقر آهن ایجاد می شود.
- حضور نامرئی خون (مخفی) در مدفوع که با آزمایش غربالگری جهت یافتن سرطان روده بزرگ کشف می شود. (خونریزی از پولیپ معمولا به آرامی، متناوب و در مقادیر کم است.)
- پولیپ های بزرگ کرکی، مایعی به داخل روده ترشح می کنند که به ندرت موجب اسهال می شوند.
- اگر پولیپ بسیار بزرگ بوده و مانعی بر سر راه روده بزرگ باشد، یبوست ایجاد می شود.
- درهم رفتگی روده که می تواند همه علائم و نشانه های انسداد روده از جمله اتساع و درد شکم، تهوع و استفراغ را ایجاد کند.
چه چیزی باعث ایجاد پولیپ کولون می شود؟
پزشکان هنوز علت دقیق ایجاد این پولیپ ها را نمی دانند. اما از آن جا که این ضایعات از بافت غیر طبیعی تشکیل شده است، علت اصلی آن را از بین نرفتن سلول ها در زمان مناسب می دانند. همان طور که گفتیم سلول های بدن ما طبق یک برنامه زمانی خاص تولید شده و باید در زمان خاصی نیز از بین بروند. اگر این برنامه زمانی دچار اختلال شود، بدون این که سلولی از بین برود سلول جدید تولید می شود. تجمع این سلول ها بر روی هم پولیپ را ایجاد می کنند.
چه کسانی در خطر ابتلا به پولیپ روده بزرگ قرار دارند؟
اگر چه علت خاصی برای ابتلا به پولیپ کولون شناخته نشده است، اما عوامل خاصی می توانند خطر ابتلا به پولیپ کولون را افزایش دهند. این عوامل خطر عبارتند از:
- سن بالای ۵۰ سال
- اضافه وزن
- داشتن سابقه خانوادگی پولیپ یا سرطان روده بزرگ
- سابقه ابتلا به پولیپ
- ابتلا به سرطان تخمدان یا رحم قبل از سن ۵۰ سالگی
- ابتلا به یکی از بیماری های التهابی مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو که روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می دهند.
- ابتلا به دیابت نوع ۲ کنترل نشده
- داشتن اختلال ارثی مانند سندروم لینچ یا سندرم گاردنر
برخی از عادات در شیوه زندگی نیز ممکن است به رشد پولیپ کولون کمک کنند. این عادات عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- نوشیدن زیاد الکل
- بی تحرکی
- داشتن رژیم غذایی حاوی چربی زیاد
با توجه به عوامل ذکر شده، اگر حتی سابقه بیماری را نیز داشته باشید می توانید با رعایت چند نکته ساده و تغییر در شیوه زندگی خطر ابتلای مجددا را کاهش دهید. مصرف منظم دوز پایین آسپرین و اضافه کردن کلسیم بیشتر به رژیم غذایی نیز ممکن است در پیشگیری از پولیپ کمک کننده باشد.
پولیپ کولون چگونه تشخیص داده می شود؟
پولیپ روده بزرگ را می توان به کمک آزمایشات زیر تشخیص داد:
کولونوسکوپی: در این روش، یک دوربین متصل به یک لوله نازک انعطاف پذیر از طریق مقعد وارد روده بزرگ می شود. این لوله و دوربین همراه آن باعث می شوند که پزشک بتواند راست روده و روده بزرگ را از نزدیک مشاهده کند. اگر طی این آزمایش پولیپ مشاهده شود پزشک می تواند همان لحظه پولیپ را بردارد یا اگر مشکوک به سرطانی بودن آن بود برای تجزیه و تحلیل بیشتر نمونه برداری انجام دهد.
سیگموئیدوسکوپی: این روش غربالگری شبیه به کولونوسکوپی است. تنها تفاوتی که این دو روش با یکدیگر دارند این است که در روش سیگموئیدوسکوپی تنها راست روده و انتهای کولون مشاهده می شود. در طی این آزمایش بیوپسی یا نمونه برداری نیز می تواند انجام شود. اگر پولیپ تشخیص داده شد، برای برداشتن آن نیاز به کولونوسکوپی می باشد.
تنقیه باریوم: برای این آزمون، پزشک مایع باریم را درون راست روده تزریق می کند. سپس به کمک اشعه ایکس ویژه ای از روده بزرگ تصویر برداری می شود. باریوم باعث می شود روده بزرگ در تصویر برداری سفید رنگ باشد. از آن جا که باریم به پولیپ تزریق نمی شود، پولیپ در این تصاویر سیاه است. این اختلاف رنگ موجب تشخیص صحیح پولیپ روده بزرگ می شود.
کولونوگرافی CT: در این روش با استفاده از سی تی اسکن، تصاویری از کولون و رکتوم تهیه می شود. پس از اسکن، کامپیوتر با کمک ترکیبی از تصاویر کولون و رکتوم تصاویر دو بعدی و سه بعدی تهیه می کند. سی تی کولونوگرافی گاهی اوقات کولونوسکوپی مجازی نیز نامیده می شود. این آزمایش می تواند بافت های متورم، توده، زخم و پولیپ را نشان دهد.
آزمایش مدفوع: معمولا از آزمایش مدفوع برای وجود خون به میزان میکروسکوپی در مدفوع استفاده می شود. این آزمایش می تواند خون در مدفوع که یکی از نشانه های پولیپ است را نشان دهد.
درمان پولیپ روده بزرگ
بیشتر پولیپ ها را می توان از طریق آندوسکوپ خارج کرد. این پولیپ ها برای تعیین این که سرطانی هستند یا نه و یا پتانسیل سرطانی شدن را دارند یا خیر، باید پس از خروج توسط میکروسکوپ بررسی شوند. ضمن این که میزان عود و رشد مجدد آن ها نیز تا حدودی توسط این بررسی تعیین می شود.
نتایج حاصل از بررسی کولونوسکوپی و بافت شناسی مهم هستند. زیرا همان طور که گفتیم این بررسی ها رشد مجدد آن ها را در آینده تعیین می کند. اگر سرطان تشخیص داده شده باشد پولیپ می تواند عمق پیشرفت سرطان را نیز تعیین کند. هر چقدر عمق سرطان بیشتر باشد احتمال شیوع سرطان به عمق دیواره کولون و یا حتی به غدد لنفاوی دورتر نیز بیشتر می شود. ضمن این که اگر سرطانی وجود داشته باشد برای برداشتن تومور و درمان سرطان نیاز به جراحی ها بیشتر می باشد.
حتی اگر تغییر ژنتیکی موجب ایجاد چنین پولیپی باشد، آزمایش ژنتیک انجام شده بر روی نمونه برداشته شده می تواند این موضوع را ثابت کند. در این صورت معمولا توصیه می شود سایر اعضای خانواده نیز تحت آزمایشات غربالگری قرار بگیرند.
اما در برخی از موارد، جراحی لاپاروسکوپی برای درمان پولیپ روده بزرگ انجام می شود. لاپاروسکوپی نوعی از جراحی با حداقل تهاجم است که با استفاده از ابزاری به نام لاپاراسکوپ انجام می شود. لاپاراسکوپ یک لوله دراز نازک است که یک نور با شدت بالا و یک دوربین با رزولوشن بالا نیز در نوک آن واقع شده است. این ابزار از طریق یک برش در شکم وارد کلون می شود. سپس جراح می تواند تصویر روده را بر روی مونیتور نگاه کرده و به محض مشاهده پولیپ آن را با یک ابزار خاص بردارد.
اکثر پولیپ های کلون غیرسرطانی و بی ضرر هستند. آنها معمولا هیچ علائمی ایجاد نمی کند مگر اینکه بسیار بزرگ باشند. اگر علائمی هم وجود داشته باشد با برداشتن پولیپ از بین خواهد رفت. برداشتن این پولیپ ها می توانند به جلوگیری از سرطان روده بزرگ در آینده کمک کنند. اگر پولیپ در بدن دارید و آن را برداشته اید، در خطر رشد مجدد آن قرار دارید. در این شرایط پزشک توصیه می کند که مجددا ۳ الی ۵ سال بعد آزمایشات غربالگری را تکرار کنید.
جلوگیری از پولیپ روده بزرگ
داشتن رژیم غذایی سالم می تواند به جلوگیری از توسعه پولیپ کولون کمک کند. این رژیم باید شامل میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، و گوشت بدون چربی باشد. همچنین شما می توانید با افزایش مصرف ویتامین D و کلسیم از ایجاد این پولیپ ها تا حدودی پیشگیری کنید. غذاهایی که غنی از ویتامین D و کلسیم هستند عبارتند از:
- کلم بروکلی
- ماست
- شیر
- پنیر
- تخم مرغ
- جگر
- ماهی
شما می توانید خطر ابتلا به پولیپ کولون را با کاهش مصرف غذاهای چرب، گوشت قرمز و غذاهای فراوری شده کاهش دهید. ترک سیگار و ورزش منظم نیز گام های مهمی برای جلوگیری از رشد پولیپ روده بزرگ هستند.