سلول ها بدن ما به گلوکز (قند) و انسولین نیاز دارند تا به درستی عمل کنند. گلوکز از غذاهایی که مصرف می کنیم به بدن رسیده و انسولین نیز توسط لوزالمعده تولید می شود. هنگام مصرف الکل، پانکراس ممکن است مدت زمان کوتاهی تولید انسولین را متوقف کند. بدون وجود انسولین، سلول های شما قادر نخواهند بود از گلوکز مصرفی به عنوان انرژی استفاده کنند. بنابراین برای دریافت انرژی مورد نیاز، بدن شروع به سوزاندن چربی می کند. هنگامی که بدن شما چربی را برای تولید انرژی می سوزاند، مواد مضری به نام کتون ها تولید می شود. اگر بدن شما به عدم تولید انسولین ادامه دهد، کتون وارد جریان خون خواهد شد. این تولید کتون ها می تواند بیماری کشنده ای را به نام کتواسیدوز تولید کند. در صورتی که تولید کتون توسط مصرف الکل ایجاد شود به آن کتواسیدوز الکلی گفته می شود.
انواع کتواسیدوز
کتواسیدوز یا اسیدوز متابولیک زمانی اتفاق می افتد که شما چیزی را مصرف می کنید که متابولیزه یا تبدیل به اسید می شود. این وضعیت علل متعددی از جمله موارد زیر دارد:
- مصرف دوزهای زیاد آسپیرین
- شوکه شدن
- بیماری کلیوی
- متابولیسم غیر طبیعی
علاوه بر کتواسیدوز کلی، انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد. انواع کتواسیدوز عبارتند از:
- کتواسیدوز الکلی که ناشی از مصرف بیش از حد الکل است.
- کتواسیدوز دیابتی (DKA) که بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ رخ می دهد.
- کتواسیدوز گرسنگی که اغلب در زنان حامله و در سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد و موجب تجربه استفراغ بیش از حد می شود.
هر یک از این شرایط، میزان اسید را در سیستم های بدن افزایش می دهند. آنها همچنین می توانند میزان انسولین تولیدی بدن شما را نیز کاهش داده و منجر به تجزیه سلول های چربی و تولید کتون شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علل، نشانه ها، تشخیص، درمان، عوارض و پیشگیری از کتواسیدوز الکلی تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت با ما همراه شوید.
چه چیزی سبب کتواسیدوز الکلی می شود؟
کتواسیدوز الکلی زمانی ایجاد می شود که مقدار زیادی الکل در مدت زمان طولانی مصرف شود. مصرف بیش از حد الکل سبب سوء تغذیه (عدم وجود مواد مغذی کافی در بدن) می شود. افرادی که مقدار زیادی الکل را نه به صورت مرتب مصرف می کنند، ممکن است با این پدیده مواجه شوند. این افراد با ورود حجم زیادی از الکل به بدن به استفراغ مبتلا می شوند. اجتناب از مصرف سایر مواد غذایی و مغذی یا استفراغ می تواند منجر به گرسنگی شود. گرسنگی نیز باعث کاهش تولید انسولین در بدن خواهد شد.
در برخی از افراد، بسته به عوامل زیر، حتی نوشیدن مقدار کمی الکل نیز می تواند کتواسیدوز الکلی ایجاد کند. این عوامل عبارتند از:
- وضعیت تغذیه
- وضعیت سلامت عمومی بدن
- میزان الکل مصرف شده
علائم کتواسیدوز الکلی چیست؟
علائم کتواسیدوز الکلی بر اساس میزان مصرف الکل شما متفاوت می باشند. علائم ایجاد شده همچنین به مقدار کتون موجود در جریان خون نیز بستگی دارد. علائم معمول کتواسیدوز الکلی عبارتند از:
- درد شکم
- آشفتگی و سردرگمی
- کاهش هوشیاری یا کما
- خستگی
- حرکات آهسته بدن
- تنفس نامنظم، عمیق و سریع
- کاهش اشتها
- تهوع و استفراغ
- علائم کم آبی بدن، مانند سرگیجه، سبکی سر و تشنگی
اگر هر کدام از این علائم را تجربه می کنید، حتما خود را به اورژانس برسانید. کتواسیدوز الکلی یک بیماری کشنده است.
افراد مبتلا به کتواسیدوز الکلی ممکن است شرایط دیگری نیز داشته باشند که با سوء مصرف الکل همراه است. این شرایط عبارتند از:
- پانکراتیت
- بیماری کبدی
- بیماری کلیوی
- زخم
- مسمومیت با اتیلن گلیکول
قبل از این که کتواسیدوز الکلی تشخیص داده شود باید احتمال شرایط بالا رد شده باشد.
کتواسیدوز الکلی چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر علائم این بیماری را دارید و مصرف کننده الکل هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه فیزیکی تشخیص را شروع می کند. سابقه بیماری ها و میزان مصرف الکل نیز باید به پزشک اطلاع داده شود. اگر پزشک به کتواسیدوز مشکوک باشد، ممکن است تست های اضافی را برای رد کردن سایر شرایط احتمالی تجویز کند. پس از آماده شدن نتایج آزمون، می توان تشخیص را تایید کرد.
آزمایشاتی که برای تشخیص استفاده می شوند عبارتند از:
- تست آمیلاز و لیپاز برای نظارت بر عملکرد لوزالمعده و بررسی پانکراتیت
- آزمایش گازهای خون-شریانی، برای اندازه گیری میزان اکسیژن خون و تعادل اسید / پایه
- محاسبه شکاف آنیون، که میزان سدیم و پتاسیم را اندازه گیری می کند
- آزمایش الکل خون
- پانل شیمی خون (CHEM-20)، برای بررسی جامع متابولیسم بدن و عملکرد آن
- تست قند خون
- تست نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای تعیین عملکرد کلیه ها
- آزمایش لاکتات سرم برای تعیین سطح لاکتات در خون (سطح بالای لاکتات می تواند نشانه ای از اسیدوز لاکتیک باشد، که معمولا نشان می دهد که سلول ها و بافت های بدن اکسیژن کافی دریافت نمی کنند)
- آزمایش ادرار برای تایید وجود کتون
اگر سطح قند خون بالا باشد، پزشک ممکن است آزمایش هموگلوبین A1C یا همان HgA1C را تجویز کند. این آزمون اطلاعاتی در مورد میزان قند ارائه کرده و پزشک از روی آن می تواند متوجه شود که آیا شما مبتلا به دیابت هستید یا خیر؟ در صورتی که دیابت مسئول کتواسیدوز شده باشد، باید درمان های بیشتری انجام شود.
کتواسیدوز الکلی چگونه درمان می شود؟
درمان کتواسیدوز الکلی معمولا در اورژانس انجام می شود. پزشک ابتدا علائم حیاتی از جمله ضربان قلب، فشار خون و تنفس را اندازه گیری خواهد کرد. برای درمان ابتدا مایعات را به صورت داخل وریدی تجویز می کنند. ممکن است از ویتامین ها و مواد مغذی زیر نیز برای کمک به درمان سوء تغذیه استفاده شود:
- تیامین
- پتاسیم
- فسفر
- منیزیم
اگر بیمار به مراقبت مداوم نیاز داشته باشد، پزشک او را به بخش مراقبت های ویژه (ICU) منتقل خواهد کرد. طول مدت بستری شدن در بیمارستان بستگی به شدت کتواسیدوز الکلی دارد. این مدت همچنین به این که چند وقت طول می کشد تا بدن الکل را خارج کرده و مجددا تنظیم شود نیز بستگی دارد. میزان عوارضی که در طول دوره درمان در بدن ایجاد می شود نیز به طول دوره درمان می افزاید.
عوارض کتواسیدوز الکلی چیست؟
یکی از عوارض کتواسیدوز الکلی، ترک الکل است. اگر علائم خروج الکل از بدن، ایجاد عوارض شدید کند ممکن است برای این کار دارو تجویز شود. کتواسیدوز الکلی گاهی منجر به خونریزی گوارشی می شود.
عوارض دیگر همراه این بیماری عبارتند از:
- روانپریشی
- کما
- پانکراتیت
- پنومونی
- آنسفالوپاتی (بیماری مغزی که می تواند باعث کاهش حافظه، تغییرات شخصیتی و تکان خوردن ماهیچه ها شود. هر چند این عارضه غیر معمول است)
وضعیت بدن بعد از ایجاد این بیماری
بهبودی بعد از این بیماری به تعدادی از عوامل بستگی دارد. بنابراین پیشنهاد می شود که به محض این که علائم در بدن ظاهر شد، به پزشک مراجعه کنید. این کار احتمال بروز عوارض جدی را کاهش می دهد. درمان اعتیاد به الکل نیز برای جلوگیری از عود بیماری کتواسیدوز الکلی ضروری است. این موضوع را در نطر داشته باشید که ادامه مصرف الکل می تواند به زخم دائمی کبدی یا همان سیروز ختم شود. علائم اصلی سیروز نیز عبارتند از:
- خستگی
- تورم پا
- حالت تهوع
این بیماری تاثیر منفی بر روی بدن دارد.
چگونه می توانیم از کتواسیدوز الکلی جلوگیری کنیم؟
با محدود کردن مصرف الکل می توانید از کتواسیدوز الکلی جلوگیری کنید. اگر به الکل اعتیاد دارید، حتما به فکر ترک آن باشید. برای ترک الکل نیز بهترین راه مراجعه به پزشک و استفاده از مشاوره های تخصصی است.